تحلیل روابط اقتصادی و اجتماعی شهر فارسان با روستاهای پیرامون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

یکپارچگی شهر و روستا به ترکیب بهینه­ای از عوامل طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و مکانی اشاره دارد. میزان یکپارچگی این دو مکان بستگی به این دارد که تا چه میزان سیستم­های شهری و روستایی (اقتصادی ، اجتماعی و زیست­محیطی) به یکدیگر نفوذ می­کند، با یکدیگر ارتباط می‌یابند، مکمل یکدیگرند و مزایا را به اشتراک می­گذارند. در این پژوهش هدف بررسی روابط اقتصادی و اجتماعی بین شهر فارسان و روستاهای منطقه پیرامون است. روش تحقیق توصیفی و ازنظر هدف،کاربردی است. داده­ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری‌شده‌اند. جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوار روستایی شهرستان فارسان تشکیل داده­اند. حجم نمونه 380 سرپرست خانوار در 19 روستا است. نتایج پژوهش بر اساس آزمون T تک­نمونه­ای نشانگر آن است که بین شهر فارسان و روستاهای پیرامون، روابط اقتصادی و اجتماعی برقرار است. تمام شاخص­های روابط اجتماعی نشان‌دهنده اثر مثبت و دوسویه هستند، اما در روابط اقتصادی، شاخص­های جریان سرمایه از شهر به روستا، میزان اشتغال و میزان درآمد به ترتیب با اختلاف میانگین(800/0-، 827/0-، 518/0) نشان­دهنده­ اثر یک‌سویه و سلطه­ شهر فارسان بر روستاهای پیرامون می­­باشد. نتیجه مدل‌سازی معادلات ساختاری برای ارتباط بین روابط اجتماعی و اقتصادی به ترتیب با تبیین 98/0 و 89/0 نشان داد که روابط اجتماعی بیشتر و قوی­تری نسبت به روابط اقتصادی بین شهر فارسان و روستاهای پیرامون برقرار می­باشد

کلیدواژه‌ها


احمدی، منیژه. حیدری، محمدتقی و محمدعلی بیگدلی. 1398. تحلیل توسعه‌یافتگی روستاهای پیراشهر با رویکرد پیوند متقابل مورد: دهستان سهرین زنجان. مجله توسعه فضاهای پیراشهری سال اول. شماره دوم(پیاپی 2). صص107-119.
افراخته، حسن. عزیزپور، فرهاد و زمانی، محدثه.1394. پیوندهای کلانشهری و تحولات کالبدی-فضایی روستاهای پیرامون(مطالعه موردی: دهستان محمدآباد کرج). مجله مسکن و محیط روستا. شماره 150. تابستان 94. صص 101-119.
امانپور، سعید. نواسری، بدرالدین. 1396. بررسی روابط متقابل شهر و روستا(مطالعه موردی: روستاهای دهستان موران شهر اهواز). مجله رویکردهای پژوهش در علوم اجتماعی. شماره 12. سال سوم. زمستان96. صص49061.
بهمن صحنه، حسین. سادین، نشاط عبدالحمید و حمیدرضا تلخابی.1396. اثرات روابط شهر و روستا بر تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای شهرستان آزادشهر. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال ششم،شماره3 . پیاپی 21. صص 138-121.
برفی دخت، عنایت اله. 1395. بررسی روابط متقابل شهر و روستا با توجه به پارامترهای توسعه اجتماعی-اقتصادی. چاپ در همایش ملی رویکردهای نوین در برنامه‌ریزی و توسعه پایدار منطقه­ای. صص266-256.
بیگدلی، محمدعلی. 1397. بررسی پیوندهای اقتصادی روستا به شهر و تأثیر آن بر معیشت پایدار روستاییان (مطالعه موردی: منطقه سهرین زنجان) . پایان‌نامه کارشناس ارشد برنامه‌ریزی روستایی. دانشگاه زنجان. دانشکده علوم انسانی.
تقی­زاده، فاطمه. صرافی، مظفر.1387. راهبرد شبکة منطقه­ای؛ چارچوبی برای توسعة منطقه­ای در کشور. مجلة پژوهش‌های علوم زمین، شماره 1. صص73-80.
