تحلیل کیفیت زندگی در فضاهای پیراشهری کلانشهر رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا ، دانشگاه پیام نور،تهران ،ایران

چکیده

امروزه شناخت دقیق و همه‌جانبه از وضعیت کیفیت زندگی در جوامع از ضروریات به شمارمی رود و لازمه تحقق این مهم نیازمند نگرش نظام‌مند می­باشد ازاین‌رو تحقیق حاضر باهدف  تحلیل کیفیت زندگی درمحلات عینک، نخودچر، پاسکیاب وسلیمانداراب ازمحلات حاشیه شهر رشت به انجام رسیده است. جامعه آماری در این تحقیق جمعیت محله‌های حاشیه‌نشین موردمطالعه در شهر رشت درسال 1395تشکیل می‌دهند که جمعیتی بالغ‌بر 82604 هزار نفر بودند و به روش نمونه‌گیری ساده ، 382 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب گردید. گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفت. متغیرهای این تحقیق در ابعاد عینی و ذهنی به شاخص‌های (کالبدی، اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، زیست‌محیطی و روحی- عاطفی) تقسیم شدند و با استفاده از آزمون تی تست تک نمونه‌ای در نرم‌افزار spss موردتجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد میزان کیفیت زندگی در بعد کالبدی  با میانگین 486/32 و سطح معناداری 000/0.، همچنین میزان کیفیت زندگی در بعد اقتصادی و با میانگین 932/7 و سطح معناداری 000/ 0 ،میزان کیفیت زندگی در بعد اجتماعی با میانگین 613/32 و سطح معناداری 000/0 ، میزان کیفیت زندگی در بعد محیطی با میانگین 285/9 و سطح معناداری 000/0 و میزان کیفیت زندگی در بعد روحی-عاطفی با میانگین 496/11 و سطح معناداری 000/0 در محله‌های موردبررسی در سطح پایین‌تر از متوسط قرار دارند. نتیجه این مطالعه حاکی از این است که از دیدگاه ساکنان نواحی موردبررسی؛ این مناطق فاقد کیفیت زندگی مناسب می‌باشند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


