چالش های مدیریت روستایی و نقش آن در توسعه نیافتگی روستاهای پیراشهری مورد: شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی چالش­های مدیریت روستایی و نقش آن­ها در توسعه­نیافتگی روستاهای پیراشهری شیراز است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل روستاهای پیرامون شهر شیراز تا شعاع 6 کیلومتر است، بر این اساس در این پژوهش تعداد 12 روستا که در معرض بیشترین چالش­های مدیریتی از همجواری با شهر شیراز می­باشند با 12246 خانوار مورد بررسی قرار گرفته است، که با استفاده از فرمول کوکران سطح خطای 08/0، تعداد 150 خانوار به عنوان نمونه تعیین گردید. برای تحقق اهداف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی، طیف گسترده‌ای از شاخص­ها تعیین و در چارچوب مطالعات میدانی(پرسش­نامه و مشاهدات میدانی) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده­ها، از نرم­افزارهای، FAHP، GRA و روش­های آماری تحلیل واریانس یک‌طرفه(One-way Anova)  و کندال در SPSS استفاده گردیده است. یافته‌های پژوهش مؤید این است که، چالش اجتماعی-فرهنگی مهم­ترین چالش پیش­روی مدیریت روستایی در روستاهای پیراشهر شیراز بوده است. بر اساس تحلیل آماری، در روستاهای مورد مطالعه اختلاف معناداری بین چالش­های مدیریت روستایی در ابعاد مختلف وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد، با افزایش فاصله از شهر، میزان چالش­های مدیریت روستایی تأثیر کمتری بر توسعه­نیافتگی روستاهای پیرامون شهر داشته است، در واقع روستاهایی که به شهر نزدیکتر بوده­اند بیشترتحت تأثیر قوانین و مقررات شهر قرار داشته­اند. در نهایت با استفاده از تکنیک GRA، مشخص گردید که، چالش­های مدیریت روستایی در روستاهای کرونی، خاتونی، ماه فیروزان و سلطان­آباد دارای بیشترین تاثیر است. 

کلیدواژه‌ها


ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا  . 1383. توسعهروستاییباتأکیدبرجامعهروستاییایران، تهران، نشر نی.
امینی، مهدی، زیاری، یوسفعلی و فرجی، عبدالرضا .1396. بررسی و تطبیق راهبردهای مدیریت پایدار حریم کلانشهرها؛ تهران و کلانشهرهای جهانی، فصلنامه جغرافیای سرزمین، سال 14، شماره 54، 100- 83.
بدری، جواد .1396. واکاوی چالش­های مدیران محلی (دهیاران) در توسعه مناطق روستایی: مورد مطالعه بخش کاکلی- شهرستان دشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما مهدی پور طاهری.
بدری، سیدعلی .1390. چالش­های مدیریت روستایی در ایران و ارائه سیاست­های راهبردی، فصلنامه ره­نامه سیاست­گذاری، سال 2، شماره 3، 179- 147.
خراسانی، محمدامین .1396. آسیب­شناسی مدیریت روستاهای حریم کلان­شهرها، معاونت مطالعات و برنامه­ریزی مدیریت، امور اجتماعی و اقتصادی مدیریت مدیریت مطالعات و برنامه­ریزی امور مناطق، مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران، 40- 1.
دربان آستانه، علیرضا، رضوانی، محمدرضا، مطیعی لنگرودی، سید حسن و بدری، سید علی .1389. سنجشوتحلیل عواملمؤثربرحکمرواییروستاییدرحکومت­های محلی(مطالعهموردی:شهرستانقزوین)، پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 73، 118- 99.
رضوانی، محمد رضا .1392. مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستاییدرایران، تهران، انتشارات قومس.
ریاحی، وحید و نوری، آذر .1393. تنوعبخشیفعالیت­هایاقتصادیوپایداریروستاهامورد:شهرستانخرم­دره، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 3 (10)، 128- 113.
صیدایی، اسکندر .1390. برنامه­ریزی روستایی در ایران، اصفهان، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
طالشی، مصطفی، عزیزپور، فرهاد و دولتی، غلام .1398. تحلیل اثر جریانات فضایی در تحولات کالبدی- فضایی روستاهای پیراشهری (مطالعه موردی: سکونتگاه­های روستایی پیرامون کلانشهر کرج، دهستان تنکمان شمالی)، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 38 (166)، 940 79.
عظیمی آملی، جلال و جمع­دار، اکبر .1395. بازآفرینیبافت­هایفرسودهشهریباتأکیدبرالگویحکمرواییخوب (نمونهموردی:محلهدهونک،منطقه3تهران(، فصلنامه جغرافیا )برنامه­ریزی منطقه­ای(، سال هفتم، شماره 1، 99- 85.