جاودان، مجتبی. فرجی سبکبار، حسنعلی. صادقلو، طاهره و سجاسی، حمدالله.1398. ارائه مدل تحلیلی رتبه پایداری در نواحی روستایی(مطالعه موردی: بخش سربند استان مرکزی). سال اول. شماره سوم. صص51-69.
چرمچیان لنگرودی، مهدی. علی بیگی، امیرحسین. 1392. بررسی عوامل مؤثر بر توانمندی­­سازی روان‌شناختی زنان. فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه. سال چهارم. شماره یک. بهار 92. ص165.
خوبفکر برآبادی، حبیب­الله. قریشی، صلاح­الدین.1391. پیوندهای روستایی-شهری زاهدان و توسعه نواحی روستایی(مطالعه موردی: شهرستان زاهدان). پژوهش‌های روستایی. سال سوم. شماره یکم. بهار 1391. صص119-146.
رضوانی، محمدرضا. شاهچراغ، سیده محبوبه. 1390. پیوندهای روستایی-شهری،شبکه­های مهاجرت و توسعه روستایی(مطالعه موردی: ناحیه دهملا، استان سمنان). توسعه روستایی. دوره سوم. شماره 1.بهار و تابستان.صص107-129.
زاهدی، محمدجواد. غفاری، غلامرضا و ابراهیمی لویه، عادل.1391. کاستی­های  نظری برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران. فصلنامه پژوهش­های روستایی. سال سوم. شماره 4. صص 24-1.
سرور، هوشنگ و لاله پور منیژه. 1385. نگرشی برنقش کانونی شهرهای کوچک و میانی در توسعه منطقه­ای. مجله شهرداری­ها. سال ششم. قسمت اول. شماره 73. صص 29-24.
سعیدی، عباس. تقی­زاده، فاطمه. 1384. پیوندهای روستایی-شهری و توسعه منطقه­ای بررسی تطبیقی شهرستان­های باغملک و اردکان. مجله جغرافیا(نشریه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران). دوره جدید. سال سوم.شماره 6-7. صص33-47.
شفیعی ثابت مقدم، ناصر. انبارلو، مسعود و یوسفی طالقانی، علی.1397. واکاوی تسهیل­کننده­های مشارکت روستاییان در توسعه سکونتگاه­های روستایی(مطالعه موردی: دهستان چورزق و درام شهرستان طارم). فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی. دوره 13. شماره 3(پیاپی 44). صص744-729.
شمس­الدینی، علی و جمینی، داود.1395. ارزیابی عملکرد نهادهای متولی در توسعه­ی سکونتگاه­های روستایی با رویکرد معادلات ساختاری موردمطالعه: شهرستان جوانرود. جغرافیا و توسعه 43(4). صص 35-50.
طاهرخانی، مهدی و رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. 1382. تحلیل نقش روابط متقابل شهر و روستا در تحول نواحی روستایی استان قزوین. فصلنامه مدرس علوم انسانی. دوره 8. شماره 4.صص79-111.
علیائی، محمدصادق.1394. تحلیلی بر رویکرد مشارکت اجتماعی روستائیان در برنامه­های توسعه پایدار روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران. فصلنامه مطالعات  توسعه اجتماعی ایران. سال هفتم. شماره 3 پاییز. صص80-69.
علیزاده، کتایون. هجرتی، محمدحسن. احمدآبادی، محمد. 1392. بررسی روابط متقابل شهر و روستا  نمونه موردی روستاهای عشق‌آباد. فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های روستایی. دوره 8. شماره 24.صص133-145.
مطیعی لنگرودی، سید حسن. خسروی مهر، حمیده و طورانی، علی.1393. اثرات روابط اقتصادی شهر و روستا بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی سکونتگاه­های روستایی مورد: دهستان چهل چای در شهرستان مینودشت. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی. سال سوم شماره ۴ پیاپی ۱۰. زمستان ۱۳۹۳. صص42-19.
