کیفیت منظر سکونتگاه های پیراشهری غیررسمی ازدیدگاه ذینفعان مورد: محله خط چهار حصار کلانشهر کرج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد گروه آموزشی برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

سکونتگاه‌های غیررسمی پیراشهری به عنوان یکی از اجزای ساختار کالبدی و فضایی شهر،  باکیفیت منظر  ناهمگن روبرو هستند. هدف این مقاله بررسی کیفیت منظر  سکونتگاه‌های غیررسمی پیراشهری از دیدگاه ذینفعان است. مطالعه موردی این پژوهش  محله خط چهار حصار کلانشهر کرج است.پژوهش حاضر ازنظر نوع کاربردی و ازنظر روش توصیفی – تحلیلی می­باشد. داده­های موردنیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای، بررسی­های میدانی و به کمک ابزار پرسشنامه محقق ساخته گردآوری‌شده است. اطلاعات حاصل از طریق بررسی رابطه­ی همبستگی (همبستگی پیرسون) بین متغیرهای مستقل و وابسته­ی تعریف‌شده  و با استفاده از نرم­افزار spss و به روش کمی مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران و سطح خطای 5 درصد تعداد 384 به دست آمد.مؤلفه­ها و متغیرهای مورداستفاده در پژوهش عبارت‌اند از خوانایی، پذیرندگی، سرزندگی­، هویت. نتایج آزمون نشان می­دهد که عوامل خوانایی، پذیرندگی، سرزندگی، هویت، رابطه معناداری در کیفیت منظر  محدوده موردمطالعه دارند. متغیر خوانایی از شدت بیشتری نسبت به سایر متغیرها برخوردار است؛ بیشترین تأثیرات خوانایی در گویه های  X7 (نمادین بودن)، X8 (وضوح)، X9( نورپردازی در شب) و X10 (وحدت بصری) وجود دارد و درمجموع گویه وضوح با وزن رگرسیون 741/0 و نمادین بودن با وزن رگرسیون 741/0 بیشترین تأثیر را بر کیفیت منظر شهری دارند. متغیر خوانایی و متغیر پذیرندگی به‌صورت مستقیم بر کیفیت منظر تأثیرگذار می­باشند و دو متغیر (سرزندگی و هویت) تأثیر غیرمستقیم بر میزان کیفیت منظر در محدوده موردمطالعه دارند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بهزادفر، مصطفی. 1392. روش­های طراحی شهری، جزوه آموزشی مقطع کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران.
بهزادفر، مصطفی.1393. کارگاه طراحی شهری، جزوه آموزشی مقطع کارشناسی ارشد، تهران. دانشگاه علم و صنعت ایران.
پاکزاد، جهانشاه .1384. راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. انتشارات شهیدی. تهران.
پاکزاد، جهانشاه .1385. راهنمایی طراحی فضاهای شهری در ایران. وزارت مسکن و شهرسازی، طرح و نشر پیام سیما.
پاکزاد، جهانشاه .1386. سیر اندیشه­ها در شهرسازی1: از آرمان تا واقعیت. چاپ اول. انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، تهران.
پاکزاد، جهانشاه .1386. سیر اندیشه­ها در شهرسازی2: از کمیت تا کیفیت. چاپ اول. انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، تهران.
پاکزاد، جهانشاه .1391. راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، چاپ ششم، تهران، انتشارات شهیدی.
چپ­من، دیوید.1386. آفرینش محلات و مکان­ها در محیط انسان‌ساخت. ترجمه شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
حسینی، سیدباقر، رازقی­اصل، سینا .1387. حرکت و زمان در منظر شهری، انگاره­ها و مفاهیم اصلی، مهندسی صنایع و مدیریت تولید، سال نوزدهم (6).صص 83-88.
خادمی، مسعود، رفیعی­جوزم، رضا .1388. بررسی­مؤلفه­های کیفیت­محیط در فضای ورودی شهرها، آبادی، سال نوزدهم (62-61)، 84-89.
ذکاوت، کامران.1385. چارچوب استراتژیک مدیریت بصری شهر.نشریه آبادی. شماره 53. صص 1- 9.
شعله، مهسا. 1385. دروازه­های قدیم در خاطره جمعی شهر معاصر ریشه­یابی رشته­های خاطره­ای، نشریه هنرهای زیبا، سال 1388، شماره 27، صص 17-26.
