تحلیل عوامل اثرگذار در رشد مهاجرت معکوس به سکونتگاه‌های پیراشهری نجف‌آباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه آموزشی برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 کارشناسی ارشد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مهاجرت معکوس یک امر خودجوش است که اگر تداوم داشته باشد می‌تواند راهکاری بسیار مؤثر برای احیای دوباره روستاها باشد و جان تازه‌ای به هویت و کارکرد روستا ببخشد. در این تحقیق با توجه به‌ضرورت مسئله پیش‌آمده سعی بر آن است که به تحلیل عوامل اثرگذار در رشد مهاجرت معکوس به سکونت­گاه­های پیراشهری نجف‌آباد بپردازد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحلیلی -توصیفی است. داده­های مورد نیاز از طریق روش های اسنادی و پیمایش میدانی جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش برابر با 11662 نفر و 3550 خانوار ساکن در مناطق روستایی دهستان صادقیه می‌باشد که از این تعداد با استفاده از فرمول کوکران 370 نفراز سرپرستان خانوار به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شد. ابزار موردسنجش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن صوری و توسط پنل متخصصان تأیید و پایایی آن بر اساس فرمول آلفای کرونباخ برای ابعاد مختلف بین 922/0 تا 710/0 محاسبه شد. توزیع پرسشنامه بر اساس تقسیم به نسبت جمعیت روستا و به‌صورت کاملاً تصادفی میان سرپرستان خانوار انجام پذیرفت. جهت تحلیل نتایج از آزمون t تک نمونه­ای استفاده شد و برای تمامی تحلیل‌ها از نرم‌افزار Spss استفاده گردید. نتایج نشان می­دهد که عمده عوامل جمعیت پذیر شدن روستاهای پیراشهری دهستان صادقیه ناشی از عوامل (اقتصادی) با تأثیرپذیری از نقش ضرورت شغل و نزدیکی به محل کار، عوامل (اجتماعی)  با تأثیرپذیری بازگشت به زادگاه خود، عوامل (فرهنگی) دل نکندن ساکنان بومی از شهید خود، به عنوان نمونه روستایی حاجی اباد با 101 شهید، عوامل (زیست‌محیطی) پایین بودن تراکم جمعیت، عوامل (زیرساختی) قرار گرفتن روستا در مسیر جاده‌های مواصلاتی استان و شهرستان است. با توجه به نتایج، پیشنهادات کاربردی ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیمی، اسماعیل .1395.تبیین جایگاه مهاجرت معکوس در باز ساخت روستاهای شمال استان اردبیل، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال هشتم، شماره 4، صص 192-173.
افراخته، حسن، حجی پور، محمد.1392. خزش شهری و پیامدهای آن در توسعه پایدار روستایی. جغرافیا (فصلنامه بین‌المللی انجمن جغرافی ایران، سال یازدهم، دوره جدید، شماره 39، صص185-160.
افراخته، حسن، حجی پور، محمد.1396.اقتصاد زباله­ای در روستاهای پیرا شهری جنوب تهران . فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال ششم، شماره 4، صص 72-48.
افراخته، حسن، منافی آذر، رضا، والایی، محمد. 1395.اثرات مکانی فضایی مهاجرت بازگشتی در شهرستان میاندوآب. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستای، سال 5، شماره 1، 98-83.
بابایی، محبوب، بصیری، مرتضی، بدراق نژاد، ایوب.1398.تحلیل جمعیت‌پذیری و روند تحولات اقتصادی-اجتماعی روستاهای پیرا شهری در شهرستان ارومیه.مجله توسعه فضاهای پیرا شهری؛ سال اول، شماره اول، صص150-139.
پاپلی یزدی، محمدحسین و رجبی سنجری، حسین. 1392.نظریه‌های شهر و پیرامون.تهران، انتشارات سمت،صص227.
پاپلی یزدی، محمدحسین، ابراهیمی، محمد امیر.1390.نظریه‌های توسعه روستایی.سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ پنجم. 
شریفی، مریم؛ جوان، جعفر، شایان؛ حمید، رهنما، محمدرحیم.1392.تحلیل علل جمعیت‌پذیری روستاهای حریم مادر شهرها با استفاده از تحلیل عاملی (مطالعه موردی: قلعه خیابان مشهد).پژوهش‌های روستایی، سال 4، شماره 1، صص28-15.
