واکاوی کیفیت محیط زندگی در روستاهای پیراشهری بخش مرکزی خانقین عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

هدف غایی برنامه ‌های توسعه روستایی بهبود کیفیت زندگی در جوامع روستایی است، اما پیش شرط اصلی جهت  دستیابی به این مهم فراهم ساختن شرایط مناسب برای زندگی است که می تواند زمینه ساز ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی گردد. هدف از تحقیق حاضر سنجش وضعیت کیفیت زندگی در روستاهای پیراشهری بخش مرکزی خانقین است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی- توسعه ای است. حجم نمونه با استفاده از مدل کوکران (320 نفر سرپرست خانوار) برآورد گردید. ابزار اصلی گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است و تجزیه وتحلیل  های آماری در محیط نرم افزارSpss انجام شده است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و مشخص کردن وضعیت شاخص های کیفیت زندگی، از آزمون تی تک نمونه ای استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت کیفیت زندگی از نظر شاخص اقتصادی و اجتماعی با توجه به t  به دست آمده که برابر با 220/7-  است در سطح پایین تری قراردارد  واز نظر شاخص خدمات عمومی و زیر ساختها با 891/35 و ویژگی واحد کالبدی با 835/26- و شاخص زیست محیطی با توجه بهt  به دست آمده که با 061/18- با سطح معناداری 99% در سطح پایینتری قراردارد. نتایج بیانگر آن است که ضریب همبستگی بین کیفیت محیط زندگی و اشتغال خانوارهای روستایی در ارتباط با  تحولات اقتصادی آنها معادل( 59/0) بوده و سطح معناداری نیز در سطح ( 003/0) است. نتایج به دست آمده نشان داد کیفیت محیط سکونتی در روستاهای محدوده مورد مطالعه پایین تر از حد متوسط قرار گرفته و از لحاظ شاخص های مورد مطالعه بین روستاهای نمونه تفاوت معناداری وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقایاری‌هیر، محسن، کریم‌زاده، حسین، و خالقی، عقیل. 1396. تحلیل شاخص‌های ذهنی مؤثر بر سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی (مطالعه­موردی : دهستان سینا شهرستان ورزقان )، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورة 21، شمارة 4، صص  1-  35 .
احمدوند، مصطفی، هدایتی نیا، سعید، و خسرو، عبداللهی .1391.  بررسی تأثیر رفاه و سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی در مناطق روستایی  شهرستان بویر­احمد، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، شماره 2، صص  89-112.
اکبریان رونیزی، سعیدرضا، محمدپورجابری، مرتضی، سپهوند، فرخنده.1392. نقش شهرهای کوچک در بهبود کیفیت زندگی روستاهای پیرامون مطالعه موردی بخش رونیز- شهرستان استهبان، مجله پژوهش‌های روستایی، دوره4، شماره3، صص 613-585.
امینی، عباس، صادقیان، فرزانه، زاهدی، طیبه. 1396. مدل‏سازی ساختاری و تبیین علّی ارزیابی جوامع روستایی از کیفیت زندگی و عوامل مؤثر بر آن، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، سال28، شماره65، صص 112-87.
بابایی، محبوب، بصیری، مرتضی، بدراق نژاد، ایوب.1398. تحلیل جمعیت‌پذیری و روند تحولات اقتصادی- اجتماعی روستاهای پیراشهری در شهرستان ارومیه، مجله توسعه فضاهای پیراشهری، سال اول، شماره اول، صص150-139.
بدری، سیدعلی، رضوانی، محمدرضا، مجید، قرنجیک.1392. سنجش شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن)، جغرافیا و برنامه‌ریزی  محیطی، سال 24، پیاپی 50، شماره 2، صص 53- 74.
بریمانی، فرامرز، بلوچی، عثمان.1393. ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی با استفاده از سامانه‌های هوشمند (منطق فازی) مطالعة موردی: دهستان مهبان شهرستان نیک شهر، پژوهش های روستایی، دورة ۴، شمارة ۳، صص41-23.
بوستانی، داریوش، ابتکاری، محمدحسین، محمدپور، احمد.1391. ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی روستایی کشور، فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی، سال اول، شماره 4، صص 167- 195.
پورطاهری، مهدی، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، فتاحی، احدالله.1390. ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی مطالعه موردی دهستان خاوه شمالی استان لرستان، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 76، صص 13-31.
حسین‌زاده، اکبر؛ چراغی، مهدی، ،مرادی مفرد، سمیرا.1396. تحلیل وضعیت زندگی در نواحی روستایی مطالعه موردی دهستان بوغداکندی شهرستان زنجان، فصل نامه اندیشه جغرافیایی، سال نهم، شماره 16، صص 43-68.
دانائی، علی، ولی شریعت پناهی، مجید، مهدوی، مسعود.1396. تحلیل نقش شاخص‌های( اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی )کیفیت زندگی در توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی: دهستان بهمئی گرمسیری، شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه وبویراحمد، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال14، شماره 53، صص91-71.
