تحلیلی بر وضعیت حکمروایی خوب در روستاهای پیراشهری ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

3 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

4 کارشناسی ‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

هدف اصلی این پژوهش تحلیلی بر وضعیت حکمروایی خوب در روستاهای پیراشهری ارومیه می‌باشد. روش پژوهش حاضر از نظر زمانی طولی، از نظر نتایج کاربردی و از نظر هدف توصیفی-تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت اسنادی و میدانی است. جامعه آماری پژوهش ساکنان روستاهای پیراشهری ارومیه (روستاهای بند، توپراق قلعه، دده سقی، ریحان‌آباد، وزیرآباد، ولنده سفلی، انهرسفلی، گنج‌آباد و میرآباد) می‌باشندکه مطابق فرمول کوکران 377  به‌دست‌آمده است که به‌صورت تصادفی در محدوده توزیع گردیده است. در جهت ارزیابی وضعیت حکمروایی خوب، مؤلفه‌های مشارکت روستایی، پاسخ‌گویی و شفافیت، مسئولیت‌پذیری، عدالت و برابری، کارایی و اثربخشی و نظارت استفاده‌شده است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به‌صورت کمی و با استفاده از روش‌های آماری نظیر آزمون‌های تی‌تک نمونه‌ای و همبستگی اسپیرمن صورت گرفته است و برای رابطه‌یابی میان مؤلفه‌های پژوهش از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره دیمتل و برای رتبه‌بندی روستاها از مدل ویکور استفاده‌شده است. روایی پرسشنامه‌ها از طریق متخصصان و پایایی پرسشنامه‌ها نیز از طریق آزمون آلفای کرونباخ به تائید رسیده است.  مطابق نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن مؤلفه عدالت و برابری بیشترین همبستگی را با حکمروایی خوب در محدوده موردمطالعه را دارد. مطابق نتایج مدل دیمتل نیز، مؤلفه عدالت و برابری با مقدار (D) 919/5 تأثیرگذارترین، مؤلفه مسئولیت‌پذیری با مقدار (R) 598/5 تأثیرپذیرترین و درنهایت مؤلفه نظارت با مقدار(D+R)  485/10 بیشترین ارتباط را با سایر مؤلفه‌ها دارد. مطابق نتایج مدل ویکور روستای پیراشهری بند، توپراق قلعه، انهرسفلی، وزیرآباد، میرآباد، ولنده سفلی، دده سقی، ریحان‌آباد و گنج‌آباد به ترتیب در رتبه اول تا نهم قرارگرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


