ترسیب کربن و توسعه روستاهای پیرامونی مورد: بخش سنخواستِ شهرستان جاجرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد منابع طبیعی و مدیر برنامه بین المللی ترسیب کربن، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، استان خراسان شمالی، بجنورد، ایران

چکیده

امروزه اصلی ترین تلاش و نگرانی همه برنامه ریزان، سیاستگذاران و نظریه پردازان توسعه، پایداری و نگهداشت جمعیت روستایی در نواحی روستایی و جلوگیری از مهاجرت های روستایی- شهری است. افزایش ظرفیت جمعی برای پاسخگویی به نیازهای اقتصادی و اشتغال پایدار، افزایش سرمایه اجتماعی، پاسداشت بن مایه های سرشتین و زیست بوم و نگهداشت جمعیت در فضاهای روستایی از هدف‌های سترگ توسعه پایدار روستایی در بیشتر کشورها و از جمله کشور ما است. هدف این پژوهش واکاوی نقش برنامه ترسیب کربن در توسعه روستایی و کاهش مهاجرت های روستایی- شهری بوده است. این مقاله از نوع کیفی است که جنبه مبنایی و کاربردی دارد. روش اسنادی و تکنیک مورد استفاده میدانی (مصاحبه) و کتابخانه‌ای است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج نشان می دهد که سرمایه های اجتماعی، اقتصادی و بن مایه های سرشتین روستاها در راستای توسعه روستایی و نگهداشت جمعیت روستایی به طور فزاینده ای ارتقا یافته است. از جمله شاخص هایی که در جهت پایداری توسعه روستایی بهبود یافته می­توان به ارتقاء و افزایش بهره وری پایدارمنابع طبیعی، گرایش به سمت انرژی های تجدید پذیر، نهادسازی و ارتقاء ظرفیت های نهادهای محلی، دسترسی بهتر به اطلاعات، افزایش مسئولیت پذیری جوامع محلی، افزایش اعتماد به نفس و خود اتکایی در جوامع محلی، باز زنده سازی الگوهای تعاون و همیاری بین روستاییان، تغییر رفتار کارشناسان دولتی و کاهش مهاجرت های روستایی- شهری اشاره داشت.