دانایی، علی ، شریعت پناهی ، مجید(1397). سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستایی (دهستان بهمئی گرمسیری جنوبی در شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد)، مجله  پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 50، شماره3 صص 747-727.
دهقانی، علی، بهارلو، رسول، بن‌راضی غابش، آرمیتا، فرخ آبادی، فرخ، زارعی، زهرا، مهبودی، لیلا .1393.  عوامل موثر بر رضایتمندی تحصیلی، دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی جهرم،  نشریه علمی-پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، دوره 7، شماره 3، صص 147- 154.
رحیم بخش، فاطمه،حبیب، فرح،گرکانی،سیدامیرحسین.1398. بررسی کیفیت زندگی در روستاهای درب آستانه و باباپشمان استان لرستان، مسکن و محیط روستا، شماره 165، صص: 129- 140.
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، فتاحی، احدالله، حاجی پور، مجتبی .1390. ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در مناطق روستایی (مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان دلفان )،  پژوهش‌های روستایی، دورة دوم ، شمارة 2 ، صص 69- 94.
سلیمی کوچی، جمیله، ابراهیمی، پیام .1396. سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های کیفیت زندگی در مناطق روستایی مطالعه موردی بخش کربال شهرستان شیراز، فصلنامه روستا وتوسعه، سال20، شمارة 3، صص 17-41.
سند تحول بنیادین . 1398. وزارت آموزش‌وپرورش ، بخش آموزشی.
شاهرخی ساردو، صالح، نوری پور، مهدی، پیمان پدرام، پیمان.1394. ارزیابی کیفیت زندگی مناطق روستایی با استفاده از تاکسونومی عددی (موردمطالعه: دهستان اسفندقه، شهرستان جیرفت)، نشریه علمی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 11، شماره2، صص 47-31.
عبدالله حسون، محمد.2009. الأبعاد التأریخیة للموقع الجغرافی للعراق , مجلة کلیة التربیة , جامعة دیالى ,العدد(33) , ص212.
عزمی، آئیژ ، نوری، مجتبی.1398. بررسی نقش فاصله روستا از شهر در کیفیت زندگی روستاییان( نیمه)، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه توسعه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 41 صص 294- 253.
علی‌زاده، جابر،برقی، حمید، رحیمی، حمزه، افشاری‌پور، علی.1392. سنجش وارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی با استفاده از تکنیک روش تشابه به گزینه ایده‌آل فازی مطالعه موردی: دهستان میانده استان فارس، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دورة 4، شمارة 3، صص 615-640.
عنابستانی، علی اکبر، محمودی، حمیده، سربرقی طرقیه، تکتم.1394. بررسی تأثیر کیفیت زندگی روستاییان بر ارتقای کیفیت مسکن روستایی(مطالعه ی موردی: بخش شاندیز، شهرستان بینالود)، فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه ریزی فضایی(جغرافیا) ، سال ششم، شماره 1، پیاپی 20، صص 1-20.
فاضل نیا، غریب .1393. سنجش و مقایسة تطبیقی شاخص‌های کیفیت زندگی در خانواده‌های گسترده و هسته‌ای مطالعة موردی: مناطق روستایی بخش پشت آب زابل.  پژوهش‌های روستایی، دورة ۵، شمارة ۴، صص 849 874 .
قادرمرزی، حامد؛ جمینی، داود، جمشیدی، علیرضا .1395. توزیع فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان روانسر. فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 155، صص 92-108.
میرزائیان، بتول، رحمانی، ببژن، رضویان، محمدتقی، فرجی راد، عبدالرضا.1395. سنجش کیفیت‌زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان اسلام‌آبادغرب)،  فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره 13، شماره 49، صص 12-1.
Calvin Duggan, Esther Peeren.2020. Making up the British countryside: A post human critique of Country Life’s narratives of rural resilience and conservation, Journal of Rural Studies ,8,Pp350–35.
Fetsch, Robert J.,  Jackman, Danielle M., & Collins Christina L. 2018.Assessing Changes in Quality of Life and Independent Living and Working Levels among Agrability Farmers and Ranchers with Disabilities, Disabil Health Journal, 11(2),, PP. 230-236.
Levent, T.B., & Nijkamp, P. 2006. Quality of Urban Life: A Taxonomic Perspective. Journal of Studies in Regional Science, 36(2), pp. 269-281.
Liu, W., He, X ., Song, L., &  Liu, Sh. 2018. Urban-Rural Differences in Subjective Quality of  Life in Dehui, Management Theory and Studies for Rural Business and Infrastructure Development, 40(4), pp. 563-576.
Nguyen. T.M.L؛ Ngo. T.H ؛ Nguyen . T.H.M .2020.Quality of farmer’s life in rural areas in  Vietnam ، E3S Web of Conferences 175, p.p 1-10.
Pal,  A.K.  and  Kumar,  U.C.2005.Quality  of  Life  Concept  for  the  Evaluation  of Societal Development of Rural Community in West Bangal, India, Rural Development, Vol. xv, No.