آمایش منطقه ای روستاهای پیراشهری با تأکید بر توسعه صنعت گردشگری(مورد: روستاهای پیرامون نیکشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

چکیده

در عصر پسامدرن و امروزی شاخص­های توسعه به‌سوی چندبعدی شدن رفته و از بخشی بودن فاصله زیادی گرفته که در این میان صنعت گردشگری یکی از بااهمیت‌ترین ابعاد توسعه به شمار می­رود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر آمایش منطقه­ای روستا­های پیراشهری با تأکید بر توسعه صنعت گردشگری در نیکشهر می­باشد. تحقیق حاضر برحسب هدف، یک تحقیق کاربردی، برحسب نحوه گردآوری داده­ها یک تحقیق توصیفی و غیرآزمایشی می­باشد و درنهایت حسب نحوه اجراء، از نوع پیمایشی می­باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل اعضای شورای روستا، دهیاران و بخشداران روستاهای پیراشهری نیکشهر (تهرک، خیرآباد، زهک، نوک­آباد و هیتان)، می­باشد. حجم نمونه نیز بر اساس نمونه­گیری هدفمند 50 نفر تعیین شد. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم­افزار SPSS و مدل­های FARAS، FBMW، WASTPAS، استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی گویای عدم ارتباط بین توسعه صنعت گردشگری و آمایش منطقه­ای روستا­های پیراشهری می­باشد، همچنین نتایج مدل FARAS نشان داد که از بین عناصر گردشگری، خدمات با وزن 434/0، بالاترین میزان اهمیت را در روستا­های پیراشهری نیکشهر به خود اختصاص داده است. نتایج مدل FBMW نشان داد، در عملکرد فضایی عنصر­های اطلاعات و خدمات، به ترتیب روستا­های خیرآباد، نوک‌آباد، هیتان، تهرک و زهک، در عملکرد فضایی عنصر­های حمل‌ونقل و تبلیغات، به ترتیب روستا­های خیرآباد، هیتان، نوک‌آباد، تهرک و زهک بالاترین و پایین­ترین رتبه را به خود اختصاص داده­اند. درنهایت نتایج مدل WASTPAS به‌منظور رتبه­بندی روستا­های پیراشهری با تأکید بر جاذبه­های تاریخی و طبیعی نشان داد، روستای خیرآباد در هر دو جاذبه تاریخی-فرهنگی و طبیعی بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی لاشکی، محمدجواد. شیخ­الاسلامی، علیرضا. 1394. آمایش منطقه­ای و توسعه پایدار گردشگری مطالعه موردی: مناطق چالوس، کلاردشت و نوشهر. اولین همایش بین­المللی و چهارمین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط‌زیست پایدار.
احمدی، عبدالمجید. 1397. پتانسیل­سنجی گردشگری با تکیه‌بر بسترهای ژئومورفولوژیکی در راستای توسعه­ی ناحیه­ای (مطالعه­ی موردی: منطقه­ی اورامانات). جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، دوره  16. شماره  1 (پیاپی 30). صص 117-135.
بابایی، محبوب، مجرب قوشچی، رضا، بصیری توچایی، مرتضی. 1397. امکان‌سنجی و برنامه‌ریزی راهبردهای گردشگری شهرستان ماکو با استفاده از مدل(SWOT). مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره 2، شماره 3، صص 117-130.
پوراصغر، فرزام، ویسی، رضا. 1390. آمایش سرزمین مبنایی برای توسعه صنعت گردشگری پایدار. فصلنامه علوم اقتصادی. دوره 4. شماره 14. صص 184-195.
پوراصغرسنگاچین، فرزام، ویسی، رضا. 1391. آمایش سرزمین مبنایی برای توسعه صنعت گردشگری پایدار، اقتصاد مالی. دوره 5. شماره 14. صص 184-195.
تقی­زاده، محمدمهدی و فروتن، افسون. 1393. مفهوم آمایش سرزمین و کاربرد آن در صنعت گردشگری. دومین همایش سراسری محیط‌زیست. انرژی و پدافند زیستی. تهران.
حقیقت، علی، خرسندیان، عبدالخالق، عربی، حامد. 1392. بررسی رابطه علیت میان رشد اقتصادی و توسعه گردشگری در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA). سیاست‌های راهبردی و کلان. دوره 1، شماره 2. صص 71-108.
خوش­الحان، وحید، حسین­زاده­دلیر، کریم، نظم­فر، حسین. 1399. راهکارهای توسعه صنعت گردشگری پایدار تبریز مبتنی بر مؤلفه­های منطقه­ای، جغرافیای گردشگری. دوره 9. شماره­ی 35. صص1-16.
