تحلیل نقش مشارکت در مدیریت پسماند مناطق پیراشهری زاهدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

چکیده

رشد شتابان جمعیت شهری و آلودگی‌های زیست­محیطی، ازجمله مسائل حائز اهمیتی است که امروزه نظر بسیاری از مدیران و برنامه‌ریزان شهری را به خود معطوف کرده است. در این میان چگونگی جمع‌آوری و حمل زباله و بازیافت آن در مناطق پیراشهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، لذا مشارکت مردمی در این زمینه می‌تواند آثار مثبت اقتصادی و زیست‌محیطی فراوانی به همراه داشته باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل نقش مشارکت در مدیریت پسماند مناطق پیراشهری شهر زاهدان می‌باشد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، پیمایشی است. داده­های موردنیاز تحقیق به روش اسنادی - میدانی (پرسشنامه و مشاهده) گردآوری‌شده است. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم­افزار SPSS و مدل‌ PUA استفاده‌شده است. نتایج رتبه‌بندی شاخص‌های، ابعاد مشارکت نشان داد: در بعد مشارکت در تصمیم‌گیری (مشارکت در ارائه برنامه­های تفکیک زباله از مبدأ)، در بعد مشارکت ید‌ی (مشارکت در اطلاع‌رسانی معضلات زیست‌محیطی و حفظ محیط‌زیست) و در بعد مشارکت مالی (تحویل زباله‌های تفکیکی به‌صورت رایگان) در اولویت قرار دارند. نتایج مقادیر ضریب همبستگی پیرسون بین ابعاد مشارکت (تصمیم‌گیری، ید‌ی و مالی) و مدیریت پسماند مناطق پیراشهری، نشان داد که بین تمامی متغیر‌های مستقل (ابعاد مشارکت) با مدیریت پسماند مناطق پیراشهری زاهدان رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۹ درصد وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مشارکت در مدیریت پسماند در مناطق پیراشهری زاهدان مؤثر می‌باشد. درنهایت به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر در مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق پیراشهری زاهدان از مدل PUA، استفاده گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسمعیلی، فضل­اله، خداداد، مهدی، مرزبان شیرخوارکلائی، شیما. 1394. بررسی تطبیقی مشارکت شهروندان در مدیریت پسماندهای خانگی در مناطق شهری مطالعه موردی: شهر گرگان. همایش ملی مدیریت محیط‌زیست و توسعه پایدار. تهران.
تقوایی، مسعود، موسوی، میرنجف، کاظمی­زاد، شمس­اله، قنبری، حکیمه. 1391. مدیریت پسماند­های جامد شهری، گامی در راستای توسعه پایدار مطالعه موردی: شهر زنجان. مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای. دوره 3. شماره 12. صص 41-60.
توکلی­نیا، جمیله، سعیدی­راد، مجید، کاظمی، محمد، غریبی، مجتبی. 1396. تحلیل عوامل مؤثر برانگیزش شهروندان برای مشارکت در مدیریت پسماند (مطالعه موردی: منطقه 5 شهرداری تهران). فصل­نامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس. دوره 9. شماره 33. صص 1-19.
حاتمی­منش، حسین، میرزایی، محمد، غلامی، فرهاد. 1394. ارزیابی میزان سرب، روی و کروم در مراکز دفن زباله­های پزشکی. مجله سلامت محیط. شماره 1. صص 57-66.
حنیفی­اصل، یاسین. 1388. ارزیابی نقش زنان در برنامه‌ریزی ایمنی فضاهای شهری ارومیه با مدل PUA. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه زابل. گروه جغرافیا.
خواجه­شاهکوهی، علیرضا، نجفی کانی، علی­اکبر، خوش­فر، غلامرضا، شفایی، سپیده. 1393. میزان مشارکت شهروندان در فعالیت­های عمرانی و خدمات شهرداری(مطالعه موردی: شهر گلوگاه).فصلنامه آمایش محیط. دوره 8. شماره 29. صص 1-25.
دربان آستانه، علیرضا، هاجری، بهرام، ملایی، نادر، 1396. ارزیابی و مکان‌یابی سامانه مدیریت پسماند روستایی با استفاده از تحلیل شبکه مورد شناسی: شهرستان شیروان و چرداول. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری - منطقه­ای. دوره 7. شماره 24. صص 163-180.