کلیدواژه‌ها


احمدی زاده، سید سعیدرضا و جواد داودیان 1395؛ "بررسی اثر سه نوع کارکرد پروژه بین المللی ترسیب کربن بر توانمندسازی جوامع محلی در روستای حسین آباد"،  فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد3، شماره 3،  صص321-315.
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان شمالی، 1397.
ال‍وان‍ی‌، سیدم‍ه‍دی‌ و نصراللله میر شفیعی، 1377، م‍دی‍ری‍ت‌ ت‍ول‍ی‍د. مشهد. شرکت به نشر (انتشارات آستان قدس)
حسن نژاد، مریم؛ کهنسال، محمد رضا و قربانی، محمد، 1390 "عوامل موثر بر مشارکت روستاییان در گروه های توسعه روستایی در محدوده اجرای پروژه استان خراسان جنوبی"، فصلنامه روستا و توسعه، سال 14 شماره 2، ص 73-91.
حسن نژاد، مریم؛ کهنسال، محمدرضا و قربانی، محمد؛ 1389"اﻣﻜﺎن ﺳﻨﺠﻲﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ اﺟﺮاﻳﻲ ﭘﺮوژهﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺮﺳﻴﺐ ﻛﺮﺑﻦ اﻳﺮان در راﺳﺘﺎی ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزی ﻣﺤﻠﻲ ﺟﻮاﻣﻊ"، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 24، شماره 3، صص 324 تا 323.
رکن الدین افتخاری، عبدارضا؛ پور طاهری، مهدی؛ فرج زاده، منوچهر و حیدری ساربان، وکیل؛ 1388"نقش توانمند سازی در توسعه کشاورزی: مطالعه موردی استان اردبیل"، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 42 شماره 69.
رضاییان، علی 1380، اصول مدیریت، تهران، سمت
رﺿﻮاﻧﻲ، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ، 1383، ﻣﻘﺪﻣﻪای بر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ روﺳﺘﺎﻳﻲ ایران، تهران، انتشارات ﻗﻮﻣﺲ
دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، سید مهدی، آذر، عادل ۱۳۸۶. روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: تهران انتشارات صفار.
صابری فر، رستم، فال سلیمان، محمود و قیصاری، صدیقه؛ 1391 "توسعه­ی محلی پایدار و جلب مشارکت حداکثری مردم بر اساس تجارب پروژه­ی بین المللی ترسیب کربن" جغرافیا و توسعه، شماره 28 ، صص 41-54.
عزتی، مرتضی 1389، روش تحقیق در علوم اجتماعی: کاربرد در زمینه مسایل اقتصادی، تهران، نورعلم
فال سلیمان، محمود و چکشی، بهاره؛ 1390"پایش و مانیتورینگ اقتصادی اقتصادی و اجتماعی پروژه بین المللی ترسیب کربن در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی"؛ مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره سوم، صص 101-118.
فال سلیمان، محمود؛ صادقی، حجت ا... و موحدی پور، معصومه؛ 1391"تحلیلی بر نقش پروژه ترسیب کربن در توانمندسازی زنان روستایی حسین آباد غیناب شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی"؛ فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه ریزی منطقه ای، سال دوم، شماره 8 .
محبی علی اکبر و احمد یزدانی. 1397. "تبیین الگویِ بازآفرینیِ توسعه پایدار جوامع محلی.مورد؛ اجرای برنامه بین المللی ترسیب کربن در روستاهای نمونه خراسان شمالی. دومین همایش ملی چشم انداز توسعه پایدار روستایی ایران. دانشگاه خوارزمی تهران
محبی علی اکبر و احمد یزدانی. 1397. “باززنده سازی جوامع روستایی با رویکرد توانمندسازی. مورد؛ اجرای برنامه بین المللی ترسیب کربن در روستاهای خراسان شمالی.سومین همایش ملی توسعه روستایی ایران با تاکید بر الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت.دانشگاه تربیت مدرس تهران
ﻫﺎدرﺑﺎدی غلامرضا و ﭘﻮﻳﺎﻓﺮ ا.م؛ 1385" بسیج جوامع محلی و مدیریت مشارکت منابع طبیعی در مناطق خشک و بیابانی (تجربه موفق پروژه بین المللی ترسیب کربن)"، جنگل و مرتع، شماره، 70  از صفحه 74  تا 76 ،.
یزدانی، احمد؛ باقریان، رضا؛ عارفخانه کلاته، سلمان؛ نظری، لیلا و براتی، حسن؛ 1395 "تاثیرسطح دانش و آگاهی آبخیز نشینان در تمایل به انجام پروژهای مشارکتی (مطالعه موردی: برنامه بین المللی ترسیب کربن شهرستان اسفراین- خراسان شمالی"، پانزدهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران.
یزدانی، احمد؛ بهزادفر، مرتضی؛ نظری، لیلا و عارفخانه کلاته، سلمان؛ 1394"بررسی و ارزیابی پتانسیلهای اکوتوریسم با آمایش سرزمین و  GIS در محدودة مطالعاتی استفاده از برنامه بین المللی تعمیم ترسیب کربن خراسان شمالی". دومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در علوم  کشاورزی و محیط زیست.
یزدانی احمد و دیگران. 1397. " کسب و کار روستایی با استفاده از ابزار تامین مالی خرد(مطالعه موردی پروژه ترسیب کربن)"دومین همایش ملی چشم انداز توسعه پایدار روستایی ایران. دانشگاه خوارزمی تهران.
Alkire, S. (2002), Valuing Freedoms: Sen.s Capability Approach and Poverty Reduction, Oxford: Oxford University Press.
Brown, L., LaFond, A., & Macintyre, K. (2001). Measuring capacity building. MEASURE Evaluation. Carolina Population Center.
Clert, Carine, Michael Woolcock, Ana-Maria Ibanez, and Kathy Lindert. 2001. "Social Exclusion and Empowerment in Guatemala: A Quantitative and Qualitative Study." Draft of Proposed Framework and Issues Paper being developed under the Guatemala Poverty Assessment Program. World Bank, Washington, D.C.
Garnham, N. (2000). Amartya Sen’s “capabilities” approach to the evaluation of welfare and its applications to communications. In B. Cammaerts & J. C. Burgelmans (Eds.), Beyond competition: Broadening the scope of telecommunications policy (pp. 25–37). Brussels: VUB University Press.
Maclellan-Wright, M. F., Anderson, D., Barber, S., Smith, N., Cantin, B., Felix, R., And Raine, K. (2007). The development of measures of community capacity for community-based funding programs in Canada. Health Promotion International, 22 (4), 299-306.
Narayan, D., Petesch, P.: Voices of the Poor: From Many Lands. Oxford University Press, New York (2002) Opare, S.: Strengthening community-based organizations for the challenges of rural development. Community Dev. J. 42(2), 251–264 (2007)