شهرهای کوچک و توسعه پایدار سکونتگاه های پیرامونی مورد: شهرخوسف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

به‌منظور دستیابی به توسعه متوازن و یکپارچه در برنامه‌ریزی‌های فضایی کشورهای درحال‌توسعه، ایجاد سلسله‌مراتب متعادل و نظام‌یافته سکونتگاه‌ها از نیازهای اساسی به شمار می‌آید که در این میان توجه به شهرهای کوچک یکی از راهکارهای تعادل بخشی به این وضعیت است. نخستین هسته‌های شهری که در ارتباط با نقاط روستایی هستند، کانون‌های کوچک شهری و پیراشهری است که به‌عنوان حلقه اتصال نواحی روستایی با شهرهای بزرگ قلمداد می‌شود. پژوهش حاضر باهدف بررسی کارکرد شهر کوچک خوسف در توسعه نواحی روستایی پیرامونی آن انجام شده است. از حیث روش توصیفی- تحلیلی و از مطالعات اسنادی، کتابخانه‌ای و پیمایشی استفاده گردیده است. این پژوهش با حجم نمونه 384 پرسشنامه در 16 روستا با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای تصادفی انجام شده است. به منظور تحلیل داده­ها، آزمون t تک نمونه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است.نتایج حاصل از یافته‌های پژوهشکه در چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی صورت گرفت، نشان می‌دهد که شهر خوسف می‌تواند دارای نقش واسطه‌ای در ارائه خدمات به حوزه‌های نفوذ روستایی خود باشد و همچنین ارائه خدمات و امکانات از سوی شهر خوسف باعث ماندگاری جمعیت نواحی روستایی پیرامونی آن شده است.

کلیدواژه‌ها


امکچی، حمیده. 1383. شهرهای میانی و نقش آن‌ها در چارچوب توسعه ملی. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
رضوانی، محمدرضا و همکاران. 1386. نقش و عملکرد شهرهای کوچک در توسعه روستایی با استفاده از روش تحلیل شبکه (مورد: دهستان رونیز). مجله علمی پژوهشی پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 61.
زبردست، اسفندیار. 1383. اندازه شهر. تهران: انتشارات سازمان مسکن و شهرسازی.
سرایی، محمدحسین؛ اسکندری ثانی، محمد.1386. تبدیل روستاهای بزرگ به شهرهای کوچک و نقش آن در تعادل بخشی ناحیه‌ای (مورد: ریوش شهرستان کاشمر). جغرافیا و توسعه، شماره 10. صص 165-166.
شکویی، حسین. 1373. دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری (چاپ اول). تهران: انتشارات سمت.
طاهر خانی، مهدی. 1379. صنعتی شدن روستا سنگ بنای استراتژی آینده توسعه روستایی. تهران: ناشر اداره کل طرح‌های صنعتی و بهره‌برداری معاونت عمران و صنایع روستایی وزارت جهاد کشاورزی.
فنی، زهره.1388. شهرهای کوچک رویکردی دیگر در توسعه منطقه‌ای. تهران: نشر آذرخش.
قدیری معصوم، مجتبی، سید علی بدری و حسنعلی فرخی سبکبار و علی قنبری نسب.1393. دگرگونی اقتصاد کشاورزی و شکل‌گیری پدیده روستانشینی شهری و روستاگرایی شهرستان رباط‌کریم، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، پیاپی 9، شماره 3، تهران، صص 63-81.
کمانرودی کجوردی، موسی، فرهاد عزیز پور و علی جانبازی. 1393. پراکنده رویی شهر شیراز و تغییرات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستاهای پیرامون مورد: روستای گویم، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، پیاپی 9، شماره 3. تهران. صص 62-41.
مهندسین مشاور هلند DHV از هلند 1371 رهنمودهایی برای مراکز روستایی جلد اول ترجمه سید جواد میر. ناصر اوکتایی و مهدی گنجیان. وزارت جهاد سازندگی. مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی. چاپ اول. تهران.
مرکز آمار ایران،1397.
نوری، هدایت الله و همکاران. 1388. نقش شهرهای کوچک در تعادل بخشی نظام سکونتگاهی روستایی استان یزد، مجله علمی پژوهشی جغرافیا و توسعه شماره 13.
Allingham, peter. 2009. Experiential strategies for the survival of small cities in Europe, European planning studies Vol. 17, No. 6, www.informworld.com.
Barean, I. 2009. Introduction to urban planning, London.
Barecky, F. 2009. Urban planning in small towns and rural Area, Routledg London.
Bryceson, D.F. 2001. Peasant theories and smallholder policices: past and present in Bryceson, D.F. et al. Disapearing peasant? Rural Labour in Africa. Asia and latin America, London:ITDG Publishng.
Hall, billy Ray & Pulver, Robin. 2009. North Carolina Small Towns Initiative. N.C. Rural economic Development center. www.ncruralcenter.org.
Hindderink, J,and titus,M. (1998). Paradigms of Regional Development and the Role of small centers, thela thesis, Amesterdam
Lynch, K. 2005. Rural-urban Interaction in the developing world. Routledg, London and New York
Owusu, George. 2005. “Small towns in Ghana justification for their promotion under Ghana’s Decentralization programme””. African studies Quarterly. Volume. 8. Issue 2. www.africa.com.
Tacoli, C. 2003. The links between urban and rural development, in invironment and Urbanization.