فریحی، فرزانه .1391. چالش­های مدیریت روستایی و نقش آن در عدم توسعه یافتگی روستاها (مطالعه موردی: دهستان لیشتر)، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زنجان، استاد راهنما بهروز محمدی یگانه.
فعلی، سعید، صدیقی، حسن، پزشکی راد، غلامرضا و میرزایی، آرزو .1389. چالش­های جوامع روستایی برای دستیابی به توسعه پایدار، فصلنامه روستا و توسعه، دوره 13، شماره 4، 128- 97.
فیروزنیا، قدیر، موسی کاظمی، سیدمهدی و صادقی طاهری، اعظم .1390. تحلیل تأثیر فاصله در میزان ادغام روستاهای الحاقی به شهر (مطالعه موردی: روستاهای الحاقی در شهر کاشان)، مجله پژوهش­های روستایی، سال دوم، شماره 4، 151- 123.
قربانی، جواد و رحمانی، بیژن .1391. تأثیر گسترش فیزیکی شهر سلطانیه بر روستاهای پیرامونی، اولین همایش گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پاک، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
کاظمیان، غلامرضا، ضیاعی، محمود، امیری، مقصود و مرادی، حسین .1397. ارائه الگویی برای مدیریت مناطق پیراشهری کلان شهر تهران، مطالعه مورد منطقه 22 تهران، فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال 8، شماره 2، 378- 361.
کلانتری، خلیل، اسدی، علی، شعبانعلی فمی، حسین و چوبچیان، شهلا .1386. چالش­های عمده توسعه روستایی در ایران برای دستیابی به توسعه پایدار، مجله جامعه شناسی دانشگاه آزاد، شماره 8، 120- 103.
کیانی، مریم و درویشی، یوسف .1398. تحلیلپایداریاقتصادی- اجتماعینواحیروستاییپیراشهری مورد: شهرستانگمیشان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 8، شماره 3، 250- 227.
محمدی، علیرضا و پاشازاده، اصغر .1395. سنجشسطحپایداریمحلات شهراردبیلباتأکیدبرمحلاتباهسته­هایروستایی، مجله مطالعات شهری، شماره 11، 62- 9.
مرادی، خدیجه و آگهی، حسین .1393. واکاوی چالش­های مدیریت روستایی با رویکرد کیفی تئوری بنیانی، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 34، 181- 167.
موسوی، سید عارف و بدری، سید علی .1391. مدیریتنوینروستایی، در جستجوی راهکاری مناسب برای توسعه دهیاری­ها، موسسه فرهنگی اشتیاق نور.
مهدوی، مسعود و نجفی کانی، علی اکبر .1385. دهیاریتجربه­ایدیگردرمدیریتروستاهایایران، مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 53.
ولایی، محمد و محمدی یگانه، بهروز .1393. تنوعبخشیبهاقتصادروستاهاجهتتحققتوسعهپایدار، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 3 (8)، 70- 54.
هاشمی معصوم آباد، رضا .1396. تحلیلیبروضعیتکالبدی- فضاییکانون­هایمحله­ایوارایهراهکارهایمناسب (پژوهش موردی:محدودهمحلهپیرمادر،شهراردبیل) ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
Ford. Tania .1999. Understanding Population Growth in the Peri-Urban Region, International Journal Of Population Geography Int. J. Popul. Geogr. 5, 297- 311.
Giedrius, Pašakarnis, David Morley & Vida Malienė .2013. Rural development and challenges establishing sustainable land use in Eastern European countries, Land Use Policy, V 30, I 1, 703- 710.
Vegonchi voo .2008.: Peri-urbanisation in Europe Towards European Policies to Sustain Urban-Rural Futures, A Synthesis Report, University of Copenhagen, Academic Books Life Sciences, Copenhagen, ISBN: 978 - 87-7903-534-8 .
Kaya. S, Curran, P.J.2006. : Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area, international journal of applied earth observation and geoinformation 8, 18-25.
Iaquinta, D and Drescher, A .2001. more than the spatial fringe: an application of the peri-urban typology to planning and managing the Environmen of natural resources. Paper presented to the conference: Rural- Urban Ecounters: Managing the Environmen of the peri-urban Interface. Development Planning Unit; University College London.
Landini, F, Gilda, V, Vanina, B, María In_es Mathot y Rebole & Manuela, M .2017. Contributions to group work and to the management of collective processes in extension and rural development, Journal of Rural Studies, V 56, 143- 155.
Lawal, T .2014. Local Government and Rural Infrastructural Delivery in Nigeria, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, V 4, N 4, 139- 147.
Veenhuizen, Rene .2002. the rural-urban interface, ETR-RUAF, Netherlands.