تحلیل شبکه‌های اجتماعی مهاجرین در سکونتگاه های پیراشهری مورد: روستای مرتضی‌گرد در شهرستان تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

چکیده

در این پژوهش تلاش شده با تهیه پرسشنامه محقق­ساخته از مهاجرین روستایی آق‌قلایی به تحلیل و بررسی شبکه‌های اجتماعی این مهاجرین در مقصد پرداخته شود. پژوهش حاضر به لحاظ روش از نوع توصیفی - تحلیلی، شیوه جمع‌آوری اطلاعات اسنادی و از روش‌های میدانی شامل پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق آق‌قلایی‌های مقیم روستای مرتضی­گرد و نمونه آماری 243 نفر از افراد بالای 18 سال مهاجرین ساکن در آن بود که به‌صورت تصادفی و براساس فرمول کوکران انتخاب شدند. جهت تعیین پایایی سؤال‌های پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن 783/0 به‌دست آمد. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با استفاده از نرم­افزار spss و آمار توصیفی و آمار استنباطی (کای اسکوئر و آزمون t) انجام گرفت. براساس یافته‌های تحقیق، بیش از 61 درصد از این مهاجرین قبل از مهاجرت به مرتضی گرد توسط یکی از اقوام و آشنایان خود تشویق به مهاجرت به این محل شده‌اند و انواع حمایت‌های عاطفی و شغلی را از شبکه دریافت نموده‌اند به‌طوری‌که دریافتن شغل 85 درصد از این مهاجرین، دوستان و خویشاوندان نقش داشته‌اند و همگام با بهبود نسبی وضعیت اقتصادی خود وجوهی را به زادگاه خود برای خانواده ارسال نموده و ارتباط خود را غالباً به‌صورت ماهانه با زادگاه حفظ کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اکرامی حصاری، معصومه. 1387. بررسی شبکه‌های اجتماعی مهاجرین و تأثیر آن بر مهاجرین و منطقه مهاجر فرست مطالعه موردی: مهاجرین روستاهای حصار و نامق ساکن در شهر مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی حسین ایمانی جاجرمی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
اسلامی، مروارید. 1391. بررسی شبکه­های اجتماعی و تأثیرات آن‌ها بر ابعاد مختلف زندگی. نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب­های اجتماعی نوپدید.
باستانی، سوسن و ساعی­ مهر، منیره. 1386. سرمایه اجتماعی و مهاجرت و استقرار در شهرهای بزرگ: مورد شهر تبریز، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره هشتم، شماره 1، بهار 1386، صص 167-136.
حسن‌زاده، داود. 1389. نقش شبکه‌های مهاجرت در توسعه فیزیکی اسلامشهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی مهدی قرخلو، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
رجایی، سیدعباس و بهمن صحنه. 1394. عوامل مؤثر بر شکل­گیری شبکه­های مهاجرتی در تهران، مطالعه موردی: رامشه­ای­های مقیم تهران. مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال پنجم، شماره 18، صص 63-47.
رستمعلی زاده، ولی اله. 1387. شبکه‌های اجتماعی و انجمن‌های زادگاهی و اثرات آن بر توسعه روستایی، مطالعه موردی: دریانی­های تهران. رساله کارشناسی ارشد، گروه مطالعات توسعه دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
رستمعلی زاده، ولی اله و فیروزآبادی، سید احمد. 1392. نقش سرمایه اجتماعی در شکل‌گیری نهادهای پایدار مهاجرین.مجله علمی پژوهشی مطالعات توسعه اجتماعی در ایران، شماره چهارم، صص 131-145.
رضوانی، محمدرضا، اکبریان رونیزی، سعید رضا و سیدعباس رجایی. 1387. نقش وجوه ارسالی و سرمایه‌گذاری مهاجران در توسعه روستایی مورد: دهستان رامشه (شهرستان اصفهان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی شماره 66، صص 1-16.
رضوانی، محمدرضا و سیدعباس رجایی. 1386. مهاجران و نقش آن‌ها در توسعه و عمران روستایی: مطالعه موردی دهستان رامشه در شهرستان اصفهان. فصلنامه روستا و توسعه. سال 10. شماره . صص 156-180.
رضوانی، محمدرضا و سیدمحبوبه شاه­چراغ. 1390. پیوندهای روستایی شهری، شبکه‌های مهاجرت و توسعه روستایی (موردمطالعه: ناحیه دهملا استان اصفهان). فصلنامه توسعه روستایی، دوره سوم، شماره 1. صص 108-130.
ساعی مهر، منیره (1383). بررسی سرمایه اجتماعی و فرهنگی و استقرار و مهاجرت در شهر تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.
عنبری، موسی. 1393. جامعه‌شناسی توسعه از اقتصاد تا فرهنگ. تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم.
فیلد، جان. 1386. سرمایه اجتماعی. ترجمه غلامرضا غفاری و حسین رضایی، تهران: انتشارات کویر.