محمدی یگانه، بهروز. چراغی، مهدی و حاجی پوریان، شیوا.1396. تحلیل اثرات روابط اقتصادی شهر و روستا بر فقر غذایی خانوارهای روستایی(مطالعه موردی: دهستان تاکستان). کنفرانس ملی فناوری­های نوین در علوم جغرافیایی. دانشگاه زنجان.
مهدی­پور، روشن لیلا. انزایی، الهه. پور طاهری، مهدی و رکن‌الدین افتخاری.1390.  به ارزیابی الگوی روابط ارگانیک و غیرارگانیک روستایی شهری در روستاهای پیراشهری (مطالعه موردی: روستاهای پیرامون شهر بابل). مجلّةپژوهش و برنامه­ریزی روستایی. سال 3.  شمارة 8.  زمستان 1393. صص36-25.
میرزایی قلعه ،فرزاد. کلانتری، بهرنگ. مولایی قلیچی، محمد و  عزمی، آئیژ .1392. تحلیلروابطمتقابلشهروروستادرتوسعه‌یافتگیروستاهایدهستانحومهشهرستانهرسین. فصلنامه مسکن و محیط روستا. دوره 32.  شماره143. صص89-100.
یاری حصار، ارسطو. بدری، سیدعلی. پورطاهری،مهدی و فرجی سبکبار، حسنعلی.1390. سنجش و ارزیابی پایداری حوزه روستایی کلان‌شهر تهران. پژوهش­های روستایی. سال دوم. شماره چهارم. زمستان 90. صص89-122.
Akkoyunlu, S. 2015. The potential of rural-urban linkages for sustainable development and trade. International Journal of Sustainable Development & World Policy, 4(2), 20-40.
Braun, Joachim.2014. Urbanization and Decentralization: The changing urban-rural linkages and opportunities of decentralization of services 54th Congress of the European Regional Science Association.Regional development & globalisation: Best practices. 26-29 August 2014. St.
Petersburg, Russia Clayton, BD, D, Dent, N, Dubois .2003. Rural Planning in Developing Countries, Earth scans Publication Ltd.  Chakra arty, B 2001. urban management: concepts, principles. Techniques and education. cities, vol. 18. No. 5 pp.331-345.
Das, I. Dutta, M. K., & Borbora, S. 2013. Rural–urban Linkages for Development of Rural Economy in Assam: A Social Accounting Matrix Approach. International Journal of Rural Management, 9(2), 183-208.
Fang, C. 2017. Theoretical foundation and patterns of coordinated development of the Beijing-Tianjin-Hebei urban agglomeration Progress in Geography.36(1).
He, B. J. Zhu, J. Zhao, D. X. Gou, Z. H., Qi, J. D., & Wang, J. 2019. Co-benefits approach:  Opportunities for implementing sponge city and urban heat island mitigation. Land use policy. 86. 147-157.
Hughes, D. W., & Litz, V. N. 1996. Rural-urban economic linkages for agriculture and food processing in the Monroe. Louisiana, functional economic area. Journal of AgricultuKral and Applied Economics. 28(1379-2016-113389). 337-355.
Ji, X. Ren, J. Y. & Ulgiati S. 2019. Towards urban-rural sustainable cooperation: Models and policy implication. Journal of Cleaner Production, 213, 892-898.
Li, Y. H. Westlund, H. & Liu, Y. S. 2019. Why some rural areas decline while some others not: An overview of rural evolution in the world. Journal of Rural Studies. 68, 135-143.
Lysgard, H. K. 2019. The assemblage of culture-led policies in small towns and rural communities. Geoforum. 101, 10-17.
Phillipson, J. Tiwasing, P. Gorton, M., Maioli, S. Newbery, R. & Turner, R. 2019. Shining a spotlight on small rural businesses: How does their performance compare with urban? Journal of Rural Studies. 68. 230-239.
Shan, Y. U. & Ding, Z. M. 2015. Evaluation on the efficiency and fairness of coordinating public goods supply in urban and rural areas. Asian Agricultural Research, 4-9.
Yan, J. M. Chen, H. & Xia, F. Z. 2018. Toward improved land elements for urban–rural integration: A cell concept of an urban–rural mixed. Community. Habitat International. 77. 110-120.