طالشی، مصطفی، عزیز پور، فرهاد، دولتی، غلام.1398.تحلیل اثر جریانات فضایی در تحولات کالبدی فضایی روستاهای پیرا شهری (مطالعه موردی: سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهر کرج). فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره 38، شماره 166،صص 94-79.
علی بابایی، مجتبی، جمعه پور، محمود .1395. فرایند و الگوی مهاجرت معکوس روستایی و عوامل مؤثر برآن (مطالعه موردی: دهستان حاجیلو-شهرستان کبودر آهنگ) ، سال پنجم، شماره 4، صص 105-91.
قاسمی اردهایی، علی , نوبخت، رضا.1395.علل و تعیین‌کننده‌های جریان‌های مهاجرت معکوس در ایران، فصلنامه نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دوره11، شماره21، صص71-42.
قاسمی، عباس، مظفرالدین، شهبازی.1391. سنجش میزان گرایش روستاییان بخش مرکزی شهرستان‌های ماه‌نشان و خرم دره به مهاجرت و عوامل مؤثر بر آن، پژوهش اجتماعی، دوره5، شماره16، صص 109-127.
قاسمی، مریم، جوان، جعفر، صابری، زهرا .1393.تحلیلی بر علل شکل‌گیری مهاجرت معکوس در نواحی روستایی شهرستان بینالود، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال چهارم، شماره 16، 37-15.
کرمی،  تاج‌الدین، زنگانه، احمد، میرزاده، حجت.1398.فضاهای پیراشهری و جمعیت‌پذیری حوضه آبریز ارومیه، سال اول، شماره،اول، صص، 8-1.
ملکی، زهرا، مولایی هشجین، نصرالله، قرشی مینا آباد ، محمد باسط.1398. اثرات و پیامدهای مهاجرت معکوس در تحولات محیطی- اکولوژیکی و کالبدی روستاهای ساحلی شهرستان رشت، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 12، شماره1، صص656-636.
موحدی، رضا و سامانیان، مسعود.1397. بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت روستاییان در شهرستان سردشت، مطالعات برنامه‌ریزی سکونت‌گاه‌های انسانی، 13(1)، 163-177.  
نصیری هند خاله ، اسماعیل، حسینی فر، سید محسن، احمدی، علی.1395.  مهاجرت بر توسعه شهری با استفاده از مدل SWOT موردمطالعه: شهر بابل، پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، دوره7، شماره14، صص 66-55.
یعقوبی،جعفر، زبیدی، طاهره.1397.بررسی انگیزه‌ای مهاجرت معکوس و پیامدهای آن در روستاهای شهرستان ایجرود زنجان، پژوهش‌های روستایی، دوره 9، شماره 2،صص 209-195.
Berry,B.J.L.TheCounterurbanization Process: Urban America Since 1970.1979. In B.,J,L, B erry (ed), Urbanistion and Counterurbanization, Sage Publication, Bevery Hills: 17-30.
Piorr, Annette, Joe Ravetz and Ivan Tosics .2012. “Towards European Policies to Sustain Urban-Rural Futures”, ̒̒̒ Forest ̒̒̒ & ̒̒̒ Landscape, ̒̒̒ University of Copenhagen – LIFE Coordinator of PLURE, p. 5, Available in http://www.plurel.net/images/Peri_Urbanisati on_in_Europe_printversion.
Fox. Thomas A., Jeanine M .Rhemtulla, Navin Ramankutty, Corey Lesk, Theraesa Coyle, T.K.K unhamu .2017. Agricultural Landuse change in Kerala, India: Perspectives from above and below the canopy, Agriculture, Ecosystems and Environment, 245, PP: 1-10.
Steiner, lIka .2019.settlement or Mobility? Immigrants, Re- migration Decision-Making process in a High- Income Country setting, Journal of International Migration and Integration, volume 20:223-245.
Woods, M .2011.Rural geography (processes. Reactions.and experiences of rural r ).Teheran university،56-70.
Rebhun, U, Brown, D,l. 2015. Patterns and selectivities of urban / rural migration in Israel. Demographic Research, 33-133.