تحلیل پیشران‌های کلیدی اثرگذاری عملکرد مدیریت روستایی بر تحولات کالبدی سکونتگاه های پیراشهری با رویکرد آینده‌پژوهی(مورد: شهرستان علی آباد کتول)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

ساختار توسعه سکونتگاه­های روستایی بیشتر در جهت حمایت از تهیدستان روستایی و کاهش آسیب­پذیری مناطق روستایی توجه ویژه به توسعه کالبدی سکونتگاه­های روستایی می­باشد. لذا هدف پژوهش حاضر این است که، آینده‌نگری اثرگذاری مدیریت روستایی بر تحولات کالبدی سکونتگاه­های روستایی پیراشهری در شهرستان علی‌آبادکتول در افق 1410 ارزیابی و تحلیل شود. روش تحقیق این پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است، جمع‌آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی بوده است. جامعه آماری تحقیق روستاهای با درجه دهیاری 5 و 6  در پیرامون شهر علی آبادکتول است که تعداد 35 پرسشنامه برای کارشناسان حوزه روستایی، ارگان­های مربوطه درنظر گرفته شد و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نرم‌افزار میک مک کمک گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد، با توجّه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل5 گانه در 3 گروه اصلی پیشران­های کلیدی در آینده توسعة کالبدی سکونتگاه­های روستایی ناشی از فعالیت مدیران روستایی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شدند که عوامل تلاش برای تملک اراضی و استفاده از اراضی خالی در داخل محدوده بافت فیزیکی جهت توسعه و گسترش بافت روستا مستقیم (4+) غیرمستقیم (1609+)، تلاش برای استقرار کارگاه­های تولیدی و واحدهای دامی و باغی مستقیم (4+) غیرمستقیم (1608+)، ترویج استفاده از مصالح بومی در واحدهای مسکونی و الگوهای معماری سنتی مستقیم (3+) غیرمستقیم (1224+)، تلاش برای بهسازی و بهبود وضعیت معابر عمومی درون روستا (3+) غیرمستقیم (832+)، افزایش و بهبود تاسیسات و فضاهای آموزشی و فرهنگی (2+) غیرمستقیم (869+) از مهمترین عوامل به شمار می­رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسفندیاری، امیرهومن. و دانیالی، تهمینه. 1398. مقایسه وضعیت زیست­محیطی روستاهای دارای دهیاری و فاقد دهیاری (موردمطالعه: روستاهای بخش مرکزی شهرستان اسلامشهر). جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، 9(4).صص 404-389.
بدری، سیدعلی. 1390. چالش­های مدیریت روستایی در ایران و ارائۀ سیاست­های راهبردی. فصلنامۀ رهنامۀ سیاست‌گذاری، 3.صص 178-149.
بدری، سیدعلی.­، اکبریان­رونیزی، سعیدرضا­. و قصابی، محمد­جواد. 1392. نقش مدیریت محلی در توسعه کالبدی سکونتگاه­های روستایی(مطالعه موردی:شهرستان آران و بیدگل). پژوهش­های روستایی، 4(2).صص 276-249.
برقی، حمید.، شایان، محسن.، جلایی، اکرم. و رشیدی، سعیده. 1397. ارزیابی نقش دهیاری‌ها در فرآیند توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی:دهستان گلاب شهرستان کاشان). اندیشه جغرافیایی، 10(19).صص 123-103.
پازکی، معصومه، شیخی، داود. و صمدی مقدم، شیرین. 1399. تحلیل نقش مدیریت مبتنی بر حکمروایی خوب در توسعۀ پایدار روستایی مطالعۀ موردی: دهستان فیلستان، شهرستان پاکدشت. جغرافیا و توسعه، 85.صص 112-93
توکلی، جعفر. و رزلانسری، اکرم. 1395. تحلیل اثرات کالبدی و اقتصادی طرح­های هادی روستایی (روستاهای شهرستان کرمانشاه). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(2).صص160-141.
تقیلو، علی­اکبر.، سلطانی، ناصر. و آفتاب، احمد. 1395. پیشران­های توسعه­ی روستاهای ایران. برنامه­ریزی و آمایش فضا، 20(4).صص 1-28.
حاتم­نیا، طیبه.، معتمد، محمدکریم. و کاوسی کلاشمی، محمد. 1398. مقایسه نگرش روستاییان و دهیاران در رابطه با عملکرد دهیاری­ها در اجرای طرح هادی در روستا (مطالعه موردی: شهرستان چرداول دراستان ایلام). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 4.صص 30-1.
