معاصرسازی نماها و پذیرش اجتماعی آن در فضای پیراشهر تبریز مبتنی بر رویکرد نمای متحرک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

2 استادیار، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

امروزه معماران و شهرسازان معاصر به کمک ابزارهای فناورانه در پی طراحی نماهایی هستند که ضمن افزایش بهره‌وری در زمینه نور و انرژی، ازنظر زیبایی‌شناختی نیز مورد استقبال شهروندان قرار گیرد. از سوی دیگر بازگشت به هندسه اسلامی و خوانش مجدد آن در تولید مدول­های تکرارپذیر و تغییر شکل یابنده که می‌تواند به طراحی نماهای متحرک بینجامد؛ راهکاری محتمل و قابل آزمون است. ازاین‌رو، نویسندگان پژوهش حاضر باهدف معاصرسازی نماها به بررسی میزان پذیرش اجتماعی فناوری و گرایش شهروندان به استفاده از نما‌های متحرک ملهم از نقوش هندسی اسلامی می‌پردازند. این تحقیق که بر پایه مدل پذیرش­فناوری (TAM) شکل‌گرفته؛ از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش انجام توصیفی– همبستگی است. جامعه آماری آن را شهروندان تبریز و جامعه نمونه را 384 نفر از ساکنین شهرک خاوران در منطقه پیراشهری تبریز تشکیل می‌دهد. گردآوری داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای و میدانی با ابزار پرسشنامه انجام پذیرفته است. داده‌ها با استفاده از آزمون پارامتریک همبستگی پیرسون در نرم‌افزار SPSS25 و AMOS تجزیه‌وتحلیل شده است. یافته‌های تحقیق نشان‌دهنده وجود رابطه معنادار بین متغیرهاست. نتایج تحقیق نیز نشان از فقدان آگاهی ساکنین شهرک خاوران نسبت به مزایای فناوری نماها دارد که خود موجب پیدایش نگرش نه‌چندان مثبت در میان جامعه آماری شده است. از سوی دیگر تمایل ساکنین این منطقه به تلفیق نمای متحرک با هندسه اسلامی نشان می‌دهد که الگوگیری از نقوش و هندسه اسلامی در طراحی نماهای متحرک می‌تواند ضمن معاصرسازی نماها به حفظ هویت اسلامی نیز کمک نموده و با ایجاد تعادل بین فناوری و سنت در نماهای مناطق مختلف شهر به ویژه در مناطق حاشیه‌ای و شهرک‌های جدید پیراشهری موجب ارتقای کیفیت بصری گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اخلاصی، احمد؛ مفیدی شمیرانی، مجید؛ عنبری روزبهانی، نظام‌الدین. 1392. رویکرد طراحی الگوریتمیک و راهکارهای معماری بومی ایران در بهره‌گیری و کنترل نور روز: چگونگی بهره‌گیری از راهکارهای معماری گذشته در راستای طراحی نماهای شفاف معاصر، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ویژه‌نامه منتخب مقالات اولین همایش روشنایی و نورپردازی ایران،  صص 25-35.
اخوت، هانیه؛ بالی، مهسا. 1396. بررسی عملکرد نماهای متحرک هوشمند در ساختمان‌ها، نخستین کنفرانس ملی به‌سوی شهرسازی و معماری دانش‌بنیان، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
افضلی، نرگس. حمزه لو، سارا.1395. تحرک در معماری و پارامترهای مؤثر در طراحی معماری کینتیک، چهارمین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، دبیرخانه دائمی کنفرانس، دانشگاه شهید بهشتی. تهران.
بختیار، لاله؛ اردلان، نادر؛ جلیلی، وندا. 1391. حس وحدت: نقش سنت در معماری ایرانی، یغمایی، تهران.
بلبلان اصل، لیدا؛ حسن‌پور لمر. سعید. 1398.  الگوهای هندسی و تناسبات طلایی، زبان مشترک معماری و هنر در روستای تاریخی ابیانه ، معماری اقلیم گرم و خشک، 7(9)، 45-86.
بلبلان اصل، لیدا؛ ستار زاده، داریوش؛ خورشیدیان، ساناز؛ نوری، مریم. 1390. بررسی ویژگی‌های هندسی گره‌ها در تزیین‌های اسلامی از دیدگاه هندسه فراکتال، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 2(6)، 83-95.
بلبلان اصل، لیدا؛ ستار زاده، داریوش؛ نوری، مریم؛ خورشیدیان احمر، ساناز. 1393.  ارائه دیدگاه‌های جدید در رابطه با الگوهای گل و ستاره در تزئینات اسلامی، هویت شهر، 8(17)، 45-54.
بلخاری قهی، حسن. 1390. مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی: دفتر اول: وجدت وجود و شهود، دفتر دوم: کیمیای خیال، سوره مهر، تهران.
