تبیین اثرات بنیان های گردشگری طبیعی در توسعه مقاصد پیراشهری(مورد: منطقه ونایی شهرستان بروجرد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

چکیده

گردشگری مبتنی بر طبیعت، یک الگوی فضایی از گردشگری در عصر پسامدرن و شکل­دهنده متنی فضایی است که خوانش آن در پیرامون سفر به نقاط طبیعی (ساحل، جنگل، کوه، چشمه و..) با انگیزه­های متفاوت از سوی گردشگران صورت می­گیرد. در این میان اثرات بنیان­های گردشگری طبیعی حاکم بر محیط می­تواند منجر به توسعه فضاهای پیراشهری اطراف شهرهای بزرگ گردد که اغلب با تبدیل‌شدن روستا به شهر نمود عینی پیدا می­کند. بدین­سان، مقاله حاضر باهدف تبیین اثرات بنیان­های گردشگری طبیعی در توسعه مقاصد گردشگری پیراشهری منطقه ونایی که در 12 کیلومتری شهرستان بروجرد در منطقه­ای کوهستانی قرارگرفته است طراحی شد. این منطقه پیراشهری از سال 1398 به دلیل توسعه در ابعاد مختلف از روستا به شهر تبدیل‌شده است. روش تحقیق از نوع کاربردی، و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی بود. جامعه آماری پژوهش را دو گروه تشکیل می­دادند دسته اول: ساکنین منطقه به تعداد 4649  نفر و دسته دوم گردشگران ورودی به ونایی بودند که درنهایت پس از انجام نمونه­گیری، حجم نمونه به تعداد 380 نفر تعیین شد. ابزار جمع‌آوری داده-ها، پرسشنامه­ای متشکل از 53 گویه و در چهار بعد بنیان‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و مدیریتی بودند که روایی و پایایی آن در همه ابعاد بالاتر از 7/0 به دست آمد.  برای تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر در نرم­افزار SPSS26 استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که منطقه ونایی از نظر بنیان­های گردشگری طبیعی در وضعیت نسبتاً مطلوب قرار دارد.  10 متغیر مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، فرصت­های سرمایه­گذاری، کشف فرصت­های اقتصادی جدید، موقعیت جغرافیایی، موقعیت فضایی، خدمات تبلیغاتی و بازاریابی، متغیر کالبدی، فرصت­های ارتباطی، و فرصت­های خدماتی با 99 درصد اطمینان رابطه مثبت و معناداری با توسعه مقاصد گردشگری پیراشهری بروجرد دارند. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که 7/96 درصد تغییرات توسعه مقاصد گردشگری در منطقه ونایی توسط 5 متغیر (فرصت­های سرمایه­گذاری، موقعیت فضایی، مشارکت اجتماعی، خدمات تبلیغاتی و بازاریابی و متغیر کالبدی) پیش‌بینی و تبیین می‌شود. در این میان الگوی علّی به‌دست‌آمده از تبیین اثرات نشان داد به ترتیب بنیان‌های مدیریتی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی دارای بیشترین اثرات مستقیم و غیرمستقیم بر توسعه مقاصد گردشگری پیراشهری (منطقه ونایی) بروجرد هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، سمیه. ۱۳۹۷. پایان‌نامه تحلیل عوامل اثرگذار بر توسعه اکوتوریسم با تأکید بر میراث روستایی (مطالعه موردی: روستای افجه شهرستان لواسان) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم اجتماعی، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
استانداری لرستان. 1397. فرصت­های سرمایه­گذاری لرستان.
ترنج .1398. گردشگری مبتنی بر طبیعت و اکوتوریسم در عصر پسامدرن، مجله گردشگری الی گشت، قابل‌دسترس در سایت: https://www.eligasht.com/Blog/tourism
جمشیدزهی­ شه­بخش، امید و مرادی، حوریه .1399. تئوری بنیانی توسعه گردشگری روستایی گیلان (موردمطالعه: بخش رحمت­آباد و بلوکات شهرستان رودبار). پژوهش و برنامه­ریزی روستایی،  10 (1)، پیاپی 31، صص 99ـ81.
جمعه پور، محمود. و احمدی ، شکوفه ۱۳۹۰. تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستای ( مطالعه موردی : روستای برغان  شهرستان ساوجبلاغ )، پژوهش‌های روستایی. 1. صص33_63.
