واکاوی جایگاه اصول پدافند غیرعامل در طرح‌های بازآفرینی شهری فضا‌های پیراکلانشهری مورد: شهر قرچک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

رشد و توسعه فیزیکی کلانشهر تهران در طول چند دهه گذشته، ضرورت توجه به اصول پدافند غیرعامل را در چارچوب­ برنامه­ریزی­های توسعه در مناطق پیرامونی را دو چندان کرده است و این توجه به مبحث پدافند غیرعامل بر سیاست و عملکرد طرح­های شهری بخصوص بازآفرینی بافت فرسوده تأثیر شایانی گذاشت. در این راستا هدف پژوهش حاضر واکاوی جایگاه طرح­های بازآفرینی شهری در فضاهای پیراکلانشهری مبتنی بر اصول پدافند غیر عامل (مطالعه موردی: شهر قرچک)، است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، پیمایشی است. داده­های مورد نیاز تحقیق به روش اسنادی- میدانی (پرسشنامه و مشاهده) گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل ساکنان محلات بافت فرسوده قرچک (داودآباد، فردیس، محمدآباد، مافی­آباد و ولی­آباد)، (84855 نفر)، می­باشد، که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 383 نفر تعیین شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان داد، جایگاه موفق بودن طرح­های بازآفرینی در راستای دستیابی به اصول پدافند غیرعامل به ترتیب در اصول­های (مقاوم­سازی و استحکامات و ایمن­سازی سازه­های حیاتی، مکان­یابی بهینه استقرار عملکرد­ها در فضا، آموزش و آگاهی و مهارت آموزی، مدیریت بحران دفاعی در عرصه­ها و حوزه­ها، تعیین مقیاس بهینه استقرار جمعیت و فعالیت در فضا، پراکندگی در توزیع عملکرد­ها متناسب با تهدیدات و جغرافیای شهر قرچک، انتخاب عرصه­های ایمن در جغرافیای شهر قرچک، انتخاب مقیاس بهینه از پراکندگی و توجیه اقتصادی پروژه­ها، کوچک­سازی، ارزان­سازی و ابتکار در پدافند غیرعامل) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آخوندی، پیمان، قنبری سیدکلایی، رضا. 1398. بررسی و تحلیل پدافند غیرعامل در بافت‌های تاریخی (نمونه موردی بافت تاریخی ساری). اولین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، معماری و بازآفرینی شهری. تهران.
آیینی، محمد. 1386. موضوعات اقتصادی، مالی و مدیریتی در بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
باباخانی، سمیرا، سعیدی، رضا، حریری، حامد. 1398. برنامه­ریزی و مدیریت بحران در جوامع شهری با رویکرد پدافند غیرعامل. کنفرانس ملی بهداشت و محیط‌زیست. اردبیل.
برک­پور، ناصر، اسدی، ایرج. 1388. مدیریت و حکمروایی شهری، تهران: دانشگاه هنر. معاونت پژوهشی. چاپ اول.
پوراحمد، احمد، حاتمی­نژاد، حسین، مدیری، مهدی، عظیم زاده ایرانی، اشرف. 1396. تحلیلی بر پارادوکس «الزامات پدافند غیرعامل» با «اصول توسعه پایدار شهری» در بهسازی بافت‌های تاریخی شهری مطالعه موردی: بافت تاریخی منطقه 12 شهر تهران. اطلاعات جغرافیایی (سپهر). دوره 26. شماره 102. صص 35-52.
پوراحمد، احمد، حبیبی، کیومرث، کشاورز، مهناز. 1389. سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نودر بافت­های فرسوده شهری، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 1، شماره 1، صص 73-92.
جلالیان، حمید، پاشازاده، اصغر، نامداری، فریوش. 1395. عوامل مؤثر در تحولات جمعیتی و کالبدی سکونتگاههای پیرامون کلان‌شهرها و پیامدهای آن، پژوهش موردی: شهر قرچک. دو فصلنامه پژوهش­های بوم‌شناسی شهری دوره 7. شماره 13. صص 33-50.
