سنجش توسعه جوامع محلی عرصه های پیراشهری با تاکید بر نقش مدیریت مشارکتی (مورد: صفادشت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه معماری و شهرسازی،دانشگاه فنی و حرفه ای،تهران،ایران

2 مربی گروه مهندسی نقشه برداری، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، سنجش توسعه جوامع محلی پیراشهری صفادشت با تأکید بر نقش مدیریت مشارکتی است. روش تحقیق کمی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه­­ای، اسنادی و میدانی می­باشد. پژوهش حاضر، ازنظر هدف، کاربردی و دارای ماهیت توصیفی-تحلیلی و ازنظر روش، در گروه پژوهش­کمی قرار دارد. همچنین به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدل تلفیقی (سورای فازی و کوپراس فازی) و نرم­افزار SPSS استفاده شد. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل دو بخش می­باشد، بخش اول ساکنین محلی عرصه پیراشهری صفادشت می­باشد که بر اساس نمونه­گیری تصادفی و روش کوکران، تعداد (379 خانوار) به‌عنوان جامعه نمونه انتخاب شد. در بخش دوم نیز جامعه آماری شامل افراد متخصص و صاحب‌نظر در این حوزه می­باشد، با توجه به اینکه جامعه نمونه در  بیشتر مدل­های فازی بین 20-30 نفر می­باشد، در این قسمت از پژوهش نیز 20 نفر (متخصص) به عنوان جامعه نمونه انتخاب شد. نتایج مشخص کرد، وضعیت مدیریت مشارکتی و به دنبال آن وضعیت توسعه جوامع محلی در منطقه پیراشهری صفادشت در وضعیت مطلوبی قرار ندارد، بنابراین بین دو متغیر ارتباط معنادار و مثبتی مشاهده شد. در ادامه نیز، نتایج مدل تلفیقی (سواری فازی و کوپراس فازی) به‌منظور رتبه­بندی میزان تأثیرپذیری مدیریت مشارکتی در هر یک از مؤلفه‌های مطرح‌شده در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی) نشان داد، امتیاز کل بعد اجتماعی (34/72)، در وضعیت سبز و سطح کیفی خوب قرار دارد، و از بین مؤلفه‌های آن، بیشترین میزان تأثیر مدیریت مشارکتی در مؤلفه (مشارکت و کنترل محلی) می­باشد. همچنین در بعد اقتصادی، امتیاز کل (48/72)، در وضعیت سبز و سطح کیفی خوب قرار دارد، و از بین مؤلفه‌های آن، عدالت و رفاه اقتصادی با امتیاز (11/73)، بیشترین میزان تأثیر را از مدیریت مشارکتی به خود اختصاص داده است.  درنهایت، امتیاز کل بعد زیست‌محیطی (345/71)، در وضعیت سبز و سطح کیفی خوب قرار دارد، و بین مؤلفه‌های آن، تقویت آگاهی­های زیست‌محیطی با امتیاز (44/72)، بیشترین میزان تأثیرپذیری را از مدیریت مشارکتی به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذربایجانی، کریم و جواد، دریایی. 1386. بررسی تأثیر عملکرد شورا­های شهر بر اثربخشی شهرداری­ها (مطالعه موردی: شورای اسلامی شهر و شهرداری آباد). پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی. دوره 7. شماره 25. صص 13-28.
اسکندری ثانی، محمد و ژیلا، سجادی. 1393. کنش­جمعی، توسعه اجتماعات محلی و نقش آن‌ها در کاهش فقر شهری مورد­شناسی: نعمت­آباد تهران. جغرافیا و آمایش شهری-منطقه­ای. دوره 4. شماره 11. صص 31-48/
حیدری ساربان، وکیل. 1396. سنجش و رتبه­بندی سطح توسعه­یافتگی اجتماعی مناطق روستایی شهرستان مشکین­شهر. مجله آمایش جغرافیایی فضا. سال 7. شماره 23.
رجبی، آزیتا و  حصاری­نژاد، جعفر. 1392. شرکت­های مردم‌نهاد شهری؛ راهکاری برای مشارکت شهروندان در مدیریت شهری. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 4. صص 111-129.
رحمانی، امیر و رحمانی، محمد. 1395. ارزیابی عوامل ساختاری-نهادی مؤثر بر مشارکت روستاییان در فرایند اجرای طرح­های هادی روستایی (نمونه موردی: روستا­های واقع در حریم کلانشهر همدان). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 13 شماره 52.
رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و سجاسی­قیداری، حمدالله. عینالی، جمشید. 1386. نگرشی نو به مدیریت روستایی با تأکید برنهادهای تأثیرگذار. فصلنامه روستا و توسعه، سال 10. شماره 2.
زارع، الهام و فرامرزی اصل، مهسا. عباسی پارام، الناز. 1399. بررسی نقش مشارکت اجتماعات محلی در توسعه پایدار اجتماعی شهرها (مطالعه موردی: محله سنگلچ تهران). معماری شهر پایدار. سال 6. شماره اول. صص 101-116.
