عوامل اثرگذار بر روابط شهرهای مرزی زاهدان و میرجاوه با مناطق پیرامون آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

3 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

امروزه شهر­های مرزی در مقایسه با گذشته روابط گسترده­تری با مناطق پیرامونی خود دارند. به همین منظور این مطالعه به بررسی عوامل اثرگذار بر روابط شهر­های مرزی زاهدان و میرجاوه با مناطق پیرامونی پرداخته است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی – تحلیلی و جمع­آوری داده­ها و اطلاعات از طریق روش اسنادی و میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری شامل دو دسته هدف (خبرگان- مسئولان محلی و مدیران، ساکنین مناطق پیرامونی) است، که حجم نمونه با استفاده از نمونه­گیری هدفمند 165 نفر تعیین شد. قلمرو زمانی پژوهش در بین سال­های 1398-1397 انجام شده است و قلمرو مکانی شامل مناطق پیرامون شهرهای زاهدان (محلات مهرشهر و زیباشهر) و میرجاوه (محله برفی) در استان سیستان و بلوچستان است. جهت سنجش مهمترین عامل موثر در تحول روابط بین شهر­های مرزی و مناطق پیرامونی در دو گروه هدف (ساکنین مناطق پیرامونی، خبرگان و مسئولان محلی و مدیران) از آزمون ضریب تغییرات و نرم افزار Expert choise  استفاده گردید. نتایج در هر دو گروه نشان داد، همگرایی قومی مهم­ترین عامل در گسترش روابط بین شهر­های زاهدان، میرجاوه و مناطق پیرامونی (زیباشهر، مهرشهر، برفی) است. همچنین به منظور مشخص شدن اثرات عوامل موثر در تحول روابط میان شهر­های مرزی زاهدان، میرجاوه و مناطق پیرامونی، اقدام به تحلیل رگرسیون گردید. این تحلیل برای دو گروه هدف (متخصصان، ساکنین مناطق پیرامونی) به صورت جداگانه انجام گرفت. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، از دیدگاه دو گروه هدف (ساکنین مناطق پیرامونی، متخصصین)، عوامل مؤثر از جمله (موقعیت همجواری، زیرساخت­های حمل و نقل، مشترکات فرهنگی، همگرایی محلی و ملی، بازارچه مرزی، تعاونی مرزنشینان، همگرایی قومی)، در تحول روابط میان شهر­های مرزی میرجاوه و زاهدان و مناطق پیرامونی دارای همبستگی زیادی است. 

کلیدواژه‌ها


استانداری سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۷، سالنامه آماری.
بدری، سید علی، دربان آستانه، علی رضا، سعدی، سیما. ۱۳۹۷. تأثیر بازارچه‌های مرزی در توسعة سیاسی- فضایی مناطق روستایی مرزی مطالعة موردی: مرز باشماق مریوان، جغرافیا و توسعه شمارة ۵۱، 1-22.
تقی پور، علی اصغر. ۱۳۹۱. مرز و امنیت اجتماعی و انسانی در شهرهای مرزی"، مجموعه مقالات همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، چالش‌ها و رهیافت‌ها دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.
سازمان آمار ایران. ۱۳۹۵. سرشماری عمومی نفوس و مسکن. زاهدان
عزتی، نصر الله، حیدری پور، اسفندیار، اقبالی، ناصر. ۱۳۹۰. نقش و جایگاه آمایش مرزی در نظام برنامه‌ریزی (مطالعه موردی: مناطق مرزی ایران) ، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره ۴، 179-197.
فرمانداری زاهدان. ۱۳۹۶. سند توسعه و عمران زاهدان، معاونت برنامه‌ریزی و امور عمرانی‌.
قاسمی، محمد، صفی‌پور، محسن. ۱۳۹۲. بررسی اقدامات انسداد مرزی استان سیستان و بلوچستان بر امنیت استان از نظرگاه صاحب نظران‌، پژوهش‌نامه جغرافیای انتظامی، سال ۱، شماره ۴، 105-128.
قنبری، سیروس، سارانی، سمانه، شهرکی‌ده سوخته، سمیه. 1395.نقش بازارچه‌های مرزی در ارتقاء شاخص های اجتماعی و اقتصادی روستاهای مرزی استان سیتان و بلوچستان (مطالعه موردی بازارچه میلک) ، فصلنامه علوم و فنون مرزی، دوره ۵، شماره ۱۷، 23-43.
یوسفی، محمد، رسولی، سید حسن. ۱۳۹۴. بررسی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار شهر تایباد با تأکید بر موقعیت مرزی، کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین پژوهشی در علوم، مهندسی و فناوری با محوریت پژوهش‌های نیاز محور، مشهد.
یغفوری، حسین، بهشتی فر، جاسم. ۱۳۹۱. تحلیل ظرفیتها و محدودیتها در راستای توسعه منطقهای با تاکید بر آمایش مرزی ایران، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش‌ها و رهیافت‌ها، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
Buchanan, Ruth. 1995. Border Regions: NAFTA, Regulatory Restructuring, and the Politics of Place; in Global Legal Studies Journal; 2 (2), 371-393.
Chen, X. 2006. Beyond the reach of globalization: China’s border regions and cities in transition in Globalization and the Chinese City, Edited by Fulong Wu. London: Routledge. 1st Edition, Doi.org/10.4324/9780203698716.
Hansen, N. 1977. "Border regions: A critique of spatial theory and a European case study", The Annals of Regional Science, 11 (1): 1-14.
Horvath, J., Ratfai, A, and Dome, B. 2007. "the border effect in small open economies", Journal of Economic Systems, 32 (1), 33-45.
Jones, Ph, Wild, T. 1994. "Opening the Frontier: Recent Spatial Impacts in the Former Inner-German Border Zone"; Regional Studies, 3 (28), 259-270.
Lee, Bouapao، leeber: phonesaly Souksavath phetsamone sone، souphith Darachanthara، Vanthana، Norintha. 2004. "lao PDR cross BORDER ECONOMY، case study in Dansavanh، Savannakhet، and Houaysai / Tonpheung، Bokeo، lao PDR", National Economic. Research Institute.
Leebouapao, L, Phonesaly souk Savath, Ph, Darachanthara, V. 2004. "Lao PDR Gross Border tonpheang, Lao PDR", National Economic Research Institue, pp 44.45.
Murshid. K. Tuot, S. 2005. "the Cross Border Economy of CambodiaCambodia Development Resource Institute", Development Analysis Network with Support of the Rockefeller Foundation Phnom Penh, Cambodia.
Nebuhr, A. 2005. "The impact of EU enlargenment on Europesn border region", HWWA Discussion
Pengfei, N. 2011, "Cities as the new engine for Sino- Indian cooperation", Journal of International Affairs, 64 (2), 143-154.
Rumley, D., and Minghi, J.V. 1991. "The Geography of Border Landscapes". Routledge: New York.