راهبردهای توسعه منطقه ای با تأکید بر تقویت ارتباطات فضاهای پیراشهری مورد: شهرستان رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

استراتژی توسعه منطقه‌ای (RDS) به‌عنوان یکی از آخرین دستاوردهای جامعه علمی، برای دستیابی به توسعه و تعادل منطقه‌ای بوده است. هدف این پژوهش، تدوین  RDSبرای شهرستان رشت با تأکید بر ارتقای تعاملات و روابط پیراشهری بوده است چراکه این شهرستان از ابتدای شکل‌گیری، شرایط منحصربه‌فردی را به نسبت به شهرهای پیرامونی خویش تجربه نموده و گرایشی روزافزون به تمرکزگرایی داشته است. بنابراین ضرورت به‌کارگیری راهبردی که درصدد ارتقای ارتباطات فضاهای پیراشهری باشد و تنها معطوف به خود بدون توجه به ارتباطات و روابط پیرامونی-نباشد، ضروری می‌نماید. درواقع پیشبرد اهداف RDS محدود به یک منطقه‌ی مشخص نمی‌شود و توجه به روابط متقابل و چند سویه که از اصول اولیه‌ی آن است، سبب می‌شود ضمن پوشش دادن نواحی پیرامونی و درگیر نمودن آن‌ها در فرآیند توسعه، توسعه‌ای هدفمند و همه‌جانبه صورت گیرد. بدین منظور در پژوهش حاضر جهت تدوین الگوی استراتژی توسعه‌ی منطقه‌ای با روش دلفی از 30 کارشناس منتخب و خبره در سطح کشور و استان استفاده گردید. پس‌ازاین مرحله، ماتریس‌های سوات، ارزیابی موقعیت استراتژیک و اقدام، انتخاب استراتژی اصلی تهیه و با استفاده از مدل ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی به تدوین اولویت‌های راهبردی توسعه منطقه پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان داد در شرایط فعلی تمرکزگرایی شدید و سرریز شدن بخش قابل‌توجهی از جمعیت، منابع و امکانات در شهرستان رشت اتفاق افتاده است. پیامد شرایط موجود، بار مسئولیت بالای شهرستان و عدم رقابت‌پذیری سایر مناطق شهرستان رشت و درنتیجه عدم تعامل قابل‌قبول بین فضاهای پیراشهری بوده است.

