شناسایی موانع مؤثر در عدم انطباق آمایش تأسیسات زیربنایی با اصول پدافند غیرعامل (مورد: مناطق پیراشهری چابهار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

چکیده

پدافند غیرعامل بستر مناسب امنیت و توسعه پایدار کشور و یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش­های دفاعی برای آمایش تأسیسات زیربنایی می­باشد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، شناسایی مجموعه موانع مؤثر در عدم انطباق آمایش تأسیسات زیربنایی مناطق پیراشهری با اصول پدافند غیرعامل در چابهار می­باشد. پژوهش حاضر، ازنظر هدف، کاربردی و بنیادی و ازنظر روش، در گروه پژوهش­های کیفی و کمی قرار دارد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نیز از روش تئوری زمینه­ای و مدل FARAS استفاده شد. نمونه‌گیری در بخش کیفی و کمی پژوهش تا مرحله اشباع (کفایت) نظری پیش رفت؛ نمونه‌گیری از نوع غیراحتمالی به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند بود. درمجموع 20 مصاحبه عمیق صورت گرفت. از نتایج مصاحبه با افراد خبره جهت شناسایی موانع عدم انطباق آمایش تأسیسات زیربنایی مناطق پیراشهری چابهار با اصول پدافند غیرعامل با استفاده از روش تئوری زمینه­ای، 63 مفهوم، 20 واحد معنایی و 10 مقوله­­ی (عدم سیاست‌گذاری و تصمیم­گیری، نبود طراحی و برنامه­ریزی، کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد، عدم نظارت بر رعایت اصول پدافند غیرعامل در زمان مکان­یابی، ضعف مالی سازمان­ها، عدم مدیریت یکپارچه و نامتمرکز، عدم استفاده از علوم و فنون جدید در حوزه پدافند مانند GIS، عدم آموزش کافی، آگاهی نداشتن از مباحث پدافند غیرعامل، فقدان مستندسازی، عدم ملاحظات پدافند غیرعامل) استخراج شد. درنهایت نتایج مدل FARAS نشان داد، مقوله (عدم آموزش کافی با مقدار وزن (479/0)، بیشترین میزان اهمیت را از دیدگاه متخصصان به خود اختصاص داده­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آفتاب، احمد، سلیمانی، علیرضا، فری، محمد. 1397. ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری ارومیه با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه پدافند غیرعامل. دوره 9. شماره 4. صص 17-31.
ارکانی احسان، حاتمی­نژاد حسین، قره سهیل. 1399. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر برافزایش ریسک زلزله در بافت‌های فرسوده شهری با رویکرد ترکیبی تکنیک دلفی فازی و مدل BMW. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. دوره 20. شماره 59. صص ۳۰۶-۲۹۱.
اسفندیاری، مصطفی، ایمان خان، نیلوفر. 1398. تحلیل رفتار مشتریان صنعت بانک: رهیافت نظریه داده بنیاد. فصلنامه علمی مدلسازی اقتصادی. دوره 13. شماره 45. صص 93-114.
پری­زادی، طاهر، حسینی امینی، حسن، شهریاری، مهدی. 1389. بررسی و تحلیل تمهیدات «پدافند غیرعامل» در شهر سقز در رویکردی تحلیلی. نشریه مدیریت شهری. دوره 8. شماره 26. صص 191-202.
پوراحمد، احمد، معروفی، ایوب، شیخی، عبدالله، حمزه پور، رزگار. 1393. نقش کاربری مذهبی در برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل شهری (نمونه موردی: مساجد شهر بوکان)، نشریه پژوهشنامه جغرافیای انتظامی. دوره 2. شماره 6. صص 1-26.
حسینی امینی، حسن، امیریان، سهراب، بداقلو، ساسان. نیری، بهناز امین، پیوسته­گر، یعقوب. 1398. ارزیابی ساختار شهری در راستای برنامه­ریزی پدافند غیرعامل با روش SWOT (مطالعه موردی: شهر بوشهر). فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دوره 9. شماره 2. صص 539-555.
