ارزیابی استفاده از مؤلفه های پیشگیری از جرم در طراحی محیطی و تأثیر آن بر احساس امنیت ساکنان مناطق پیراشهری مورد: شهر بنجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

2 دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

فضا­های شهری یکی از تأثیرگذارترین عوامل در هدایت الگو­های رفتار فردی و اجتماعی افراد هستند. تمامی رفتار­های انسان در فضاهای معینی شکل می­گیرد که بستر رفتار به شمار می­­آیند. از سوی دیگر، با افزایش رشد شهرنشینی در بسیاری از نواحی ایران، مشکلات و نارسایی­های زندگی شهری افزوده‌شده است، ازجمله این مشکلات می­توان به افزایش جرم و جنایت در مناطق پیراشهری اشاره نمود. لذا، هدف مطالعه حاضر، ارزیابی استفاده از مؤلفه‌های پیشگیری از جرم در طراحی محیطی و تأثیر آن بر احساس امنیت ساکنان مناطق پیراشهری (موردمطالعه: شهر بنجار) است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. داده­های موردنیاز تحقیق به روش اسنادی-میدانی (پرسشنامه و مشاهده) گردآوری‌شده است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم‌افزار SPSS، و مدل­های FARAS و FANP، استفاده شد. نتایج آزمون تی، با توجه به مقدار میانگین به‌دست‌آمده در تمامی مؤلفه‌های مطرح‌شده، نشانگر کمرنگ بودن مؤلفه‌های طراحی محیطی در پیشگیری از جرم در منطقه پیراشهری بنجار است. نتایج آزمون‌های رگرسیون و تحلیل مسیر، نشان داد، بین مؤلفه‌های پیشگیری از جرم در طراحی منطقه پیراشهری بنجار و احساس امنیت ساکنان، ارتباط معنادار و مثبت وجود دارد و در تمامی مؤلفه‌ها تأثیر مستقیمی برافزایش احساس امنیت ساکنان دارد. درنهایت نتایج رتبه­بندی مؤلفه‌های طراحی محیطی در پیشگیری از جرم و احساس امنیت ساکنان منطقه پیراشهری بنجار با استفاده از مدل­های FARAS و FANP، نشان داد، مؤلفه حمایت از فعالیت­های اجتماعی با مقدار k به‌دست‌آمده  (490/0) در اولویت اول قرار می­گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، حبیب، افراسیابی، حسین، سروش، مریم، افراسیابی، حسین. 1388. ترس از جرم در مناطق جرم خیز شهر شیراز. جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 20. شماره 21. صص 65-80.
امیر یاراحمدی، محمود. 1387. به‌سوی شهرسازی انسان­گرا. تهران: شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
پورجعفر، محمدرضا. محمودی نژاد، هادی. رفیعیان، مجتبی. انصاری، مجتبی. 1387. ارتقاء امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری با تأکید بر رویکرد CPTED، نشریه بین­المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، ویژه­نامه مهندسی معماری و شهرسازی، جلد 19. شماره 6. صص 82-73.
پورمحمدی، محمدرضا، قربانیان، مهشید. 1393. ترس از جرم در فضای شهری: شناسایی مؤلفه‌های مکانی اثرگذار بر کنترل ترس و افزایش امنیت اجتماعی بر پایه چارچوب­های نظری. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. دوره 10. شماره 19. صص 177-190
ثناگر دربانی، الهام، منصفی پراپری، دانیال، طاهرخانی، علیرضا، حاجی فتحعلی، سیاوش. 1397. ارزیابی احساس امنیت و پیشگیری از جرم در فضا­های عمومی مجتمع­های مسکونی به روش دیده­پناه. پژوهش­نامه نظم و امنیت انتظامی، سال 12. شماره 2. پیاپی 46. صص 1-28.
جلوداران، هادی. 1396. تحلیلی بر فضا­های شهری حاشیه با رویکرد امنیت (SBD) در کاهش آسیب­های اجتماعی (نواحی حاشیه شهر همدان). مطالعات محیطی هفت حصار، سال 6، شماره 20. صص 15-26.
جی هاپر، لئونارد، دورگ، مارتا، 1386. امنیت و طراحی سایت، ترجمه: محمدجواد رحمانی، نازیلا دلدار و عاطفه عیسی نظر فومنی، تهران: شهیدی.
دبستانی رفسنجانی، اکبر، ابوالقاسم حسینی، سمیه سادات. 1400. عوامل محیطی مؤثر بر طراحی فضاهای رفتارگرا بررسی موردی: کانون اصلاح و تربیت کودکان تهران-ایران، نشریه نامه معماری و شهرسازی. دوره 13. شماره 30. صص 43-40.
سازمان آمار کشور، (1395). نتایج سرشماری.