برقی، حمید. قنبری، یوسف. عبیات، مرتضی. عبیات مصطفی. 1401. تحلیل روابط فضایی میان مفاهیم کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی و کارآفرینی روستایی (موردمطالعه: شهرستان دزفول )، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره 13. شماره 4. صص 698-670.
پوراحمد، احمد. قربانی، رامین. فرهادی، ابراهیم درودی­نیا، عباس. 1395. ارزیابی تطبیقی شاخص‌های کیفیت زندگی در محلات مسکونی (مطالعه موردی: شهر کامیاران)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 4. شماره4. صص548-519.
پوراحمد، احمد. جعفری­مهرآبادی، مریم. رخساری، حمید. رنجبری، امیر.1397. واکاوی نقش سرمایه روان‌شناختی در توانمندسازی ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی (نمونه موردی: شهررشت)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال هفتم. شماره 26 صص44-29.
پورآقایی، عبدالله. 1385. علل شکل‌گیری اسکان غیررسمی درشهررشت و راهکارهای ساماندهی آن، فصلنامه چشم­اندازجغرافیایی، سال اول. شماره 2صص66-45.
پوررجبی، میلاد. مجدی، علی­اکبر. حسنی درمیان، غلامرضا. اصغرپورماسوله، احمد. 1401. معنای توسعه در فضاهای پیراشهری،  یک مطالعه پدیدار شناختی (مورد شهررشت)، مجله توسعه فضاهای پیراشهری، سال چهارم. شماره دوم. پیاپی 8 صص 66-35.
حاجی­نژاد، ‌علی. قادری، جعفر. قاسمی قاسموند، عزت الله. 1395. تحلیل و ارزیابی نابرابری‌های کیفیت زندگی در محلات شهری (نمونه موردی: شهرفارسان)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 6. شماره 21 صص 178-167 .
رضوانی، محمدرضا. منصوریان، حسین. 1387. سنجش کیفیت زندگی : بررسی مفاهیم ، شاخص‌ها، مدل‌ها وارایه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا وتوسعه، سال 11. شماره 3 صص 26-1.
رهنمایی، محمدتقی. فرجی­ملائی، امین. حاتمی­نژاد، حسین. عظیمی، آزاده. 1391. تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری درشهربابلسر، جغرافیا وآمایش شهری – منطقه­ای شماره 5 صص  76-49.
صرافی، مظفر. کاظمیان، غلامرضا. 1396. تهیه و بازنگری برنامه آمایش استان گیلان بازنگری بخش اول: تحلیل وضعیت و ساختار فصل نخست تحولات جمعیت درسه دهه گذشته، سازمان برنامه‌وبودجه استان گیلان.
قلی­زاده ، فائزه. خرم، آرزو. حمیدیان دیوکلائی، لیلا السادات. 1401. ارزیابی رضایتمندی ساکنان ازکیفیت محیط سکونتی محلات پیراشهری کلانشهررشت مبتنی بر شاخص‌های شهر بوم­گرا (مورد: محله‌های حمیدیان و عینک )، مجله توسعه فضاهای پیراشهری. سال چهارم. شماره دوم پیاپی 8  صص 102-85 .
گروه آموزشی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری . 1395. برنامه‌ریزی و توانمندسازی اجتماعات محلی شهری (کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری)، انتشارات دانشگاه پیام نور.
لطفی، صدیقه. 1388 مفهوم کیفیت زندگی شهری : تعاریف، ابعاد  و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری، فصلنامه علمی – پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول. شماره 4  صص 80-65 .
نجات ،سحرناز. 1387 . کیفیت زندگی و اندازه‌گیری آن، مجله تخصصی اپیدبیولوژی ایران، دوره 4، شماره 2 صص 62-57.
نجفی، سعید. 1397. مفهوم کیفیت زندگی ابعاد و شواهد تجربی، رشدآموزش جغرافیا، دوره 33، شماره 2 صص 34-29.
نصیری­هنده­خاله، اسماعیل. امیرانتخابی، شهرام. تاج، سروش. 1400. پایش زیست‌پذیری سکونتگاه‌های ناکارآمد پیراشهری کلانشهررشت مورد: محله عینک، مجله توسعه فضاهای پیراشهری، 3 (6)  صص 146-129.
Bennedjai, R., & Bencherif, M. (2022). Local Urban Management for Improving the Quality of Life in Algerian Collective Housing Estates. Journal of Urban Planning and Development, 148(2), 05022003.
Bowling,A,Windsor,J. (2001)Towards the good life : A population survey of dimension of quality of life. Journal of happiness studies. 2(1), 55-82
Christiansen, L. B., Schipperijn, J., & Cerin, E. (2021). Social network characteristics as correlates and moderators of older adults’ quality of life—the SHARE study. European journal of public health, 31(3), 541-547.
Church,M.C. (2004) The conceptual and operational definition of quality of life . a systematic of the literature texas A&M university
Degoy, E., & Berra, S. (2018). Differences in health-related quality of life by academic performance in children of the city of Cordoba-Argentina. Quality of Life Research, 27(6), 1463-1471.
Felce,D, Perry,J(1995) quality of life : its definition and measurement. Research in development disabilities .16(1)51-74
Foo,T.S.(2000) subjective assessment of urban quality of life in Singapore. Habitat international.24(1). 31-49
Grabowska, I. (2021). Quality of life in poor neighborhoods through the lenses of the capability approach—A case study of a deprived area of Łódź City centre. Sustainability, 13(13), 7185.
Koramaz, E. K., & Türkoğlu, H. (2018). Measuring and understanding urban parks’ contribution to Quality of Life in Istanbul. Social Indicators Research, 138(1), 335-351.
Middleton, N., Theodorou, E., Panayiotou, A., Kleopa, D., Ellina, P., & Kouta, C. (2021). Depicting socioeconomic disadvantage and social gradient in quality of life in Limassol, Cyprus. European Journal of Public Health, 31(Supplement_3), ckab165-622.
Pearl,D.C.Cabral.P.Mateu,J(2011) Mapping the quality of life  experience in Alfama.springer, Berlin,Heidelberg(6782)269-283
Rozmiarek, M., Malchrowicz-Mośko, E., & Kazimierczak, M. (2022). Overtourism and the impact of tourist traffic on the daily life of city residents: a case study of Poznan. Journal of Tourism and Cultural Change, 1-17.
Sapena, M., Wurm, M., Taubenböck, H., Tuia, D., & Ruiz, L. A. (2021). Estimating quality of life dimensions from urban spatial pattern metrics. Computers, Environment and Urban Systems, 85, 101549.
Sharma, M., & Abhay, R. K. (2022). Urban growth and quality of life: inter-district and intra-district analysis of housing in NCT-Delhi, 2001–2011–2020. GeoJournal, 1-23.
Smith, D, (2002), Quality of Life: Human Welfare and Social Justice, Translated by Hassan Hatami Nejad and The Hekmat Shahi Ardebili, Political-Economic Information, 17th Year, No. 186. (In Persian).