سالاری سردری، فرضعلی، کیانی، اکبر، 1397. تحلیل اصول و رویکردهای پدافند غیرعامل در برنامه‌ریزی استفاده از اراضی شهری. فصلنامه پدافند غیرعامل. دوره 9. شماره 2. صص 11-24.
سرتیپی، زهرا، مدیری، مهدی، پیشگاهی فرد، زهرا. 1401. شناسایی پیشران‌های کلیدی در راستای تحقق‌پذیری امنیت پایدار منطقه‌ای بر اساس معیارهای پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه‌ی لواسانات). جغرافیا و مطالعات محیطی. دوره 11. شماره 41. صص 39-54.
شاهیوندی، احمد، شیخی، حجت. 1397. ارزیابی میزان آسیب‌پذیری شهری براساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر همدان). نشریه برنامه‌ریزی و توسعه کالبدی. دوره 3. شماره 4 (پیاپی 12). صص 81-92.
شیرانی، شمسی، اسلامی مهدی‌آبادی، هانیه­السادات، احمدی، زهرا. 1391. ضرورت جایگاه آمایش سرزمین در برنامه­ریزی توسعه شهر­های ساحلی با تأکید بر ملاحظات پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر چابهار). اولین همایش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران. 28-30 بهمن.
صیامی، قدیر، لطیفی، غلامرضا، تقی‌نژاد، کاظم، زاهدی کلاکی، ابراهیم. 1393. آسیب‌شناسی پدافندی ساختار شهری با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و GIS. مطالعه موردی شهر گرگان. مجله آمایش جغرافیایی فضا. دوره 3. شماره 10. صص 23-43.
عبدالملکی، علی، صفری نامیوند، مهدی. 1400. پهنه‌بندی حریم امن زیرساخت شهرهای پشتیبان جنگ از منظر پدافند غیرعامل مطالعه موردی شهر بروجرد. فصلنامه پدافند غیرعامل. دوره 12. شماره 3. صص 87-100.
عزیزی، محمدمهدی، برنافر، مهدی. 1390. فرایند مطلوب برنامه­ریزی شهری در حمله‌های هوایی از دیدگاه پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: ناحیه یک منطقه پانزده تهران). فصلنامه مطالعات شهری دوره 1 شماره 1. صص  9-22.
علیخان گرگانی، روح­اله، موسی خانی، مرتضی، معمارزاده، غلامرضا. 1393. مطالعه عناصر ساختاری الگوی مدیریت شهری تهران در حوزه‌های شش‌گانه شهری. نشریه اقتصاد و مدیریت شهری. دوره 2. شماره 6. صص 127-143.
کامران، حسن، حسینی امینی، حسن، پری زادی، طاهر. 1390. تحلیل ساختارهای شهر شهریار و راهبردهای پدافند غیرعامل. نشریه جغرافیا. دوره  9. شماره 30. صص 5-37.
کاظمی، شهربانو، تبریزی، نازنین. 1394. ارزیابی ایمنی فضای شهری با تأکید بر شاخص‌های پدافند غیرعامل (نمونه موردی: شهر آمل). مطالعات ساختار و کارکرد شهری. دوره 3. شماره 9. صص 11-26.
کاظمیان، غلامرضا، اصلی­پور، حسین، شمس، لیلا. 1399. موانع مدیریتی تحقق تونل مشترک تأسیسات شهری در شهر تهران. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. شماره 33. صص 239-251.
کدخدایی، مهدی، حافظ رضازاده، معصومه، کریمیان بستانی، مریم. 1400. آمایش شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر زاهدان و مناطق پیرامونی آن. توسعه فضاهای پیراشهری. دوره 3. شماره 2. صص 67-90.
لطفیان، کریم، ابراهیم، بصیرتی، کاظم، قاسمی، نعمت‌الله. 1399. راهبردهای پدافند غیرعامل در حوزه لجستیکی با رویکرد اقتصاد مقاومتی. مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی. دوره 10. شماره 38. صص 224-193.
محبتی، معصومه، استعلاجی، علیرضا. 1401. ارزیابی عوامل کالبدی اقتصادی و محیطی تأثیرگذار بر تحلیل آسیب‌پذیری فضای شهری در برابر زلزله با رویکرد پدافند غیرعامل ( مطالعه موردی :ناحیه۵شهرری، منطقه ۲۰ تهران). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. دوره 22. شماره 65. صص ۱۷۱-۱۵۷.