قربانی سپهر، آرش. 1397. تبیین مفهوم و قلمرو جغرافیای سیاسی فضای شهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی محسن جان‌پرور، دانشگاه فردوسی مشهد.
قربانی، مهدی، عوض پور، لیلا و محمدامین خراسانی. 1394. تحلیل و ارزیابی سرمایة اجتماعی شبکه‌های خرد توسعه در راستای توسعة پایدار محلی مطالعة موردی: پروژة بین‌المللی RFLDL، شهرستان سرایان. پژوهش‌های روستایی، دورة ۶. شماره ۳. صص 545-566.
محمودیان، حسین و علی قاسمی اردهائی. 1391. شبکه‌های اجتماعی مهاجران و بازتولید فرهنگ مهاجرت در مناطق روستایی: مطالعه‌ی کیفی بر جریان‌های مهاجرت از استان آذربایجان شرقی به استان تهران. فصلنامه توسعه روستایی، دوره چهارم، شماره 1.صص110-128.
هرائینی، مصطفی، انبارلو، مسعود و عقیل اجاق. 1395. مروری بر اسکان غیررسمی و شاخص‌های آن؛ چالش‌ها و راهکارها (مطالعه موردی محله مرتضی گرد تهران). اولین همایش بین‌المللی اقتصاد شهری، انجمن علمی اقتصاد شهری، تهران، ایران.
یوسفی، علی، موسوی، سیدمهدی و آمنه سادات حسینی. 1391. شبکة اجتماعی مهاجران افغان در مشهد موردپژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر. مسائل اجتماعی ایران، سال چهارم، شمارة ۱.صص ۲13-239.
یرون، بروگمن. 1389. درآمدی بر شبکه‌های اجتماعی.ترجمه خلیل میرزایی، تهران: انتشارات جامعه شناسان، چاپ اول.
Barrett, N. 2009. The Case for immigrant integration, PM. Public management 4; ABI / Inform Global. pg.22
Bastani, S. 2007. Family Comes First: Men's and Women's Personal Networks in Tehran, Social Networks, 29 (3): 357-374.
Borgatti, P, Ajay Mehra, Daniel J. Brass & Giuseppe, L. 2009. Network Analysis in the Social Sciences, Science, 323: 892-93.
Bott, E. 1971. Family and Social Network Roles, Norms, and External Relationships in Ordinary Urban Families, London: Tavistock Publications.
Burhis, R. 2009. Acculturation orientations and social relations between immigrant and host community members in California, Journal of cross – cultural psychology 40; 443
De Bruyn, T.  & Wets, J. 2006. Remittances in the Great Lakes Region, Prepared for IOM (International Organization for Migration). Leuven: Katholieke Universities.
De Haas, H. 2003. Migration and Development in Southern Morocco. The Disparate Socio-Economic Impacts of Out-Migration on the Todgha Oasis Valley. Ph.D. Thesis, Radboud University, Nijmegen.
Garip, F. 2007. from migrant social community development: A relation Account of migration, remittances and inequality, a dissertation presented to the faculty of Princeton University in candidacy for the degree of doctor philosophy, Department of Sociology
Hagan, Jacqueline M. 1998. Social Network, gender, and immigrant incorporation: Resources and constraints. American sociological Review 63: 55-67
Haug, S. 2010. Migration and Return Migration: the Case of Italian Migrants in Germany”, Paper presented at the Labour Migration and Transnationalism in Europe – Contemporary and Historical Perspectives Workshop, Regensburg: Südost-Institut, Retrieved fromhttp://fpsoe.de/uploads/media/Paper_Haug_fpsoe.pdf, [Accessed Date 03 04 2012].
Hugo, G. 1988. Village – Community ties, Village Norms. And Ethnic and Social Networks: A Review of Evidence from the third word. Pp.16-224 in Migration Decision Making
International Fund for Agricultural Development (IFAD). 2015. Sending money home: http://ifad-un.blogspot.nl.
Massey, D. Golding, L. & Durand, J. 1994. Continuities in Transnational, Journal of sociology 99: 492-533
Massey, D. S. (1987). Rafael Alarcon, Jorge Durand and Humberto Gonzalez. Return to Aztlan: The Social Process of International Migration from Western Mexico.
Massey, D. S., & Espinosa, K. E. (1997). What's driving Mexico-US migration? A theoretical, empirical, and policy analysis. American journal of sociology, 102(4), 939-999.
Menjivar, c. 2000. Fragmented ties: Salvadoran Immigrant Networks in America. Berkeley CA: University of California
Oishi, N. 2002. Gender and Migration: An Integration Approach Center of Comparative Immigration Studies, University of California, San Diego Working Paper.49.
Stark, O. 1991. The Migration of Labor, Cambridge, MA: Blackwell.
Scott, J., & Carrington, P. J. (2011). The SAGE handbook of social network analysis. SAGE publications.
Williams, K., & Durrance, J. C. (2008). Social networks and social capital: Rethinking theory in community informatics. The Journal of Community Informatics, 4(3), 1-20.