صرافی،مظفر.1381. به‌سوی نظریه‌ای برای ساماندهی اسکان غیررسمی- از حاشیه‌نشینی تا متن شهرنشینی،هفت شهر، سال سوم،شماره59
عبادی، سعید حسین. روستایی، شهریار. یاپگ غروی، محمد.1393.سنجشکیفیتزندگیدرسکونتگاه­هایغیررسمی(نمونۀموردی: محدودةشرقکالعیدگاهسبزوار). فصلنامۀ علمی – پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی. سال ششم، شمارة سوم.
عمید، حسن .1363. فرهنگ فارسی عمید، انتشارات امیرکبیر.
عنبری،موسی.1389. بررسی تحولات کیفیت زندگی در ایران(1365 تا 1385)، فصلنامه توسعه روستایی. دوره اول. شماره 2.صص: 149-181.
قاضی­زاده، سیده ندا .1378. امامزاده­هاشم، تصویری آشنا، تهران، معماری منظر ایران.
قوام­پور، احمد.1385. نگاهی­نو به نقش و جایگاه ورودی­ها در منظر شهری، ماهنامه پیام­سبز، شماره 54. صص 12-22.
کالن، گوردن .1377. گزیده منظر شهری، ترجمه: منوچهر طبیبیان، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
کمانرودی، موسی. 1385.ساماندهی اجتماعات غیررسمی؛نمونه منطقه 6 شهرداری تهران،فصلنامه آبادی،شماره 51.
کیان پور مسعود و ربانی خوراسگانی.علی.1386. مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی: مطالعه موردی: شهر اصفهان. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی.ش 57و 58.ص 70.
کیانی، اکبر و سالاری­سردری، فرضعلی.1390. بررسی و ارزیابی اولویت­های منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از ANP. فصلنامه علمی – پژوهشی باغ نظر، شماره 18، ص 38 – 25.
گلکار، کوروش.1380. مؤلفه­های سازنده کیفیت طراحی شهری، نشریه صفه، شماره 32، صص 38-65.
لینچ، کوین. 1376. تئوری شکل­خوب شهر، ترجمه سید حسین بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
ماتلاک، جان، ل .1379. آشنایی با طراحی محیط و منظر: جلد اول. ترجمه سازمان پارک­ها و فضای سبز شهر تهران، انتشارات سازمان پارک­ها و فضای سبز، تهران، چاپ اول.
مدنی­پور، علی.1387. طراحی فضای شهری نگرشی بر فرایندی اجتماعی و مکانی. ترجمه فرهاد مرتضایی، انتشارات پردازش و برنامه­ریزی شهری، تهران، چاپ سوم.
Bentley, I. et al., 1985, Responsive Environments: A Manual for Designers, London, The architectural press.
Billing. 1993 .Quality in Design.
Carmona, M., and Magalhaes, H., 2008, Public Space: The Management Dimension, New York, Routledge press.
Costanza, R., Fisher, B., Ali, S., Beer, C ., Bond, I., Boumans, R., … Snapp, R.2007. Quality of life : An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being. Ecological Economics, 61(2-3), 267-276
Golkar, Kourosh. ­2001 .the manufacturer components of urban design quality.soffeh magazine: Issue 39.
Lee, Y. J. 2008. Subjective quality of life measurement in Taipei. Building and Environment, 43(7), 1205-1215
Nasar J .1994. Urban design aesthetics: the evaluative qualities of building exteriors, Environment and Behavior journal
Norman C, Dalkey With.1972. Daniel L.Rourke, Ralph Lewis, david Synder. pp 9-11
Pakzad, Jahanshah. 2004. guide the design of urban spaces in Tehran. Iran.Department of Housing and Urbanplanning. Department of Planning and Architecture.
Pakzad, Jahanshahi. 2006 . Theoretical premises and Urban Design Process.
Punter, J., and Carmona, M., 1997, The Design Dimension of Planning: Theory, Content and Best Practice for Design Policies, London, E and FN, Spon press.
Richards.R, , Oleary.B & Mutsonziwa. K(2007),Measure Quality of life in informal settlements inSouth Africa. Social Indicators Research.81: 375-388
Ulengin, B. Ulengin, F . Guvenc, U. 2001. “ A multidimensional approach to urban quality of life : The case of Istanbul “. European Journal of Operational Research, 130 : 361 – 374
Undp .1997.Human Development, Report 1997, NewYork : Oxford university press. Ch. 458.