محمدپور، علی، ضرغامی، امیر حمزه، ضرغامی، سعید. 1396. بررسی و ارزیابی پهنه‌ها و عناصر آسیب‌پذیر شهر از دیدگاه پدافند غیرعامل مطالعه موردی: شهر سنندج. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی « سپهر». دوره 26. شماره 102. صص 175-190.
محمدیان، محمود، حسینی، سید علی، حاجی آقائی کامرانی، منیره. 1397. تحلیلی بر نقش پدافند غیرعامل در کلان‌شهر تبریز با رویکرد مدیریت بحران. نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری. دوره 9. شماره 35. صص 69-82.
ملکی، کیومرث، برندکام، فرهاد. 1391. دفاع و امنیت شهری از منظر پدافند غیرعامل و خلق فضاهای دفاع پذیر بر پایه شهر امن (از گذشته تا به امروز). فصلنامه اطلاعات جغرافیایی «سپهر». دوره 21. شماره 8. صص 91-103.
هاتفی، سید مرتضی، کوهی حبیبی، نازنین، عبداللهی، الهام. 1398. ارزیابی کانون‌های گردشگری مستعد سرمایه‌گذاری با استفاده از مدل یکپارچه آنتروپی شانون فازی و روش ARAS فازی. مطالعات مدیریت گردشگری. دوره 14. شماره 48. صص 269-302.
یزدانی، محمدحسن، سیدین، افشار. 1396. ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهر اردبیل از منظر پدافند غیرعامل. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. دوره 17. شماره 44. صص ۱۹۹-۱۷۹.
Brandon, P. 2011. Extreme Management in Disaster Recovery, Journal of Procedia Engineering, Volume (14). PP 14-21.
Chatterjee, P. 2009. Violent Morphologies: Landscape, Border and Scale in Ahmadabad Conflict, Journal of Geoforum. Volume (40). PP 12-30.
Darkwah, R.M, Cobbinah, PB, Anokye, P.A. 2018. Contextualizing urban resilience in Ghana: Local perspectives and experiences. Geoforum. Volume (94). PP 12-23.
Hamer, J. 2012. Keynote address, Global Security Forum, Center for Strategic and International Studies (CSIS), USA.
Lacinák, M. 2019, Implementation of Safe City Concept – Procedure of Choosing New Safety Measures. Transportation Research Procedia. 40 (1). PP 1441-1448.
Levitin, G, Hauskenc, K. 2011. False targets and protection in the fence strategy. Reliability engineering and system safety. 96(8). PP 912-924.
Mertens, D.M (2007). Transformative paradigm: Mixed methods and social justice. Journal of Mixed Methods Research, 1 (3): PP 212-225.
Piorr, A, Ravetz, J. Tosics. E. 2012. Towards European Policies to Sustain Urban-Rural Futures, Forest & Landscape.University of Copenhagen–LIFE Coordinator of PLURE.p. 5.
Ross, L. 2013. Civil Liability in Criminal Justice, (Sixth Edition): 85-113.
Shamsuddin, S. 2020. Resilience resistance: The challenges and implications of urban resilience implementation. Cities. Volume (103). PP 1-8.
Simon, D, McGregor, D, Nsiah-Gyabaah, K. 2004. The changing urban-rural interface of African cities: definitional issues and an application to Kumasi, Environment andUrbanization, 16 (2), PP 235-248.
Smith, G.E. 2008. In Search of Sustainable Security. Linking National Security, Human Security, and Collective Security to Protect America and Our World'',
Soleymani, M, Aminzade, B, Huq, S.A. 2021. Evaluation of Physical Urban Management Strategies in Major Crisis Management Policies: A Case Study on Earthquake Crisis in Tehran Zone One, Journal of Transport & Health, Volume 22, 101200.
Xu, J, Lu, Y. 2018. Towards an earthquake-resilient world: from post disaster reconstruction to pre-disaster prevention. Environmental Hazards. 17(4). PP 269-275.