راهکارهای کاهش مخاطرات طبیعی در سازمان های مرتبط با مدیریت بحران مورد: سکونتگاه های پیراشهر قوچان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مشهد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مشهد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

3 دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، واحد مشهد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

مخاطرات طبیعی با انواع گوناگون و گستره‌ی نفوذشان، همواره خطری جدی برای شهرها و مناطق پیرامون آن­ها بوده­اند. لذا مدیریت بحران، یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که در کاهش میزان خسارت‌ها و تلفات انسانی در زمان بروز بلایای طبیعی تأثیر فراوانی دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تحلیل راهکارهای کاهش مخاطرات طبیعی در سازمان­های مرتبط با مدیریت بحران (موردمطالعه: مناطق پیراشهری قوچان) می­باشد. روش تحقیق این پژوهش، تحلیلی است. جمع­آوری داده­ها نیز به دو روش اسنادی و میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) صورت گرفته است. در این پژوهش، ۲۰ نفر از کارشناسان و متخصصان مرتبط با موضوع، در ۱۱ سازمان موردبررسی، به عنوان جامعه آماری مورد پرسش و مصاحبه قرار گرفتند. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار LISREL و مدل Fuzzy VIKOR انجام‌گرفته است. نتایج نرم‌افزار LISREL نشان داد، تمامی نشانگرهای انتخابی (عوامل اجتماعی، عوامل زیرساختی و نهادی، عوامل آموزشی و اطلاعاتی، عوامل دانش و آگاهی، عوامل حمایتی و مالی)، دارای مقدار t بیشتر از ۶۰/۲ هستند و در سطح ۹۹ درصد معنی­دار می­باشند. این نتایج نشان می­دهد که نشانگرهای انتخابی محقق برای اندازه‌گیری این مفهوم، هر یک دارای اهمیت می‌باشد و بخش مهمی از این عامل را اندازه­گیری می­کنند. نتایج مدل ویکور فازی نشان داد، در بین سازمان­های مرتبط با مدیریت بحران در استفاده از راهکارهای مؤثر در کاهش مخاطرات طبیعی، فرمانداری با Q به‌دست‌آمده (1) و راه و شهرسازی با Q به‌دست‌آمده ۰۵۶/۰، بالاترین و پایین­ترین رتبه­ها را به خود اختصاص داده­اند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اردلان. علی. احمد نژاد. الهام. سرور. محمد. 1390. نقشه مدیریت و کاهش خطر بلایا در نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران. دانشگاه علوم پزشکی تهران. ص 8.
اقدامی. حامد. میوه. راضیه. 1396. مدیریت بحران. دومین کنفرانس بین­المللی مهندسی عمران. معماری و مدیریت بحران. تهران. دانشگاه علامه مجلسی.
آهنچی. محمد. 1376. مدیریت سوانح. سوابق. مفاهیم. اصول و تئوری­ها. جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران. مرکز آموزش و تحقیقات سال 1. تهران.
پوراحمد. احمد. لطفی. صدیقه. فرجی. امین. عظیمی. آزاده. 1388. بررسی ابعاد پیشگیری از بحران زلزله (مطالعه موردی: شهر بابل). مجله مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای. شماره اول. صص 24 -1.
تقوایی. مسعود. دارابی. مژگان. ۱۳۸۷. مدیریت بحران شهری با تأکید بر مرحله پس از بحران. نشریه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی). دوره ۳. شماره ۶. صص 23-36.
حسینی. سید محمود. 1396. نقش برنامه­ریزی شهری در مدیریت بحران شهری. دومین کنفرانس ملی شهرسازی. معماری. عمران. محیط­زیست. لرستان. گروه مهندسین پایاشهر.
حیدری بنی. نسرین. خدامرادی. محمد. 1398. بررسی مدیریت بحران و بحران مدیریت در کلان‌شهر اهواز. سومین کنفرانس بین‌المللی نوآوری و تحقیق در علوم تربیتی. مدیریت و روانشناسی. تهران.
خدابنده لو، آزاده، علیدوستی، علی، (1394)، طراحی ساختار اجرایی عملیات مدیریت بحران در مراکز و سازمان‌های مختلف، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، سال ۵، شماره1؛ صص 58-82.
دانشور. خرم. مهدی‌نیا. عاطفه؛ مهدی‌نیا. محمدهادی. ۱۳۹۶. یکپارچه­سازی برنامهریزی شهری در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران در کلانشهرها مشهد. اولین کنفرانس بین­المللی و هشتمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری. مشهد.
دبیرخانه ستاد پیشگیری و مدیریت در حوادث طبیعی و سوانح غیرمترقبه. ۱۳۸۴. درآمدی بر لایحه تشکل سازمان مدیریت بحران در حوادث طبیعی و سوانح غیرمترقبه کشور. تهران.
رزاقی بورخانی. فاطمه. رضوان فر. احمد. موحدمحمدی. سیدحمید. حجازی. سیدیوسف. 1396. راهکارهای کاهش مخاطرات طبیعی و مدیریت ریسک در توسعه پایدار باغات مرکبات استان مازندران. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. دوره 4. شماره 3. صص 35-52.