حسنلو، لیلا.، عزیزپور، فرهاد. و جلالیان، حمید. 1397. ارزیابی نقش مدیریت روستایی در پایداری روستاها مطالعۀ موردی : دهستان دستجرده (شهرستان طارم). جغرافیا و توسعه، 52.صص 157-174.
دربان آستانه، علی­رضا. و رضوانی، محمدرضا. 1390. تبیین عوامل مؤثر بر حکمروایی روستایی در حکومت­های محلی، مطالعه موردی، شهرستان قزوین. مدیریت شهری، 28.صص 198-179
ریاحی، وحید. و کرمی نسب، صدیقه. 1392. ارزیابی عملکرد دهیاری­ها در توسعه کالبدی- فضایی سکونتگاه­های روستایی (مطالعه موردی: بخش کردیان- شهرستان جهرم). فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 3(12).صص 70-61.
سجاسی قیداری، حمداله.، اسفرم، یعقوب. و رهبری، مهناز. 1396. تحلیل نقش مدیریت محلی در کاهش آسیب‌پذیری کالبدی با رویکرد حکمروایی خوب (مطالعه موردی: دهستان بهمئی سرحدی غربی). فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 4(3).صص 405-426.
شفیعی ثابت، ناصر.، حسینی­حاصل، صدیقه. و رهبری، مهناز. 1398. سنجش مدیریت روستایی، توانمندسازی ذینفعان محلی و تحولات کالبدی سکونتگاه­های روستایی(مطالعه موردی: استان سمنان). مسکن و محیط روستا، 165.صص 113-128.
شمس­الدینی، علی. و جمینی، داود. 1395. ارزیابی عملکرد نهادهای متولی در توسعه‌ی سکونتگاه‌های روستایی با رویکرد معادلات ساختاری موردمطالعه: شهرستان جوانرود. جغرافیا و توسعه، 43.صص 50-35
صادقی، حجت­اله.، صیدائی، اسکندر.، قبادی، شادی. و صالحی، مریم.  1395. ارزیابی عملکرد نهادها و سازمان‌های مرتبط با پایداری روستاها مورد: بخش دهدز در شهرستان ایذه. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(2).صص 119-140.
فال­سلیمان، محمود.، میکانیکی، جواد. و اقتداری، مهشاد. 1398. تحلیل فضایی عملکرد مدیریت دهیاری‌ها در فرآیند توسعه روستایی (مورد: دهستان‌های شهرستان عنبرآباد در استان کرمان). برنامه­ریزی توسعه کالبدی،  4(2).صص 25-34.
قنبری، سیروس. و بهرامی، کیوان. 1395. مدیریت محلی و نقش آن در توسعة کالبدی سکونتگاه­های روستایی (موردمطالعه: شهرستان چناران). فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 6(22).صص 146-135.
قنبری، سیروس. 1396. بررسی آثار سبک مدیریت روستایی بر پایداری سکونتگاه­های روستایی در شهرستان اصفهان. برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، 7(24).صص 58-41.
موسوی، سید روح‌الله.، موسوی، سیده پروین. برومندان، فریبا. 1393. آینده­پژوهی دانشی کاربردی در توسعه روستایی، سومین همایش ملی آینده‌پژوهی، تهران. صص 1-13.
مولائی هشجین، نصرالله.، آمار، تیمور. و باقری، عباس. 1396. نقش مدیریت محلی در توسعه اقتصادی نواحی روستایی شهرستان بهشهر. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 6(4).صص 176-165.
نصیری­لاکه، محمد.، مولایی هشجین، نصراله. و پوررمضان، عیسی. 1398. تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی-اکولوژیک و کالبدی- فضایی روستایی (مطالعه موردی:ناحیه مرکزی استان گیلان). نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 11(3).صص 224-244.
Helpap, D. J. 2019. Public management in rural local governments: An assessment of institutional differences and implications. State and Local Government Review, 51(1), 6-18.
Hong, B. G. 2016. Rural Social Complex and Rural Public Services—A Perspective of Rural Social Management Innovation. DEStech Transactions on Economics, Business and Management, (icem).
Hussain, M., & Ismail, M. 2020. Decentralization, participation, devolution and infrastructure development in rural areas: A case study of district Bhakkar, Pakistan. Asian Journal of Comparative Politics, 2057891119900674.‏
Khongsatjaviwat, D., & Routray, J. K. 2015. Local government for rural development in Thailand. International Journal of Rural Management, 11(1), 3-24.‏
Lawal, T. 2014. Local government and rural infrastructural delivery in Nigeria. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 4(4), 139.
Straka, J., & Tuzová, M. 2016. Factors affecting development of rural areas in the Czech Republic: A literature review. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 64(6), 2141-2150.‏