رحیمی، سمیه، هوشیار، حسن. 1398. راهبردهای توسعه گردشگری شهری از دیدگاه آمایش سرزمین (موردمطالعه: استان کردستان). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه­ای). دوره 9. شماره 2. صص 317-334.
سالنامه آماری استانداری سیستان و بلوچستان. 1400. استانداری سیستان و بلوچستان
شاکرمی، نعمت، اجزا شکوهی، محمد، منصورزاده، علی‌محمد. 1397. برنامه­ریزی راهبردی گردشگری کردستان بر پایه هویت رقابت‌پذیری منطقه­ای با استفاده از تکنیک Meta-SOWT. فصلنامه مطالعات شهری. دوره 7. شماره 26. صص  17-30.
طرح جامع نیکشهر. 1395. شهرداری نیکشهر.
طهماسبی، مریم، رضائی مقدم، کورش. 1389. ناپایداری اکوتوریسم روستایی در استان خوزستان. انسان و محیط‌زیست. دوره 8. شماره 4. صص 3-15.
عباسی، محمدجواد، سجادی، ژیلا، عبدالهی، علی. 1399. تبیین فرآیند توسعه مراکز گردشگری روستایی و سنجش پایداری؛ مورد پژوهی: مراکز گردشگری دهستان درام و چورزق، شهرستان طارم. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری دوره 9. شماره 35. صص 63-89..
مجیدی ده­شیخ، حکیمه، صفرآبادی، اعظم، گلی، علی. 1396. آمایش منطقه‌ای جاذبه‌های گردشگری با تأکید بر توان‌های اکوتوریسم (استان کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. دوره 8، شماره 29. صص 61-82.
محمدی­ده چشمه، مصطفی، داری­پور، نادیا. 1395. امکان‌سنجی توسعه منطقه­ای بر پایه صنعت گردشگری در استان خوزستان با استفاده از مدل ترکیبی FAHP-GIS، مجله برنامه­ریزی منطقه­ای. دوره 6. شماره 21. صص 31-44.
معرب، یاسر، حیدری، امیر، صالحی، اسماعیل. 1397. تحلیل راهبردی نقش و کارکرد گردشگری در توسعه منطقه­ای (مطالعه موردی شهر مراغه). فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری. دوره 5، شماره­ی 16. صص 153-173.
نجفی­کانی، علی‌اکبر، عیسی نژاد، ناهید. 1401. تحلیلی بر اثرات توسعۀ گردشگری خانه‌‌های دوم در روستاهای مناطق ییلاقی مطالعۀ موردی: بخش رودبار قصران شهرستان شمیرانات. فصلنامه جغرافیا و توسعه دوره 20. شماره 66. صص 177-202.
ندایی طوسی، سحر، فرخنده کیش، علیرضا. 1398. الزامات فضایی توسعه خوشه­های خلاق و رقابت­پذیر گردشگری-فرهنگی (شهرک­های رسانه­ای)؛ موردپژوهشی منطقه کلان‌شهری تهران. مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری. دوره 8. شماره 31. صص 55-72.
Amare, W, Yihalem, K, Ying, Li. 2021. Culinary tourism as a driver of regional economic development and socio-cultural revitalization: Evidence from Amhara National Regional State, Ethiopia. Journal of Destination Marketing & Management. Volume 19. pp 1-11.
Cheng, J, Jing, X, Zhenfang, H. 2019. Spatiotemporal analysis of regional tourism development: A semi parametric Geographically Weighted Regression model approach, Habitat International Volume 87. PP 1-10.
Eichelberger, S, Peters, M, Pikkemaat, B, ShingChan, Ch. 2020. Entrepreneurial ecosystems in smart cities for tourism development: From stakeholder perceptions to regional tourism policy implications. Journal of Hospitality and Tourism Management. Volume 45. PP 319-329.
Farmaki, A., Altinay, L., Botterill, D., Hilke, S. 2015. Politics and sustainable tourism: The case of Cyprus. Tourism Management. 47(5). PP 178-190.
Getz, D. 2001. Festivals, Special Events and Tourism. New York: Ven Nostrand Reinhold.
Hollnad. J, Michael. B. 2003. Tourism in poor rural areas: Diversifying the product and expanding the benefits in rural Uganda, Uganda: ppt working paper.
Kumral, N. Onder, O. 2012. Tourism, Regional Development Public Policy, Published Routledge.
Lea, J. 2002. Tourism and Development in the Third Word. London Routledge.
Zhang, Y, Guo, Y, Ji, L. 2022. Going somewhere or for someone? The Sense of Human Place Scale (SHPS) in Chinese rural tourism. Tourism Management, Volume 91. August 2022. 104530.
Zhou, L, Wall, G, Zhang, D, Cheng, X. 2021. Tourism and the (re)making of rural places: The cases of two Chinese villages. Tourism Management Perspectives. Volume 40. October 2021. 100910.