بلخاری قهی، حسن. 1396. فلسفه، هندسه و معماری، دانشگاه تهران، تهران.
بمانیان، محمدرضا؛ اخوت، هانیه؛ بقایی، پرهام. 1389. کاربرد هندسه و تناسبات در معماری، هله/ طحان، تهران.
بین آبادی، نرجس. 1393. کاربرد هندسه نقوش در معماری اسلامی، آرنا، تهران.
پورتال شهرداری منطقه ۹ تبریز.
پورمحمدی، محمدرضا؛ صدر موسوی، میرستار؛ پناهی قدیم، فرید. 1397. امکان‌سنجی تحقق‌پذیری شهر الکترونیک در کلان‌شهرها (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8(31)، 128-115.
حسن نژاد امجدی، مسعود؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ زالی، نادر. 1400. بررسی و تحلیل نقش مجتمع‌های تجاری و مال‌ها در تغییر نقش شهرها به سمت مصرفی شدن (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 8(29)، 96-70.
زیدانی، شکوفه. 1395. بررسی عوامل اجتماعی- فرهنگی مؤثر بر پذیرش انرژی‌های نو با تأکید بر انرژی خورشیدی (مطالعه موردی شهر شیراز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
عباسی ، زهرا . 1396. معیارهای زیبایی شناسانه نما و بدنه‌های مطلوب شهری با تأکید بر هویت بومی(نمونه موردی حدفاصل میدان مطهری تا تقاطع خیابان حجت شهر قم). مدیریت شهری، 16(47)، 255-276.
علی‌آبادی، محمد. 1386. هندسه جاویدان (هندسه آسمانی) در معماری اسلامی. علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، 18(5)، 13-39.
قاسمی، زهره السادات؛ گلابچی، محمود.1397. کاربرد تئوری مبتنی بر عامل در طراحی پوسته‌های هوشمند، معماری سبز، 4(12)، 1-9.
لاریجانی، مریم؛ شبیری، سیدمحمد؛ ابوالحسنی، الناز.1393.بررسی رابطه بین میزان پذیرش اجتماعی سیستم‌های انرژی خورشیدی (مطالعه موردی: شهر تبریز)، انرژی ایران، 17(4)، 14-1.
مانقاساریان، آروین؛ نکوئی، محمدعلی. 1395. بررسی،تحلیل سیستم مدل‌سازی اطلاعات ساختمان، ارزیابی و اولویت‌بندی عوامل عدم تحقق آن در صنعت ساختمان ایران، مهندسی و مدیریت ساخت، 1(1)، 12-7.
محقق، حمزه؛ فلاح زواره، زهرا؛ ترکاشوند، عباس؛ فیضی، محسن. 1400. کاربرد هندسه‌ نقوش اسلامی در ارتقای کارکرد نور در نماهای متحرک. پژوهش‌های معماری اسلامی. 9(3)، 171-191.
مرکز آمار ایران. 1396. نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان شرقی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
نجیب اوغلو، گل رو. 1394. هندسه و تزئین در معماری اسلامی (طومار توپقای)، روزنه، تهران.
نصر، سید حسین. 1393. نیاز به علم مقدس، ترجمه: حسین میانداری، طه، قم.
هاشمی، غلامرضا. 1391. نظری به جایگاه هندسه و نقوش هندسی در آرای متفکران یونانی و مسلمان . کتاب ماه هنر. شماره 165، صص 26-31.
الهی، شعبان؛ غریبی، جلیل؛ مجیدپور، مهدی؛ انواری رستمی، علی‌اصغر.1394. مسیر اشاعه فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر: رویکرد نظریه‌سازی بنیادی، مدیریت نوآوری، 4(2)، 56-33.
Ahmed, S., Chase, S. (2004). Design Generation of the Central Asian Caravanserai, 1st ASCAAD conf. audi Arabia.
Araya, S. 2011. Performative Architecture, PhD. Thesis, MIT university, USA.
Attia, S. Bilir, S. Safy, T. Struck, C. Loonen, R. & Goia, F. 2018. Current trends and future challenges in the performance assessment of adaptive facade systems. Energy and Buildings, vol. 179. Pp. 165-182.
Broug. E. 2013. Escher Meets Islamic Art, Amesterdam Art station.
Cenani, S., Cagdas, G. 2007. A Shape Grammar Study: Form Generation with Geometric Islamic Patterns.
Izadi, A. Rezaei Ghahroudi, M. and Bastanfard, A. 2010. A Computerized Method to Generate Complex Symmetric and Geometric Tiling Patterns. Intelligent Computer Graphics: 185-210.
King,W.R. He، J. 2006. A meta-analysis of the technology acceptance model، journal of Information & Management، vol. 2. No.43. pp.740-755.
Salingaros, N. 2006. A Theory of Architecture, Architecuter and Urbanism Research Center, Tehran, Iran.