حبیبی، کیومرث، پوراحمد، احمد، مشکینی، ابوالفضل. 1386. بهسازی و نوسازی بافت­های کهن شهری، انتشارات دانشگاه کردستان و سازمان عمران و بهسازی شهری. چاپ اول.
حسینی، بهشید. 1398. ارزیابی طرح‌های بازآفرینی شهری از منظر پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: طرح بازآفرینی بافت تاریخی کاشان). نشریه علمی شهر تاب­آور. سال 1. شماره 1. صص 17-24.
حیدری­نیا، سعید، نظرپور دزکی، رضا، مرادپور، نبی. 1397. سنجش آسیب­پذیری کالبدی- اجتماعی شهر از منظر پدافند غیرعامل (موردمطالعه: محلات منطقه یک کلان‌شهر اهواز). مجله پدافند غیرعامل، دوره 9. شماره 1. صص 77-90
شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران. 1394. دفتر نظارت بر تهیه طرح‌ها. اطلاعات شناسایی‌شده بافت‌های فرسوده کشور.
شکوهی، علی، طارمی، مجید. 1395. تدوین چارچوب اجرایی برای مدیریت پدافند غیرعامل در بافت­های فرسوده شهری. کنفرانس پدافند غیرعامل و توسعه پایدار، وزارت کشور. تهران.
صیامی، قدیر، محمودی، رضا. 1392. توانمندسازی پدافند غیرعامل در برنامه­ریزی و مدیریت تأسیسات و زیرساخت­های هوشمند تولید و انتقال نیروی برق. ششمن کنفرانس پلی تکنیک. تهران.
طرح جامع شهر قرچک. 1398. شهرداری شهر قرچک.
فرهادی، رودابه، صفری دهکردی. 1397. بررسی بافت فرسوده محله باغ نرده اسلامشهر در برابر زلزله با رویکرد پدافند غیرعامل. نخستین همایش ملی آینده‌نگاری راهبردی در حوزه علوم جغرافیایی و مطالعات شهری- منطقه­­ای. کرمان.
متولی حبیبی، فرید، برقچی، معصومه. 1394. شناسایی عوامل مؤثر جهت کاهش آسیب‌پذیری در بافت‌های فرسوده شهری بر اساس ملاحظات پدافند غیرعامل (نمونه موردی بافت فرسوده قلعه آبکوه مشهد). نشریه پژوهشنامه خراسان بزرگ، دوره  6. شماره 19. صص 93-77.
مهندسین مشاور هفت شهر آریا. 1400. طرح ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی و اقدامات توانمندسازی اجتماعات آن‌ها با تأکید بر بهسازی شهری، شهر قرچک.
میراحمدی، مریم، یادگارزاده،  بنفشه. 1389. بررسی آسیب­پذیری فرم شهرها از دیدگاه پدافند غیرعامل و راهکارهای کاهش آن. فصلنامه ساخت شهر، دوره 7. شماره 14. صص 14-25.
Benedetto, M, Sabina, T, Piergiuseppe, P. 2020. A model to support the decision-making in urban regeneration. Land Use Policy. Volume 99. December 2020. 104865.
Cansu, K, Osman, B. 2020. Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing th performance of the North Ankara Urban Regeneration Project. Habitat International. Volume 95. January 2020, 102081.
Gi-Hyoug, C, Jae Hong, K, Gain, L. 2020. Announcement effects of urban regeneration plans on residential property values: Evidence from Ulsan, Korea. Cities. Volume 97. February 2020. 102570.
Milja, P, Golovina, S, Vera, M. 2015. Revitalization of Historic Buildings as an Approach to Preserve Cultural and Historical Heritage. Procedia Engineering. Volume (117). PP 883 – 890
Rokiwan, G. 2011, The Life style in urban planning. European Experience. Newcastle University.
Steinberg, F. 2012. Revitialization of historic inner-city areas in Asia: The Potential for Urban Renewal in Ha Noi. Jakarta, and Manila. Asian Development Bank. PP 208-220.
Xiaoliang, Ch, Hong, Zh, Zhenjie, Y. 2020. Contested memory amidst rapid urban transition: The cultural politics of urban regeneration in Guangzhou, China. Cities. Volume 102. July 2020. 102755.