تأثیرات پیوندهای روستا ـ شهری با تأکید بر تحولات اقتصادی در نواحی پیراشهری سنندج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

سکونتگاه­های روستایی، به عنوان جزئی از نظام­های جغرافیایی، همواره در ابعاد فضای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در حال تغییر و تحول اند. دانش جغرافیا روابط دوسویه شهر و روستا را براساس اصل علّیت تبیین می کند. پژوهش با هدف بررسی اثرات پیوند شهر و روستا با تاکید بر تحولات اقتصادی در نواحی پیراشهری سنندج می پردازد. روش توصیفی-تحلیلی از نوع کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) است. جامعه آماری شامل11 روستای پیرامونی شهر سنندج با 8117 خانوار که حجم نمونه367 پرسشنامه ای براساس کوکران تهیه گردید. پرسشنامه در ابعاد اقتصادی و در طیف لیکرت با 9گویه شناسایی و ضریب آلفای کرونباخ 744/0 بدست آمد. برای صحت سوالات پرسشنامه (روایی) از دیدگاه و نظرات 15 نفر از متخصصان برنامه‌ریزی روستایی و رشته اقتصاد کشاورزی استفاده شده است. در تحلیل دادها از نرم افزاز SPSSشاخص های آماری گرایش به مرکز (میانگین، انحراف معیار، واریانس) و نرم افزار GIS برای ترسیم اثرات پیوندهای شهر و روستا استفاده شده است. نتایج نشان داد گرچه همه گویه ها دارای ضریب تاثیر مثبتی داشته اما چهار گویه جریان کالا و خدمات، بورس بازی زمین، اشتغازایی، سرمایه گذاری در بخش باغات و خانه دوم دارای ضریب تاثیر بیشتری داشته اند. نتایج نشان داد روستاهای باباریز، قلیان، دوشان و آساوله بیشترین تعاملات و پیوند با شهر سنندج داشته اند. نتایج نشان داد پیوند شهر و روستا و الحاق برخی روستاها با شهر سنندج در نتیجه توسعه فضایی-مکانی این شهر بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


افراخته، حسن.1399.فضاهای پیراشهری: الگوها، عوامل و پسایندها،مجله توسعه فضاهای پیراشهری، سال دوم،شماره اول:18-1.
افروغ، عماد.1377. فضا و نابرابری اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
اداره کل راه و شهرسازی استان کردستان،واحد آمار و اطلاعات.1399
دانشپور، زهره .1385.تحلیل نابرابری فضایی در محیط پیراشهری، کوشش در استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی در تهران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 28:5-14.
کیایی، مریم. درویشی، یوسف.1398. تحلیل پایداری اقتصادی-اجتماعی نواحی روستایی پیراشهری مورد شهرستان گمیشان، مجله اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هشتم، شماره3.:250-227
سعیدی، عباس.1390. روابط و پیوندهای روستایی-شهری در ایران، تهران، نشر مهر مینو.
سعیدی، عباس.1377. مبانی جغرافیای روستایی،تهران، انتشارات سمت.
سعیدی، عباس.1388.سطح‌بندی روستاهای کشور،بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران،معاونت عمران روستایی،چاپ اول.
طالشی، مصطفی. حیدری، اسداله.1396.موانع شکل­گیری شبکه منطقه­ای در فرآیند دگرگونی کالبدی_فضایی سکونتگاه‌های روستایی مورد: سکونتگاه‌های ناحیه هشترود- چاراویماق(آذربایجان شرقی)،فصلنامه برنامه‌ریزی کالبدی، دوره4،شماره4.:114-101.
طالشی، مصطفی. عزیزپور، فرهاد. دولتی، غلام.1398. تحلیل اثر جریانات فضایی در تحولات کالبدی-فضایی روستاهای پیراشهری مورد کلانشهر کرج دهستان تنکمان شمالی، فصلنامه مسکن و محیط روستا،شماره166.:98-79.
خوبفکر برآبادی، حبیب‌الله.  قریشی، صلاح‌الدین.1391 پیوندهای روستایی- شهری زاهدان و توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان زاهدان،فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره3 شماره9:119-146.
جمشیدزهی شه بخش، امید. قنبری، سیروس.1399.خزش شهری و تحولات کالبدی-فضایی سکونتگاه‌های پیراشهر زاهدان، مجله توسعه فضاهای پیراشهری، سال دوم،شماره104:1-85.
قاسمی سیانی، محمد. نجفی، اسدالله.1399. واکاوی تحولات کالبدی-ادراکی روستاهای پیراشهری مورد روستای مهرآباد شهرستان دماوند، مجله توسعه فضاهای پیراشهری،سال دوم،شماره اول.:162-143.
جعفری، عباس. گیتاشناسی ایران. ج 3، دایرة‌المعارف جغرافیایی ایران، چ 1، تهران: گیتاشناسی، 1379، ص 727.
حقیقی مطلق، زهرا.1397. دگرگونی‌های ساختاری ـ کارکردی سکونتگاه‌های روستایی پیراشهری با تأکید بر پدیده خزش شهری. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.تهران
علی‌اکبری، اسماعیل. طالشی، مصطفی. عذرا، عمادالدین.1396. الگوی توسعه کالبدی یکپارچه شهر و پیرامون با استفاده از ظرفیت‌های گردشگری مناطق پیراشهری، مجله برنامه‌ریزی توسعه کالبدی،دوره2 شماره1.:70-55.
کرمی، تاج‌الدین. زنگانه، احمد. میرزاده، حجت.1398. فضاهای پیراشهری و جمعیت‌پذیری حوضه آبریز ارومیه، مجله توسعه فضاهای پیراشهری،دوره1شماره1.ص:8-1.
رضوانی، محمدرضا.1391 .تحلیل الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، سال 34 ،شماره 43 :90-81
صحنه، بهمن.سادین، حسین. نشاط، عبدالحمید .حمیدرضا، تلخابی.1396. اثرات روابط شهر و روستا در تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای آزادشهر،فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی،سال ششم،شماره3،:138-121.
داگلاس، مابک.1388. استراتژی ایجاد شبکه منطقه‌ای به‌منظور تقویت پیوندهای میان شهر و روستا،مترجم سوسن چاره‌جو،نشریه علوم اجتماعی شماره20 :95-86
مرکز آمار ایران.1395. سرشماری جمعیت شهرستان سنندج.
مرکز آمار ایران.1390. سرشماری جمعیت شهرستان سنندج.
محمدی، سعدی. مرادی، اسکندر. حسینی، شرمین.1399.شناسایی و تحلیل اثرات خزش شهری بر وضعیت توسعه نواحی روستایی پیرامون(مورد روستاهای شهر مریوان)،نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی،سال بیستم.شماره74:56-56.
Audrey N. Clark, 1985, Longman Dictionary of Geography; human and physical, Longman
Balchin P. N. & others, 1995, Urban Land Economics and Public Policy, fifthed, Mcmillan.
Zhou Jizhe,Hou Quanhua.2019. Spatial Characteristics of Population Activities in Suburban Villages Based on Cellphone Signaling Analysis, journal Sustainable, 11(7) pp2-19. https://doi.org/10.3390/su11072159.
Hlaváˇcek petr, Miroslav Kopáˇcek, Lucie Horáˇcková.2019. Impact of Suburbanisation on SustainableDevelopment of Settlements in Suburban Spaces:Smart and New Solutions, journal Sustainable,11(24)pp2-18. https://doi.org/10.3390/su11247182.