رحمانی، بیژن، سعیدی­راد، مجید، کاظمی، محمد.1396. راهبردهای توسعه پایدار گردشگری در سکونتگاه­های روستایی (مطالعه موردی: روستای ونایی شهرستان بروجرد). فصلنامه فضای گردشگری، سال ششم، شماره 22، صص 41-23.
ریاحی، وحید و همکاران.1394. بررسی توسعه گردشگری روستایی در شهرستان سرپل ذهاب (مطالعه موردی: روستای پاطاق)، نشریه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، سال دهم، شماره۳۳، صص115-105.
روزبهانی، عباس.، مرادی، حوریه؛ عباسی. حامد.1399. تبیین اثرات مؤلفه­های پیش­برنده توسعه کارآفرینی در مقاصد گردشگری روستایی (مورد: بخش سامن شهرستان ملایر). فصلنامه پژوهش­های روستایی، دوره 11، شماره 1، صص 364ـ 350.
شریف­زاده، ابوالقاسم و مرادنژاد، همایون .1381. توسعه پایدار توریسم روستایی، ماهنامه جهاد، شماره ۲۲، صص ۲۲۸-۲۴۹ .
شهیدی، محمد شریف. و اردستانی، زهرا سادات، ۱۳۸۸. بررسی تأثیرات توریسم در برنامه‌ریزی نواحی روستایی، پژوهش‌های جغرافیای استانی.67.صص 99-113.
صدر موسوی، میرستار و دخیلی کهنموئی، جواد . 1389. ارزیابی وضعیت تسهیلات گردشگری استان آذربایجان-شرقی از دید گردشگران. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 61، صص 149- 123.
طالب، مهدی، میرزایی، حسین، بخشی­زاده، حسن (1389)، برنامه­ریزی تعاملی گردشگری روستایی با رهیافت ارزیابی مشارکتی روستایی مورد مطالعه روستای وکیل آباد «سردابه». نشریه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 1، صص 1-15.
فرزین، محمدرضا، افسر، امیر ، اکبرپور، تقی و اکبرپور، علی. 1392.  «مدل‌سازی پیش‌بینی و گردشگری ورودی به ایران با استفاده از روش­های ARIMA و شبکه‌های عصبی فازی». مطالعات مدیریت گردشگری، شماره 24 ، صص 33-1.
فرهادی، زهرا. 1398. رابطه بین توسعه گردشگری روستایی و سرمایه اجتماعی (مطالعه: موردی روستاهای هدف گردشگری شهرستان بروجرد). پایان­نامه کارشناسی­ارشد.
مقدسی­جهرمی، زینب. 1395. جذب گردشگر و توسعه گردشگری، اولین کنفرانس بین­المللی دستاوردهای نوین پژوهشی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد.
منوچهری، سوران، فراهانی، حسین.1394. شناسایی موانع و مشکلات توسعه گردشگری در نواحی روستای هدف گردشگری غرب شهرستان مریوان، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال ۴، شماره ۱ .صص ۱۷۲ – ۱۶۱.
مهدوی، مسعود، و قدیری معصوم، مجتبی، و قهرمانی ، نسرین، ۱۳۸۷. اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستاییان دره کن وسولقان، فصلنامه روستا و توسعه 2.صص 39-60.
Ahmad, A., 2014.the disengagement of the tourism businesses in ecotourism and  environmental Practices in Branei Darussalam,Tourism Management Perspectives  , 10,1-6 .
Gartner, W. C. 2004. Rural tourism development in the USA. The International Journal of Tourism Research 6(3), 151–164.
Liu A.,2006. Tourism in Yural areas : kedah malaysia, Tourism Manage. 27: 878- 889.
Long, P., Lane, B., Gartner, W. C. and Lime, D. W. 2000. Rural tourism development. Trends in Outdoor Recreation, Leisure and Tourism. CABI, Wallingford, pp. 299–308.
Stolarick, K. Denstedt, M., Donald , B. , SPencer, G. creativity. 2010. Tourism and EConomic DeveloPment in a Rural context: the casc of Prince Edward County journal of Rural and community Development, ISSN: 1712 - 8277
Yacoba, M.R, Adamua , A, Radamb, A., Hashima, R. and shehu u. A., 2015.Economic Valuation oF ecotourism resources in Yankari game reserve, Bauchi Nigeria , Procedia Environmental sciences,30,139-144.