1
استادیار جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2
دانشجوی کارشناس ارشد جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
سکونتگاه‌های غیر رسمی اغلب با تصرف زمین غیر و بدون اخذ مجوزهای قانونی ایجاد می‌شوند. الگوی واحدی برای چگونگی شکل‌گیری این اجتماعات نمی‌توان ارائه داد، اما معمولاً به شکل «تهاجم سازمانیافته»، «تصرف خزنده» و «بازتقسیم زمین فاقد مجوز» شکل می‌گیرند. سیزده اجتماع غیر رسمی با 6251 نفر جمعیت و 89/74 هکتار مساحت در حواشی مشگین‌شهر (خیاو) در اواخر دهه 1370 و اوایل دهه 1380 به‌وجود آمدند. امروزه، تمامی این اجتماعات در محدوده خدماتی مشگین‌شهر قرار دارند. در این مقاله، فرایند شکل‌گیری این اجتماعات بررسی شده است. داده و اطلاعات این پژوهش به روش مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری شده است. برای تحلیل داده و اطلاعات گسترش این اجتماعات، از نرم‌افزار ARC GIS استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که شکل‌گیری اجتماعات غیر رسمی مشگین‌شهر، در پی مهاجرت روستا-شهری، به‌ویژه مهاجرت از روستاهای شمال این شهر به حواشی آن ناشی شده است. این مهاجرت‌ها به تأثیر از عوامل منطقه‌ای (توسعه نامتوازن و مهاجرت‌های ناحیه‌ای و سکونتگاهی) و محلی (توسعه زیرساخت‌های خدماتی، قیمت ارزان زمین، ضعف مدیریت شهری، محورهای ارتباطی برون‌شهری) به‌وقوع پیوسته است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، رایج‌ترین شکل تکوین این اجتماعات، تقسیم و بازتقسیم اراضی کشاورزی و بایر پیرامون این شهر می‌باشد.
)