سواری، مسلم و  اسکندری دامنه، حامد. 1398. نقش مدیریت مشارکتی در توانمندسازی جوامع محلی در مقابله با خشکسالی در جنوب استان کرمان. برنامه­ریزی و آمایش فضا. دوره 23. شماره 2.
عوض­پور، لیلا و  قربانی، مهدی. عرفان­زاده، رضا. 1396. تحلیل موقعیت کنشگران و سرمایه اجتماعی ذی‌نفعان در راستای مدیریت مشارکتی سیستم­های اجتماعی-اکولوژیک (مطالعه موردی روستا حق­الخواجه، شهرستان میامی، استان سمنان). مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران). د70. شماره 2. صص 448-435.
قربانی، مهدی و موسوی، هما. اسماعیلی، بهناز. 1387. تحلیل سرمایه اجتماعی در راستای مدیریت مشارکتی مناطق خشک. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، ج 25. شماره 2. صص 387-378.
فرشاد، لقمان و ساریخانی، عادل. بهادری، بهناز. 1399. نقش جشنواره انار در توسعه پایدار گردشگری جوامع محلی در نواحی مرزی موردمطالعه: (روستاهای منطقه اورامانات شهرستان پاوه). جغرافیا و روابط انسانی، دوره 3. شماره 1.
فرید، یدالله. 1375. جغرافیا و شهرشناسی. چاپ چهارم. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
کریم­زاده جعفری، الهام و  ملک­نیا، رحیم. 1399. نگرشی بر رویکرد مدیریت مشارکتی جوامع محلی ذینفع جنگل. همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم کشاورزی و منابع طبیعی ایران.
کاظمیان، غلامرضا و ضیایی، محمود. امیری، مقصود. مرادی، حسین. 1397. ارائه الگویی برای مدیریت مناطق پیراشهری کلان‌شهر تهران (موردمطالعه: منطقه 22). جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال هشتم. شماره 2. صص 361-378.
مشکینی، ابوالفضل و پورموسوی، سید موسی. موذن، سهراب. 1393. ارزیابی الگوی مدیریت محله مبتنی بر شاخص­های حکمروایی مطلوب شهری مطالعه موردی: محله اوین تهران. فصلنامه مطالعات شهری. شماره 6. صص 31-42.
یوسفی، رضا و آقازاده، سمیرا. اکبری، ناصر. تقی­زاده، بهرام. 1394. بررسی نقش مدیریت مشارکتی در بهبود فرایند مدیریت انسانی. کنفرانس­های بین­المللی پژوهش­های نوین مدیریت، اقتصاد و حسابداری، استانبول. موسسه­ی مدیران ایده پرداز پایتخت ایلیا.
Adell, G.2003. theries and models of the pre – urban interface: A changing conceptual landscape, strategic environmental planning and management for the peri – urban in terface research project. perelompment planning unit (DPU) university college London.
Bado, V. B. and Bationo, A. 2018.  Chapter One - Integrated Management of Soil Fertility and Land Resources in Sub-Saharan Africa: Involving Local Communities. Advances in Agronomy, Volume 150, 2018, PP. 1-33.
Flora, C.B.,Flora, J.L. 1993. “Entrepreneurial Social Infrastructure: A Necessary. Ingredient.” Annals of the American Academy of Political and Social Sciences 539: 48-58.P.11.
Friedmann, J., 2008, the Uses of Planning Theory: A Bibliographic Essay Journal of Planning Education and Research, No. 28, PP. 247-257.
Hollmann, R. Merchant, CJ. Saunders, R. Downy, C. Buchwitz, M. Cazenave, A. Chuvieco, E. Defourny, P. de Leeuw, G. Forsberg, R. and Holzer-Popp, T. 2013. The ESA climate change initiative: Satellite data records for essential climate variables. Bulletin of the American Meteorological Society, 94(10), 1541-1552.
Shehu Hussain, M. 2014. The Role of Cooperative Organizations in Rural Community Development in Nigeria Prospects and Challenge. Academic Research International, 5(3):PP. 189-197.
Gilchrist, A. 2004. The well-connected community: a networking approach to community development: Community Development Foundation (Great Britain), The Policy Press, UK.P. 9.
Myer, V.2011.  The Ecological Footprint, The ecological footprint as an environmental education tool for knowledge. Attitude and behaviour changes towards sustainable living: a case study, Master thesis submitted to the University of South Africa, http://uir.unisa. ac.za/handle/10500/2248. Pdf, (accessed: February 21, 2011).
Onyx, J. & Bullen, P.2005.  Measuring social capital in five communities, l capital and its influencing factors among rural residents (case study, Uramanat area Kermanshah Province). Journal of Rural Planning, 2(4): no51, 52.
Onyx, J., Bullen, P. 2000. “Sources of social capital”. In I. winter (Ed), social capital and public policy in Australia (pp. 105 – 134). Melbourne: Australian Institute of family studie
Williams, C. C. 2004. Community Capacity Building: A Critical Evaluation of the Third Sector Approach. Review of Policy Research, 21(5), 729-733.