افراخته، حسن. 1399. فضاهای پیراشهری: الگوها، عوامل و پسایندها. مجله توسعه فضاهای پیراشهری، دوره 2، شماره 1، صص 1-18.
پازکی، معصومه؛ شیخی، داود و صمدی‌‌‌‌مقدّم، شیرین. 1399. تحلیل نقشِ مدیریت مبتنی بر حکمروایی خوب در توسعۀ پایدار روستایی مطالعۀ موردی: دهستان فیلستان، شهرستان پاکدشت. نشریه جغرافیا و توسعه، دوره 18، شماره 58، صص 93-112. doi: 10.22111/gdij.2020.5178
حجاریان، احمد. 1401. مسئولیت‌پذیری حکمروایی خوب بر پایداری اجتماعی خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان کاشان). جغرافیا و پایداری محیط، دوره 12، شماره 1، صص 41-55. doi: 10.22126/ges.2022.7385.2490
حکمت نیا، حسن؛ ملکی، محمد؛ موسوی، میرنجف و افشانی، علیرضا. 1396. بررسی و تحلیل حکمروایی خوب شهری در ایران :موردمطالعه : شهر ایلام. مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 7، شماره 24، صص 143-152.
حیدری ساربان، وکیل. 1398. ارزیابی الگوی مدیریت محلی روستایی مبتنی‌بر شاخص‌‌های حکمروایی خوب مطالعۀ موردی: شهرستان مشگین‌شهر. نشریه جغرافیا و توسعه، دوره 17، شماره 57، صص 133-154. doi: 10.22111/gdij.2019.4985
خداپناه، کیومرث. 1400. ارزیابی اثرات حکمروایی شایسته بر زیست‌پذیری روستاها موردمطالعه: بخش مرکزی شهرستان اردبیل. فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 11، شماره 41، صص 83-100. doi: 10.30495/jzpm.2021.3731
خوش­فر، غلامرضا؛ شایان، محسن و خداداد، مهدی. 1398. تحلیلی بر عملکرد مدیریت روستایی با تأکید برشاخص­های حکمروایی خوب مورد: روستاهای شهرستان زرین‌دشت. مطالعات توسعه اجتماعی -فرهنگی. دوره 7، شماره 4، صص ۹-۳۵.
فال سلیمان، محمود. شاطری، مفید و خسروی نرگس.1399.بررسی مقایسه‌ی شاخص‌های حکمروایی مطلوب روستایی (موردمطالعه: شهرستان بیرجند). مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، دوره 15، شماره 1، صص 95-118. doi: 10.22034/fakh.2021.236978.1409
مطیعی­لنگرودی، سید حسن. حجی­پور، محمد. 1397. الگوی میان کنش کارکرد سازمان‌های مردم‌نهاد با حکمروایی مطلوب روستایی نمونه: دشت حسین‌آباد غیناب در شهرستان سربیشه. جغرافیا و توسعه، دوره 16، شماره 50،صص 109- 126.
مؤمنی، احمد؛ جهانشیری، ماندانا و عزمی، آئیژ. 1399. اثرات حکمروایی خوب بر زیست‌پذیری سکونتگاه‌های پیراشهری در دهستان آدران. مجله توسعه فضاهای پیراشهری، دوره 2، شماره 1،صص 193-205.
Azadi, H. 2020. Monitoring land governance: Understanding roots and shoots. Land Use Policy, 94, Article 104530.
Brand, U., Muraca, B., Pineault, E., Sahakian, M., Schaffartzik, A., Novy, A., Streissler, C., Haberl, H., Asara, V., Dietz, K., Lang, M., Kothari, A., Smith, T., Spash, C., Brad, A., Pichler, M., Plank, C.,  Velegrakis, G., Jahn, T., Carter, A., Huan, Q., Kallis, G., Martínez Alier, J., Riva, G., Satgar, V., Teran Mantovani, E., Williams, M., Wissen, M. & Görg, G. 2021. From planetary to societal boundaries: an argument for collectively defined self-limitation. Sustainability: Science, Practice and Policy, 17:1, 264-291, https://doi.org/10.1080/15487733.2021.1940754
Eakin, H., Rueda, X., & Mahanti, A. 2017. Transforming governance in telecoupled food systems. Ecology and Society, 22. https://doi.org/10.5751/ES-09831-220432
Gunderson, L., Cosens, B. A., Chaffin, B. C., Arnold, C. A. (Tom), Fremier, A. K., Garmestani, A. S., Craig, R. K., Gosnell, H., Birge, H. E., Allen, C. R., Benson, M. H., Morrison, R. R., Stone, M. C., Hamm, J. A., Nemec, K., Schlager, E., & Llewellyn, D. 2017. Regime shifts and panarchies in regional scale social-ecological water systems. Ecology and Society, 22(1). https://doi.org/10.5751/es-08879-220131
Hu, A. 2014. Can education make us healthier? An urban-rural comparative analysis based on the 2010 Chinese general social survey. Social Sciences in China, 5, 116-130.
Huang, Z. 2008. Simple governance of centralization: Semi formal grassroots administration with quasi officials and dispute resolution as the main task. Open Era, 02 (2008): 10-29.
Jørgensen, P. S., Folke, C., & Carroll, S. P. 2019. Evolution in the Anthropocene: Informing Governance and policy. Annual Review of Ecology, Evolution and Systematics, 50, 527–546.
Karna, S. (2022). Rural-Urban Linkage and Role of Civil Society: A Successful Model for Good Urban Governance in Nepal, Researchgate.
Löfmarck, E., & Lidskog, R. 2017. Bumping against the boundary: IPBES and the knowledge divide. Environmental Science & Policy, 69, 22–28. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2016.12.008
Morandín-Ahuerma, I., Contreras-Hernández, A., Ayala-Ortiz, D. A., & Pérez-Maqueo, O. 2019. Socio–Ecosystemic Sustainability. Sustainability, 11(12), 3354. https://doi.org/10.3390/su11123354
Palmer, C. G., Fry, A., Libala, N., Ralekhetla, M., Mtati, N., Weaver, M., Mtintsilana, Z., & Scherman, P.-A. 2022. Engaging society and building participatory governance in a rural landscape restoration context. Anthropocene, 37, 100320. https://doi.org/10.1016/j.ancene.2022.100320
Reid, A., & Nikel, J. 2008. Differentiating and evaluating conceptions and examples of participation in environment-related learning. Springer Netherlands, 32-60.  https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6416-6_3
Sarker, M.N.I., Hossin, A., Min, W., Aktaruzzaman, M. 2018. Poverty Alleviation of Rural People through Good Governance in Bangladesh. The Journal of Social Sciences Research, 4(12), 547-555.
Schoon, M., Chapman, M., Loos, J., Ifejika Speranza, C., Carr Kelman, C., Aburto, J., ... & Whittaker, D. 2021. On the frontiers of collaboration and conflict: how context influences the success of collaboration. Ecosystems and People, 17(1), 383-399. https://doi.org/10.1080/26395916.2021.1946593
Sun, P., Zhou, L., Ge, D., Lu, X., Sun, D., Lu, M., & Qiao, W. 2021. How does spatial governance drive rural development in China’s farming areas?. Habitat International, 109, 102320. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2021.102320
Wang, D. 2019. Reduction but not elimination: health inequalities among urban, migrant, and rural children in China—the moderating effect of the fathers’ education level. BMC Public Health, 19, 1-12.
‌Wang, Y., Li, Y., Huang, Y., Yi, C., & Ren, J. 2020. Housing wealth inequality in China: An urban-rural comparison. Cities, 96, 102428.
Wong, H. L., Wang, Y., Luo, R., Zhang, L., & Rozelle, S. 2017. Local governance and the quality of local infrastructure: Evidence from village road projects in rural China. Journal of Public Economics, 152, 119-132.
World bank .1992. Governance and Development Report, Washington.
Wu, Y., Sun, X., Sun, L., & Choguill, C. L. 2020. Optimizing the governance model of urban villages based on integration of inclusiveness and urban service boundary (USB): A Chinese Case Study. Cities, 96, 102427.
Ye, C., & Liu, Z. 2020. Rural-urban co-governance: Multi-scale practice. Science Bulletin, 65, 778–780.
Zhang, L., Zeng, Y., Wang, L., & Fang, Y. 2020. Urban–Rural differences in long-term care service status and needs among home-based elderly people in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1701.
Zhang, Q., Ye, C., & Duan, J. 2022. Multi-dimensional superposition: Rural collaborative governance in Liushe Village, Suzhou City. Journal of Rural Studies, 96, 141–153. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2022.10.002