رضایی. محمدرضا. رفیعیان. مجتبی. حسینی. سیدمصطفی. ۱۳۹۴. سنجش و ارزیابی میزان تابآوری کالبدی اجتماعهای شهری در برابر زلزله مطالعه موردی: محلههای شهر تهران. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دوره ۴۷. شماره ۴. صص 623-609.
زبردست. اسفندیار. محمدی. عسل. 1384. مکان‌یابی مراکز امدادرسانی(در شرایط وقوع زلزله) با استفاده از GIS و روش ارزیابی چندمنظوره AHP. نشریه هنرهای زیبا. شماره 21. صص 16-5.
ضرابی. اصغر. محمدی. جمال. حسینی خواه. حسین. 1395. راهکار مدیریت بحران کاربری‌ها با تأکید بر کاربری‌های حساس شهری (مکان پژوهش: شهر یاسوج). برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا). دوره 6. شماره 3. صص 37-58.
طرح جامع شهر قوچان. 1395. شهرداری شهر قوچان.
عزیزپور. ملکه. زنگی‌آبادی. علی. اسماعیلیان. زهرا. ۱۳۹۰. اولویتبندی عوامل مؤثر در مدیریت بحران شهری در برابر بلایای طبیعی (مطالعه موردی سازمان‌های مرتبط با بحران شهر اصفهان). نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان). دوره ۲۲. شماره ۳ (پیاپی 43). صص 124-107.
عسکری ماسوله. سعید. افشار. مهدی. محمدی. مینا. 1395. تأثیر نظام مدیریت منابع انسانی بر کیفیت عملیات مدیریت بحران (مطالعه موردی: ستادهای مدیریت بحران شهرداری تهران). دو فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، دوره 5. شماره 1. شماره پیاپی 9. صص 39-47.
کارآمدبیشه. یونس. سنایی. مجید. 1396. سنجش وضعیت مدیریت بحران زلزله در منطقه 12 شهر تهران از طریق بررسی مراحل پیش از بحران. حین بحران. بحران در شرایط اولیه و پس از بحران. دومین کنفرانس ملی شهرسازی. معماری. عمران. محیط‌زیست. لرستان. گروه مهندسین پایاشهر.
محمدشفیعی. محمدرضا. محمدشفیعی. امیرحسین. 1394. بحران و راهکارهای مدیریتی آن. دومین کنفرانس بین­المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. ترکیه – استانبول.
معروفی. سکینه. یاصره­منش. علیرضا. ریوری­لشکاجانی. فاطمه. 1396. ارزیابی جایگاه مدیریت بحران در نظام مدیریت شهری (نمونه موردی: شهر بویین‌زهرا). کنفرانس بین‌المللی زلزله. مدیریت بحران. احیا و بازسازی. قزوین. دانشگاه فنی و مهندسی بویین‌زهرا.
Bateman, Th. Snell, S. 2004. Management: The New Competitive Landscape. NewYork: McGraw-Hill lnc. pp 85 - 88.
Berrino. A. Pilar. O. Stéphan. D. Yvonne. B. Solenn. L. Antonio. A. (2011). Crisis intervention at the general hospital: An appropriate treatment choice for acutely suicidal borderline patients. Psychiatry Research. V 186. pp 287 - 292.
Blistanova. M. Katalinic. B. Kiss. I. Wessely. E. 2014. Data Preparation for Logistic Modeling of Flood Crisis Management. Journal: Procedia Engineering. Volume 69. pp 1529–1533.
Cartiera. Elizabeth A. Taylorb. Lorraine L. 2020. Living in a wildfire: The relationship between crisis management and community resilience in a tourism-based destination. Tourism Management Perspectives. Volume 34. April 2020. 100635.
Davies. Tim R.H.‚ Davies. Alistair J. 2018. Increasing communities’ resilience to disasters: An impact-based approach. International Journal of Disaster Risk Reduction. No 6. Vol 31. pp 743-749.
Fenera. T. Cevikb. T. 2015. Leadership in Crisis Management: Separation of Leadership and Executive Concepts. Journal Procedia Economics and Finance. 26. pp 695 – 701.
Hetu. S.N. Gupta. S. Vinh. V. Tan. G. 2018. A simulation framework for crisis management: Design and use. Simulation Modelling Practice and Theory. No 16. Vol 85. Pp 15 32.
Hill. C. & Jones G. 1995. Strategic management theory. Houghton Mifflin Company.
Montoya M. Lorena. A. 2006. Urban disaster mangement: A case study of earthquake risk assessment in cartago. Costarica. ITC &University of Utreecht.
Ostrowska. M and Mazur. S. 2015. Risk in a Crisis Situation. Procedia Economics and Finance. No 3. Vol 23. Pp 1054-1059.
Tokakisa. V. Polychronioua. P. Boustras. G. 2019. Crisis management in public administration: The three phases model for safety incidents. Safety Science. No 28. Vol 113. Pp 37-43.
Traore. B.B. Foguem. B. Tangara. F. Tiako. P. 2018. Software Services for supporting Remote Crisis Management. Sustainable Cities and Society. No 7. Vol 39. Pp 814-827.
Xiao-Chen. Y. Yi. M. Wei. B. Zhifu. M. 2017. Risk management of extreme events under climate change. Journal of Cleaner Production. doi: 10.1016/j. jclepro.2017.07.209. pp 1-22.