رحیم زاده، حسین، مسافری، محمد، تقی­پور، حسن، صفری، غلامحسین. 1399. مشکلات مدیریت پسماندهای روستایی در شمال غرب ایران (سال 1396): ارائه الگوی مناسب برای مدیریت با مشارکت ذینفعان. مجله تحقیقات سلامت در جامعه. دوره 6. شماره 2. صص 20-32.
زینتی، فخرآباد، حسین، کلانتری، خلیل، مطیعی، ناصر. 1396. شیوه‌های جلب مشارکت‌های مردمی در فرایند مدیریت پسماند روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان گرگان). فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار. دوره 6. شماره 2. صص 45-54.
سالنامه آماری استانداری سیستان و بلوچستان. 1398. استانداری سیستان و بلوچستان.
صفا، مهیار. 1393. جایگاه تأسیسات پردازش بیولوژیکی - مکانیکی در سیستم مدیریت پسماند. فصلنامه مدیریت پسماندها. پیاپی ۱۵. صص 1 -12.
عوض­پور، آزاده. 1396. مدیریت پسماند شهری با مشارکت مردم (نمونه موردی منطقه 17 شهر تهران). اولین کنگره بین‌المللی پژوهش­های تخصصی در علوم. مهندسی و فناوری­های دانشگاهی. شیراز.
فهیمی­نیا، محمد، فرزادکیا، مهدی، نظری، شهرام، ارسنگ جنگ، شهرام، علیزاده متبوع، سودابه، ابراهیمی، عبداله، بیدختی، مجید. 1392. بررسی وضعیت مشارکت شهروندان در طرح تفکیک از مبدأ پسماندهای شهری و ارائه راهکارهای اصلاحی آن. نشریه مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. دوره 7. شماره 5. صص 66-72.
گلکار، کوروش. 1387. محیط بصری شهر؛ سیر تحول از رویکرد تزیینی تا رویکرد پایدار. نشریه علوم محیطی. دوره 5. شماره 4. صص 95-113.
مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران. 1392. بررسی فرآیند مدیریت پسماند در ایران و جهان. گزارش شماره 207.
Aberg, H. 2000. Sustainable waste management in households ˚ from international policy to eve-ryday practice why do we recycle? Markets, values and public policy. Process safety and environmental protection (PSEP): 7(4):  PP279-287.
Ahmed, S. A., Ali, S. M. 2006. People as partners: Facilitating people's participation in public–private partnerships for solid waste management. Habitat International, 30 (4), PP 781-796.
Bartone, C. R., Bernstein, J. D. 1993. Improving municipal solid waste management in third world countries. Resources, Conservation and Recycling, 8(1), PP 43-54.
Han Z, Ye C, Zhang Y, Dan Z, Zou Z, Liu D. 2019. Characteristics and management modes of domestic waste in rural areas of developing countries: a case study of China. Environ Sci Pollut Res Int 2019; 26(9):  PP 485-501.
Hoornweg, D., & Bhada-Tata, P. 2012. What a waste: a global review of solid waste management. Urban Development & Local Government Unit. World Bank, 1818 H Street, NW, Washington, DC 20433 USA
Ling, M, Xu, L, Xiang, L, 2021, Social-contextual influences on public participation in incentive programs of household waste separation, Journal of Environmental Management, Volume 281, 1 March 2021, 111914.
Morrissey, A. J., Browne, J.  2004. Waste management models and their application to sustainable waste management. Waste management, 24(3), PP 297-308.
Mukherjee Basu, A, Punjabi, Sh, 2020, Participation in solid waste management: Lessons from the Advanced Locality Management (ALM) program me of Mumbai, Journal of Urban Management, Volume 9, Issue 1, March 2020, PP 93-103.
Zen, I. S., Noor, Z. Z., & Yusuf, R. O. 2014. The profiles of household solid waste recyclers and non-recyclers in Kuala Lumpur, Malaysia. Habitat International, 42, PP 83-89.
Zhao, Y., Damgaard, A., Wang, H. T., Lu, W. J., Christensen, T. H. 2009. Life cycle assessment of the municipal solid waste management system in Hangzhou, China (EASEWASTE). Waste Management & Research.