نگرش جامعه محلی نسبت به هم‌جواری با مجموعه‌های گردشگاهی پیراشهری مورد: مجموعه گردشگری باغرود نیشابور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی، واحدلارستان

چکیده

توسعه مجموعه‌های گردشگری مستلزم پذیرش گردشگر توسط جوامع میزبان، به‌ویژه در مناطق روستایی است، درک نگرش جامعه محلی و عوامل مؤثر بر آن، در راستای مشارکت و حمایت مطلوب جامعه روستایی از توسعه مجموعه‌های گردشگری امری ضروری به شمار می‌آید. هدف این پژوهش، شناخت نگرش جامعه محلی نسبت به پیامدهای توسعه مجموعه گردشگری باغرود در میان ساکنین روستاهای اطراف، در پیرامون شهر نیشابور است. نوع تحقیق کاربردی، روش گردآوری اطلاعات به‌صورت پرسشنامه‌ای و بررسی‌های میدانی و روش تفسیر داده‌ها نیز توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل چهار روستای (فرخک، دربهشت، رود و غار) بوده که 122 نفر از ساکنان روستایی به‌صورت تصادفی به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شده­اند. داده‌ها با استفاده از آزمون تی تک نمونه‌ای، ANOVA و کروسکال والیس در محیط نرم‌افزار SPSS تحلیل‌شده است. مطابق نتایج، توسعه مجموعه گردشگری تأثیرات مثبت کمی بر بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ساکنین روستا داشته است؛ پیامدهای آن در زمینه‌های محیطی تا حدودی در بعضی روستاها مثل روستای رود منفی و شدیدتر ارزیابی شده است به طوری که بیشترین میزان میانگین شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی فرهنگی مربوط به روستای دربهشت و بالاترین میانگین شاخص‌های زیست‌محیطی مربوط به روستای رود به دلیل نزدیک بودن به مجموعه است. همچنین نتایج حاصل از روش ویکور بیانگر آن است که بیشترین تأثیرات این مجموعه در رتبه اول بر روستای دربهشت و در رتبه دوم بر روی روستای رود بوده است. با توجه به اهمیت به‌مراتب بیشتر این حوزه‌ها، بی‌توجهی به این امر نه‌تنها پایداری گردشگری را در مجموعه باغرود ناممکن می‌سازد، بلکه به کلیت پایداری توسعه روستاها در بلندمدت هم می‌تواند لطمه وارد کند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، علی‌رضا، آجیلی، عبدالعظیم، فروزانی، معصومه و مسعود یزدان پناه. 1394. "عوامل مؤثر بر رضایتمندی و حمایت ساکنان مناطق روستایی از گردشگری". دو فصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری. 3(6). صص 86-61.
افراخته، حسن و بهرام علی خدائی.1390. "ساماندهی گردشگری در تفرجگاه‌های پیرا شهری هماهنگ با ظرفیت تحمل محیطی". نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 17(20). صص 69-88.
امینی، عباس، بختی، سمیرا و فرهاد باباجمالی. 1394." ارزیابی نگرش جامعه میزبان به توسعه گردشگری در مناطق روستایی". فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. 10(30)، صص 106-77.
انوری، محمود رضا، بلوچی، عثمان و ابراهیم هاشم زهی. 1391. "نقش محوری گردشگری روستایی در توسعه نواحی روستایی مطالعه موردی: روستاهای ناحیه تفتان، شهرستان خاش ". مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. 3(9 و 10). صص 67-86.
رحمانی فیروزجاه، علی، رضایی پاشا، صدیقه و مرتضی مهر علی تبار فیروزجایی. 1394. "اثرات و پیامدهای زیست‌محیطی گردشگری در نواحی روستایی". فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی. 4(2). صص 143-125.
زال، محمدحسن، تبریزی، نازنین و مرتضی مهر علی تبار فیروزجایی. 1395. "اثرات گردشگری مذهبی بر فضاهای روستایی"، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(1)، صص 102-83.
علی بیگی، جواد و یارمحمد قاسمی. 1395. "تأثیر گردشگری مذهبی بر کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی خانوارهای روستایی"، دو فصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری. 3(6). صص 116-87.
عنابستانی، زهرا، عنابستانی، علی‌اکبر و آزیتا رجبی. 1393." تحلیل نقش گردشگری مذهبی در توسعه سکونتگاه‌های روستایی؛ مطالعه موردی: روستای نوده انقلاب از شهرستان خوشاب". اولین همایش بین‌المللی علمی راهبردی توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران، چالش‌ها و چشم‌اندازها. پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد، ایران.
