سنجش اثرات هدفمندی یارانه ها بر معیشت پایدار روستاهای پیراشهری(مورد: شهرستان بروجرد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش،دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران

3 دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

برای سنجش قابلیت‌های هدفمندی یارانه‌ها در راستای بهبود عملکرد طرح، بررسی نقش آن بر تاب‌آوری معیشتی عرصه‌های پیراشهری و گروه‌های آسیب‌پذیر ضروری به نظر می‌رسد. ازاین‌رو متناسب با عملکرد و اهداف هدفمندی یارانه‌ها، اثرات و پیامدهای آن بر معیشت روستاییان به شکل اثرات مثبت و منفی نمود پیدا می‌کند.پژوهش حاضر باهدف سنجش «اثرات هدفمندی یارانه‌ها بر معیشت پایدار روستاهای پیراشهری بخش مرکزی شهرستان بروجرد» انجام‌گرفته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی می‌باشد.جامعه آماری این پژوهش تمامی خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان بروجرد بوده که بر اساس فرمول کوکران، نمونه آماری مورد پرسش تعداد ۲86 سرپرست خانوار تعیین گردید. برای تعیین ارتباط بین مؤلفه‌های اثرگذار و اثرپذیر تحقیق از ضرایب همبستگی اسپیرمن و کندال تائوبی و به‌منظور تعیین ارتباط کل متغیرها، از رگرسیون چند متغیره استفاده شد. درنهایت نتایج پژوهش دلالت بر وجود رابطه معنادار بین شاخص‌های هدفمندی یارانه‌ها با شاخص‌های معیشت پایدار روستاهای بخش مرکزی شهرستان بروجرد دارد؛ بنابراین ارتقاء شاخص‌های اثرات هدفمندی یارانه‌ها برای دستیابی به تاب‌آوری معیشتی عرصه‌های پیراشهری شهرستان بروجرد، به‌مثابه یکی از راهبردهای اثرگذاری است که باید بیش‌ازپیش موردتوجه دولت قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ازکیا، مصطفی؛ حسنی­راد، کریم .1388. نقش اعتماد اجتماعی در مشارکت مردم در طرح‌های توسعه روستایی . پژوهش‌های جامعه‌شناختی، سال سوم، شماره 1، صص 28-7.
بودات یونس، معروفی محسن. ۱۳۹۶ .اثر سرمایه‌های فرهنگی و اقتصادی بر تمایز اجتماعی: با تأکید بر مالکیت اتومبیل لوکس. رفاه اجتماعی. دوره 17، شماره 65، صص 172-139.
پوراحمد، احمد، علی مهدی و معصومه بهنمیری مهدیان. 1394. تحلیل تأثیر اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها بر شاخص‌های سلامت شهری (سلامت تغذیه و امنیت غذایی) در منطقه‌های چهارگانه کلان‌شهر قم، پژوهش‌های جغرافیای انسانی دانشگاه تهران، پاییز، شماره 3، صص 527-507.
حمدالله سجاسی قیداری طاهره صادقلو اسماعیل شکوری فرد.1395 .سنجش سطح دارایی معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد معیشت پایدار(مطالعه موردی:روستاهای شهرستان تایباد) .پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی سال پنجم بهار 1395 شماره 13.
حسینی، سید شمس‌الدین و امین مالکی. 1384. روش پرداخت یارانه و معیارهای انتخاب آن، بررسی تجربه کشورهای منتخب و ایران، بررسی‌های بازرگانی صنعت و معدن تهران. شماره 31. صص 16-25
دانشنامه مدیریت شهری و روستایی .1388. تهران، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
رحمانی، بیژن، سعیدی راد، مجید. 139۷. هدفمندی یارانه‌ها و توسعه روستایی در ایران (با تأکید بر سیاست‌های تعدیل ساختاری)، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی، چاپ اول.
رحیمی بروجردی، علیرضا. 1386. آزادسازی اقتصادی از تئوری تا عمل، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران.
زارع چاهوکی، محمدعلی، سنایی، انور. 1396. واکاوی پیامدهای اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها بر منابع طبیعی ایران، تهران، مجله پژوهش‌های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 2. صص 122-107.
سعیدی راد، مجید. 1396. ارزیابی اثرات هدفمندسازی یارانه‌ها بر توسعه سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهر (مورد: سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهر بروجرد)، پایان‌نامه دکتری رشته جغرافیا، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی، به راهنمایی دکتر عبدالرضا رحمانی فضلی و دکتر بیژن رحمانی.
شریفی، زینب، نوری پور، مهدی، کرمی دهکردی، اسماعیل. 1396. بررسی وضعیت سرمایه‌های معیشت و پایداری آن‌ها در خانوارهای روستایی (موردمطالعه: بخش مرکزی شهرستان دنا). نشریه علوم ترویج و آموزش کشاورزی، شماره ۲، صص 70-51.
عباسی، جواد.1391. تحلیل اثرات اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها بر اقتصاد و ساختار تولید روستایی با تأکید بر نقش تعاونی‌ها، پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، به راهنمایی دکتر بهروز محمدی یگانه و دکتر حسین فراهانی.