سرگزی اول، حمیدرضا. قائمی شاد، مرتضی. 1393. بررسی چینش کالبدی محیط بر ارتقای امنیت و کاهش جرائم شهری با تأکید بر رویکرد CPTED، مطالعه موردی: محله قاسم آباد-زابل. اولین همایش ملی در جستجوی شهر فردا واکاوی مفاهیم و مصادیق در شهر اسلامی-ایرانی، تهران.
صالحی، اسماعیل. 1387. ویژگی­های محیطی فضا­های شهری امن. مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری. تهران.
صالحی، اسماعیل. 1390. برنامه­ریزی و طراحی محیطی امنیت در محیط‌زیست شهری، تهران: سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
صدرالسادات، آیدا، سجاسی قیداری، حمدالله. عنابستانی، علی اکبر. 1397. ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های پیشگیری از جرم در طراحی محیط بر احساس امنیت ساکنان مطالعه موردی: روستا­های دهستان طوس. پژوهش­های راهبردی مسائل اجتماعی ایران. سال 7. شماره پیاپی 23. شماره 4. صص 74-59.
عامری، سید علی. سیاح البرزی، هدایت. سلیمی سبحان، محمدرضا. بالی چلندر، مصطفی. 1400. طراحی محیطی و تأثیر آن در پیشگیری جرم در فضا­های پیراشهری کلان‌شهر کرج مورد: هشتگرد. مجله توسعه فضا­های پیراشهری. سال سوم. شماره اول. پیاپی 5. صص 145-158.
عماری، حسن، قلیچ، مرتضی. 1392. درآمدی بر فضای بی‌دفاع شهری. تهران: انتشارات تیسا.
کرمی، تاجالدین، زنگانه، احمد، میرزازاده، حجت. 1398. فضاهای پیراشهری و جمعیت‌پذیری حوضه آبریز ارومیه. مجله توسعه فضاهای پیراشهری. دوره  1. شماره 1. صص 1-8.
کشاورزفضل، سمیه، منجزی، ساناز. 1396. نقش کیفیت فضاهای باز شهری در تعاملات اجتماعی با مقایسه‌ی موردی میدان عتیق و نقش‌جهان در اصفهان. نشریه شباک. دوره  3. شماره  7-8 (پیاپی 26-27). صص 1-19.
کوردنر، گری دبلیو. 1390. کاهش ترس از جرم. ترجمه: اسماعیل حسنوند و احسان حسنوند. تهران. جامعه­شناسان.
لطفی، صدیقه. بردی آنامرادنژاد، رحیم. ساسانی­پور، محمد. 1393.بررسی احساس امنیت در فضا­های عمومی (مطالعه موردی کلانشهر شیراز). مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال 5. شماره 19. صص 39-56.
لک، آزاده، رمضانی، مینا. 1399. واکاوی کیفیت‌های محیطی تأثیرگذار در طراحی فضاهای مدیریت‌نشده زیر پل‌های شهری. معماری و شهرسازی آرمان شهر. دوره 13. شماره 31. صص  193-206.
Aldrin, A. Nordin, A. Mohd Najib, M. Siti, R. 2012. Validating Crime Prevention through Environmental DesignUsing Structural Equation Model. Procedia Social and Behavioral Sciences VOL 36:  PP 591-601.
Amoateng, P., Cobbinah, P. B., & Owusu- Adade, K. 2013. Managing physical development in peri-urban areas of Kumasi, Ghana: A case of Abuakwa. Journal of Urban and Environmental Engineering (JUEE), 7(1), PP 96-109.
Annette, P, Joe Ravetz, J, Tosics, I .2012, Towards European Policies to Sustain Urban-Rural Futures, Forest & Landscape, University of Copenhagen – LIFE Coordinator of PLURE, p. 5.
Blobaum, A., and Hunecke, M. 2005. Perceived danger in urban public space-The Impacts of Physical Features and Personal Factors, Environment and Behavior, 37: 465- 486
Colquhoun, I. 2004. Design out Crime: Creating Safe and Sustainable Communities, Architectural Press.
Lab, S. P. 2010. Crime Prevention, Bowling Green State University: Anderson.
Park, H. 2010. Designing out Crime in South Korea: Qualitative Analysis of Contemporary CPTED-Related Issues, Asia Pacific Journal of Police & Criminal Justice, 8(2): 21-48
Rothrock, Sara, E. 2010. Antiterrorism design and public safety: reconciling CPTED with the post ،Massachusetts Institute of Technology. Dept. of Urban Studies and Planning
Siti, R. Johari, N. & Mohd Najib. M. 2012. The Relationship between Crime Prevention through Environmental Design and Fear of Crime. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 68: PP 628-636.
Tseng, C.H. 2006. Safety Performance Analyzer for Constructed Environments (SPACE), Ph.D. Dissertation, the Ohio State University.
Vocadin, I. K, Golub, T. L. 2011. Fear of Cream hn Zagreb, Crotia: Gender Differences in Face of Incivilities and Prior Victimization. Journal of Criminal Justic and Security, 14(4), PP 435-459.