قنبری، سیروس، قاسمی، مریم و مرضیه پورجوپاری. 1395. "بررسی اثرات گردشگری بر توسعه روستایی از دیدگاه جامعه میزبان"، مجله آمایش جغرافیایی فضا. 3(9). صص 44-19.
کدیور، علی‌اصغر و مهدی سقایی. 1387. " ساماندهی گردشگری در تفرجگاه‌های پیرامون شهری مطالعه موردی: دره اخلمد". فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره 83.
مرید سادات، پگاه و محدثه ساعی‌نیا. 1396. "جایگاه گردشگری در توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی: روستای مصر، شهرستان خور و بیابانک"، فصلنامه توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 1(2)، صص 95-83.
موحد، علی، امان پور، سعید و رضا زارعی. 1391. "ارزیابی تفرجگاه‌های گردشگری پیرامون کلانشهر تا با استفاده از تلفیق مدل SWOT  و AHP؛ مطالعه موردی: تفرجگاه‌های گردشگری ما آقا.". مطالعات و پژوهش‌های شهری – منطقه‌ای. 4(15). صص 53-74.
Blešić, I. Pivac, T. Besermenji, S. Ivkov-Džigurski, A. & Košić, K. 2014. Residents’ attitudes and perception towards tourism development: a case study of rural tourism in dragacevo”. serbia. Eastern European Countryside. Vol.20. NO.3.PP. 151-165.
Elliott, J, 1997. Tourism: Politics and Public sector management. London:
Routledge.
Garcia, F. A. Vázquez, A. B. & Macías, R. C. 2015. “Resident's attitudes towards the impacts of tourism”. Tourism Management Perspectives. VOL.13.PP. 33-40.
Ghanian, M. Ghoochani, O. M. & Crotts, J. C. 2014. “An application of European Performance Satisfaction Index towards rural tourism: The case of western Iran”. Tourism Management Perspectives.VOL. 11. PP. 77-82.
 Kariminia, S. Ahmad, S. S. Hashim, R. & Ismail, Z. 2013. “Environmental consequences of Antarctic tourism from a global perspective”. Procedia-Social and Behavioral Sciences.VOL. 105. PP. 781-791.
Karki, S. T. & Hubacek, K.2015. “Developing a conceptual framework for the attitude–intention–behaviour links driving illegal resource extraction in Bardia National Park, Nepal”. Ecological economics.VOL. 117. PP. 129-139.
Leonidou, L. C. Coudounaris, D. N. Kvasova, O. & Christodoulides, P. 2015. “Drivers and outcomes of green tourist attitudes and behaviour: sociodemographic moderating effects”. Psychology & Marketing.VOL. 32. NO.6. PP.635-650.
Milenkovska, V,2011. Contemporary tendencies in the Tourism Operation.University of Tourism and Management Skopje (UTMS), Journal of Economics, Vol 8. Pp. 37–50.
 Monterrubio, C. Osorio, M. & Benítez, J. 2018. “Comparing enclave tourism's socioeconomic impacts: A dependency theory approach to three state-planned resorts in Mexico”. Journal of destination marketing & management.VOL. 8. PP. 412-422.
Nunkoo, R. 2016. Toward a more comprehensive use of social exchange theory to study residents’ attitudes to tourism”. Procedia Economics and Finance.VOL. 39. PP. 588-596.
Nunkoo, R. & Gursoy, D. 2012. “Residents' support for tourism: an identity perspective”. Annals of Tourism Research. VOL. 39.NO.1.PP. 243-268.
Ouyang, Z. Gursoy, D. Sharma, B. 2017. “Role of trust, emotions and event attachment on residents' attitudes toward tourism”. Tourism Management.VOL. 63. PP. 426- 438.
Sharpley, R...2014. “Host perceptions of tourism: A review of the research”. Tourism Management.VOL. 42. PP. 37–49.
Sroypetch, S. 2016. “The mutual gaze: Host and guest perceptions of socio-cultural impacts of backpacker tourism: A case study of the Yasawa Islands, Fiji”. Journal of Marine and Island Cultures.VOL. 5. NO.2. PP. 133-144.
Wang, S. & Xu, H. 2015. “Influence of place-based senses of distinctiveness, continuity, self-esteem and self-efficacy on residents' attitudes toward tourism”. Tourism Management.VOL. 47. PP. 241-250.