ف‍ت‍اح‍ی‌، ع‍ل‍ی‌.1385. ت‍ج‍رب‍ه‌ س‍رم‍ای‍ه‌داری‌ دول‍ت‍ی‌ در ای‍ران‌. ت‍ه‍ران‌: م‍رزف‍ک‍ر.
قربانی، مهدی .139۷. گزارش اقدامات اجرایی طرح آبادانی و پیشرفت شهرستان مانه و سملقان. تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه تهران.
قدیری معصوم مجتبی، رضوانی محمدرضا، جمعه پور محمود، باغیانی حمیدرضا.1394 .سطح‌بندی سرمایه‌های معیشتی در روستاهای گردشگری کوهستانی مورد: دهستان بالا طالقان در شهرستان طالقان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی. سال چهارم، شماره2: صص 18-1.
-کلانتری، خلیل. 1385. پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم‌افزار SPSS، چاپ دوم، نشر شریف، تهران.
-کریمی، فرزاد و مهدی زاهدی کیوان. 1389. تعیین الگوی بهینه تخصیص یارانه‌های بخش کشاورزی به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان (رهیافت تحلیل سلسله مراتبی بازی)، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی دانشگاه آزاد واحد مرودشت، سال دوم، شماره ۸، صص 120-99.
-کریمی، سعید، سعید راسخی و مجتبی احسانی.1388. بررسی تقاضای مواد غذایی مشمول یارانه، در مناطق شهری ایران با استفاده از مدل سیستم تقاضای تقریباً ایدئال (AIDS) به‌منظور اولویت‌بندی تخصیص یارانه، مجله پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 39، صص 147-169.
مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ ریاحی، وحید؛ جلالیان، حمید؛ احمدی، افسانه.1398 .تحلیل سطوح پایداری معیشت روستاییان (مطالعه موردی روستاهای شهرستان سقز) ، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی،  شماره 21 ،صص 20-3.
مؤمنی، فرشاد. 1388. سیاست‌های اقتصادی، عدالت اجتماعی و بخش کشاورزی، فصلنامه علمی ۱۶-پژوهشی رفاه اجتماعی وزارت علوم، سال دهم، شماره 3، صص 366-329.
نورالهی، عفت، مریم قاسمی و  محسن نوغانی. 1396. اثربخشی هدفمندی یارانه‌ها بر کیفیت زندگی روستاییان مورد: روستاهای بخش احمدآباد شهرستان مشهد، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی دانشگاه خوارزمی، دوره 6، شماره 21، صص 80-57.
وزارت بازرگانی. 1387. هدفمندی یارانه‌ها؛ بررسی مفهوم و تجربه کشورها.تهران: معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی.
یاری حصار، ارسطو،پریشان، مجید، حیدری­ساربان، وکیل. 1396. ارزیابی تأثیرات هدفمندسازی یارانه‌ها بر پایداری شاخص‌های اقتصاد روستایی (مطالعه موردی: دهستان سردابه، شهرستان اردبیل. پژوهش­های روستائی،دوره 8،شماره 3،صص553-536.
Attanasio, O, Pellerano, L., & Reyes, S. P. (2009). Building trust? Conditional cash transfer programmes and social capital. Fiscal Studies, 30(2), 139-177.
Bhandari, P. B. (2013). Rural livelihood change? Household capital, community resources and livelihood transition. Journal of rural studies, 32, 126-136.
Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American journal of sociology, 94, S95-S120.
Davies, S., & Davey, J. (2008). A regional multiplier approach to estimating the impact of cash transfers on the market: The case of cash transfers in rural Malawi. Development Policy Review, 26(1), 91-111.
Dou, Y., Deadman, P., Robinson, D., Almeida, O., Rivero, S., Vogt, N., & Pinedo-Vasquez, M. (2017). Impacts of cash transfer programs on rural livelihoods: a case study in the Brazilian Amazon Estuary. Human Ecology, 45(5), 697-710
Ellis, F. (1999). Rural livelihood diversity in developing countries: evidence and policy implications (Vol. 40, No. 1, pp. 1-10). London: Overseas Development Institute.
Hajdu, F., Granlund, S., Neves, D., Hochfeld, T., Amuakwa-Mensah, F., & Sandström, E. (2020). Cash transfers for sustainable rural livelihoods? Examining the long-term productive effects of the Child Support Grant in South Africa. World Development Perspectives, 19, 100227.
Haushofer, J., & Shapiro, J. (2010). Household response to income changes: Evidence from an unconditional cash transfer program in Kenya. Massachusetts Institute of Technology.
Molyneux, M., & Thomson, M. (2011). Cash transfers, gender equity and women's empowerment in Peru, Ecuador and Bolivia. Gender & Development, 19(2), 195-212.
OECD.(2005). Subsidy Reform and Sustainable Development; Economic, Environmental and social aspects.
Putnam, R. D. (1994). Social capital and public affairs. Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences, 5-19.
Sdralevich, M. C. A., Sab, M., Zouhar, M. Y., & Albertin, M. G. (2014). Subsidy reform in the Middle East and North Africa: Recent progress and challenges ahead.