اثرات اقتصادی طرح هدفمندسازی یارانه ها بر مناطق پیرامونی شهر مورد: شهر ری، تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدفمندسازی یارانه­ها به عنوان طرحی برای بهره­وری بیشتر عرصه تولید و کاستن از هزینه­های مستقیم دولت، یکی از کنش­های اقتصادی مهم و بحث­برانگیز در نظام جمهوری اسلامی است. چابک­سازی تولید و توانمندسازی بخش­های مختلف اقتصاد یکی از اهداف مهمی است که در تدوین هدفمندسازی یارانه­ها ذکر شده است. از سوی دیگر، بررسی محتوای برنامه راهبردی اقتصاد ملی (مقاومتی) نیز نشان می­دهد که این برنامه با هدف مقاوم­سازی عرصه­های تولید در داخل کشور از طریق افزایش حجم، میزان و بهره­وری در اقتصاد ملی عملیاتی شده است. با توجه به اهمیت هدفمندسازی یارانه­ها، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر کارکردگرایانه­ی این طرح بر اقتصاد خانوارهای پیراشهری شهر ری از منظر اقتصاد مقاومتی و اقتصاد سیاسی پرداخته است. به این منظور، پرسش اصلی تحقیق این است که هدفمندسازی یارانه­ها از منظر اقتصاد سیاسی، چه رابطه­ای با اقتصاد ملی دارد. ابعاد اقتصادی طرح هدفمندسازی یارانه­ها در این پژوهش بر اساس چهار شاخص رفتار مصرفی خانوار، سبد بودجه و هزینه­ی خانوار، رضایت­مندی از تأمین نیازها و سطح رفاه خانوار پیش و پس از اجرای طرح، مطالعه است. نتایج نشان می­دهد که  تفاوت معناداری در سبد مصرفی خانوارها رخ نداده است و بنابراین به­نظر می­رسد طرح هدفمندسازی یارانه­ها دارای رابطه­ی معکوس و منفی با اقتصاد ملی کارامد است و در بلندمدت می­تواند به یکی از موانع تحقق آن تبدیل شود.

کلیدواژه‌ها


احمدی، سیدمهدی، پژویان، جمشید و الهامی، غلامعلی .1393. هدفمند کردن قیمت حامل­های انرژی و رفتار مصرفی خانوارهای شهری، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 8، شماره 27، 15-1.
پژویان، جمشید .1396. اقتصاد بخش عمومی (هزینه­های دولت)، تهران: انتشارات جنگل.
تقوی، مهدی .1396. مقدمه­ای بر تحلیل­های اقتصاد خرد، تهران: انتشارات مروی.
تودارو، مایکل. 1968. توسعۀ اقتصادی در جهان سوم، ترجمۀ غلامعلی فرجادی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
دل­انگیزان، سهراب و مظفری، زانا .1394. آثار اقتصادی هدفمندسازی یارانه­ انرژی در کشورهای منتخب، همایش ملی اقتصاد مقاومتی: چالش­ها، واقعیت­ها و راهکارها، دانشگاه رازی کرمانشاه، 41-26.
رحیمی کلانتری، عباس.1393. بررسی اقتصادی یارانه، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش­های بازرگانی.
صنعتی، سوزانه و تدین، شبنم .1396. ارائه­ی الگویی اصلاح شده جهت بازتوزیع یارانه­ها، همایش ملی تفکر بسیجی، پژوهش و اقتصاد مقاومتی، 15-1.
طغیانی، مهدی و درخشان، مرتضی .1393. تحریم­های اقتصادی بر ایران و راهکارهای مقابله با آن، فصلنامه راهبرد، سال 23، شماره 73، 146-115.
فیتزپتریک، تونی .1391. نظریۀ رفاه (سیاست اجتماعی چیست؟)، ترجمۀ هرمز همایون پور، تهران: انتشارات مؤسسۀ عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
کجباف، سینا .1393. تاریخچه یارانه در ایران و جهان، تهران: ادارۀ کل آموزش و پژوهش معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
کریمی اعتماد، فاطمه و یعقوبی، جعفر .1395. سنجش نگرش اعضای هیئت علمی دانشگاه زنجان نسبت به اقتصاد مقاومتی و عوامل مرتبط با آن، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال 10، شماره 37، 38-19.
محسنی، منوچهر و پرویز صالحی .1391. رضایت اجتماعی در ایران، تهران: انتشارات آرون.
مرکز آمار ایران، .1395. نتایج آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی، جلد سوم، تهران: مرکز آمار ایران.
مصلی­نژاد، عباس و یزدانی زازرانی، محمدرضا.1392. ارزیابی پسینی اجرای فاز نخست اجرای قانون هدفمند کردن یارانه­ها از منظر نتیجه­بخشی، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 1، 20-7.
یوسفی، احمدعلی .1389. انسان شناسی و رفتار مصرفی، مرکز تحقیقات اسلامی دانشگاه بهشتی، 82-53.
Altieri, M. 2009. Agro-ecology, small farms, and food sovereignty”, Monthly Review. 61 (3): 102–113.
Anderson, K. and Will, M. 2015. “Agricultural Trade Reform and the Doha Development Agenda”, the World Economy, 28 (9): 130–137.
Farah, P., David, C. and Elena, C. 2015. “World Trade Organization, Renewable Energy Subsidies and the Case of Feed-In Tariffs: Time for Reform toward Sustainable Development?” Georgetown International Environmental Law Review (GIELR). 27 (1): 1-13.
Haley, U.G. 2013. Subsidies to Chinese Industry, London: Oxford University Press.
Hope, C., Gilding, P. and Alvarez, J. 2015. Quantifying the implicit climate subsidy received by leading fossil fuel companies, Cambridge, UK: Cambridge Judge Business School, University of Cambridge
Ivanova, D., Stadler, K., Steen-Olsen, K., Wood, R., Vita, G., Tukker, A. and Hertwich, G. 2015. “Environmental Impact Assessment of Household Consumption”, Journal of Industrial Ecology, 20 (3): 526–536.
Karnik, A. and Lalvani, M. 2016. “Interest Groups, Subsidies and Public Goods: Farm Lobby in Indian Agriculture, Economic and Political Weekly”, Republished in 31 (13): 818–820. 
Miller, D. 2014. A Theory of Shopping, Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 3rd Edition.
Rennie, D. 2008. “Two Thoughts on Abraham Maslow”, Journal of Humanistic Psychology. 48 (4): 445–448.
Thompson, W., Mishra, A. and Dewbre, J. 2015.”Farm Household Income and Transfer Efficiency: An Evaluation of United States Farm Program Payments”, American Journal of Agricultural Economics, 91(2): 126–135.