کلیدواژه‌ها


افلاطون، (1384)، جمهور، ترجمه: روحانی، فئودال، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اوکلی پیتر، ماردسن دیوید، (1370)، رهیافت‌های مشارکت در توسعه‌ی روستایی، تهران، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی.
پارسایی مقدم، حسنا (1393)، تدوین الگوی راهبرد توسعه منطقه‌ای (RDS) شهرستان همدان، استاد راهنما: تقوایی، علی‌اکبر، دانشگاه تربیت مدرس.
پژوهان، موسی (1393)، راهبرد توسعه منطقه‌ای (RDS) و راهبرد شبکه منطقه‌ای (RNS)؛ مقدمه‌ای بر ادغام یک دستورالعمل توسعه‌ای در یک پارادایم نظری، قزوین، همایش ملی نظریه‌های نوین در معماری و شهرسازی.
بیرز، جان، ای و ریچارد دبی، رابینسون(1383)، مدیریت راهبردی، تهران، انتشارات سمت.
جمعه پور، محمود، (1375)، مکان گزینی مراکز بهینه توسعه روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، مورد نمونه تربت‌حیدریه، پایان‌نامه دوره دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران.
حق جو، محمدرضا (1383)، تحلیل مناسبات محیطی در مدیریت گسترش فضایی کلان‌شهرها، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 17، صص 95-76.
داگلاس، مایک (1389)، استراتژی ایجاد شبکه منطقه‌ای به‌منظور تقویت پیوندهای میان شهر و روستا، مترجم: چاره‌جو، سوسن، علوم اجتماعی، شماره 20، صص 95-86.
دانشپور، زهره، (1385) تحلیل نابرابری فضایی در محیط‌های شهری، کوششی در استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی در تهران، نشریه‌ی هنرهای زیبا، شماره 28
سعیدی، عباس، تقی زاده، فاطمه (1384)، پیوندهای روستایی شهری و توسعه منطقه‌ای، جغرافیا، سال3، شماره 6و7، صص 47-33.
سالنامه آماری استان گیلان، سال 1390، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان.
شیعه، اسماعیل، (1379)، بررسی آثار اجرای برنامه‌های صنعتی در ساختار کالبدی- فضایی شهرهای ایران؛ نمونه:اراک(75-1340)،رساله دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا.
صابری، حمید؛ ضرابی، اصغر؛ محمدی، جمال (1391)، اولویت‌بندی استراتژی‌های توسعه شهر با استفاده از فرآیند سلسله مراتبی کلان‌شهر اصفهان، فضای جغرافیایی، شماره  39، صص 59-75.
گلکار، کوروش (1390)، طراحی شهری، فرآیند یا فرآیندها؟، صفه، نسخه 21، صص 134- 99.
مصلی نژاد، غلامعباس،(1384)، دولت و توسعه اقتصادی در ایران، تهران، انتشارات قومس.
محمدی، علیرضا (1392)، راهبرد توسعه منطقه‌ای (RDS)، تهران، همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار.
یاسوری، مجید (1384)، بررسی وضعیت سازمان فضایی و راهبردهای توسعه در استان خراسان، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 5، صفحات 124-109.
یاسوری، مجید،(1386)، مقدمه‌ای بر اقتصاد روستایی(با تأکید بر بخش کشاورزی)، مشهد، آستان قدس رضوی.
 Allen, adriana, 2003, "Environmental planning and management of the peri-urban interfact: perspective on emerging field,vol 15,NO1.
Aranguren ، Mari Jose،Franco ، Susana ، Ketels ، Christian ، Murciego ، Asier، Navarro Mikel ،RWilson James (2010)Benchmarking Regional Competitiveness in the European Cluster Observatory،June– deliverable D10a-1
Dixon, C. )1994(. "Rural Development in the third World". London: Ruthedge
GaREP, spol. s r. o , Vysoké učení technické v Brně, (2007),REGIONAL DEVELOPMENT STRATEGY-South Moravian Region, Concise versin for general public, Published by the Department of Regional Development ,the Authority of the South Moravian Region, BRNO.
Huggins، Robert, Izushi، Hiro, Prokop، Daniel, Thompson، Piers (2014) Regional competitiveness, economic growth and stages of development، Preliminary communication ،UDC 332.14:330.34 ، vol. 32 ، PP255-283.
Huggins،Robert،Izushi، Hiro،Thompson،Pier (2013) Regional Competitiveness: Theories and Methodologies for Empirical Analysis، The Business and Economics Research Journal ، Volume 6, Issue 2, 155-172
Othman Sindi، Ali ،Regional Development Strategy for Kurdistan Region 2012-2016, (2011) Kurdistan Regional Government Ministry of Planning
Phonm Penh Municipality, (2005), "City Development Strategy", 2005-2015
PESSOA، Argentino، Economia Faculdade de. (2009)، tourism and regional competitiveness: the case of the portuguese douro valley، http://www.fep.up.pt/investigacao/workingpapers/08.10.28_wp299.pdf.
Queiruga, D.; Gonza’lez-Benito, J. & Spengler, T. )2008(. "Evaluation of sites for the location of WEEE recycling plants in Spain". Waste management. Vol. 28, No. 1,pp.181–190.
REGIONAL DEVELOPMENT STRATEGY OF ESTONIA 2005-2015,Regional Development Department of the Ministry of Internal Affairs.
UK Department for Regional Development (DRD).(2003) Northern Ireland Regional Development
UK Department for Regional Development (DRD).(2008) Northern Ireland Regional Development
UK Department for Regional Development (DRD).(2013) Northern Ireland Regional Development Strategy 2035. From: www.drdni.gov.uk/RDS2035. Accessed on 18 Nov