نقش روابط متقابل شهر و روستا در توسعه سکونتگاه های پیرامون کلانشهر رشت مورد: ناحیه پیراشهر خمام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحد آستارا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، واحد آستارا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

3 دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

روابط میان شهر و روستا به صورت­های گوناگون بر شکل­پذیری سکونتگاه­های روستایی و همچنین بر ساختار و کارکرد آن‌ها اثرگذار است. با توجه به نقش این روابط در فرایند تحولات و توسعه کانون­های شهری و روستایی، شناخت پیامد­های نامطلوب این روابط و تلاش برای کاهش اثرات منفی روابط متقابل شهر و روستا در راستای ساماندهی آن‌ها، زمینه­ساز توسعه پایدار نواحی روستایی و شهری خواهد بود. پژوهش حاضر باهدف تحلیل روابط متقابل بین شهر و روستا و پیامد­های نامطلوب در نواحی پیراشهری کلانشهر رشت خواهد بود. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و جامعه آماری آن را ساکنین روستا­های چهار دهستان موردمطالعه و متخصصان تشکیل می­دهد. به‌منظور بررسی و رتبه­بندی مهم­ترین پیامد­های نامطلوب روابط متقابل شهر و روستا در نواحی پیراشهری خمام، از دیدگاه متخصصین، از نرم‌افزار Expert Choice استفاده‌شده است، نتایج نشان داد، از بین پیامد­های نامطلوب روابط متقابل بین شهر و روستا، پیامد­ کمرنگ شدن الگوی سنتی مسکن روستایی و توسعه سبک معماری شهری با وزن 187/0، بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است، در ادامه نیز با استفاده از مدل تصمیم­گیری WASPAS سعی شده است تا رتبه هر یک از دهستان­های بخش خمام را بر اساس پیامدهای مطرح‌شده سنجیده شود. نتایج نشان داد، به ترتیب دهستان چاپارخانه با مقدار 654/3، دهستان کته­سر با وزن به‌دست‌آمده 532/3، دهستان فرشکی با وزن 421/3، دهستان اشکیک با وزن به دست آمده 321/3، بالاترین و پایین-ترین رتبه­ها را به خود اختصاص داده­اند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امانپور، سعید. نواسری، بدرالدین. 1396. بررسی روابط متقابل شهر و روستا مطالعه موردی: روستا­های دهستان موران و شهر اهواز. رویکرد­های پژوهشی در علوم اجتماعی، شماره 12. صص 49-61.
آسایش، حسین. 1374. اقتصاد روستایی، انتشارات پیام نور، تهران.
پاپلی یزدی، محمد­حسین. ابراهیمی، محمد امیر. 1381. نظریه­های توسعه روستایی، انتشارات سمت، تهران.
رفیعیان، مجتبی. مولودی، جمشید. مشکینی، ابوالفضل. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا. ایراندوست، کیومرث 1392. رابطه تحول کارکرد مرز با ارتقای وضعیت پیرامونی شهر­های مرزی مطالعه موردی: شهر­های مرزی بانه و سقز. فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات شهری، شماره نهم. صص 45-58.
سلطان‌زاده، حسین. 1367. مقدمه­ای بر تاریخ شهر­نشینی در ایران. انتشارات امیرکبیر.
شیخی، حجت. شاهیوندی، احمد 1391. تحلیلی بر توسعه منطقه­ای و سطح­بندی نظام شهری در منطقه زاگرس. مجله علمی تخصصی برنامه­ریزی فضایی، سال دوم. شماره دوم پیاپی 6. صص 21-40.
صحنه، بهمن. سادین، حسین. نشاط، عبدالحمید. تلخابی، حمیدرضا.1396. اثرات روابط شهر و روستا بر تحولات اقتصادی و اجتماعی روستا­های شهرستان آزادشهر. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال ششم. شماره 3. پاییز. پیاپی 21. صص 121-138.
ضرابی، اصغر. میرنجف موسوی. 1388. بررسی کارکرد شهر­های کوچک در نظام شهری و توسعه منطقه­ای، مطالعه موردی: استان یزد، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، اصفهان. شماره 2. صص 1-18.
علیزاده، کتایون. هجرتی، محمدحسن. احمدآبادی، محمد. 1392. بررسی روابط متقابل شهر و روستا (نمونه موردی: روستا­های دهستان عشق‌آباد با شهر نیشابور)، چشم­انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال هشتم. شماره 24. صص 133-145
فرید، یدالله.1377. جغرافیا و شهر­شناسی. چاپ اول. انتشارات دانشگاه تبریز، تبریز.
مارکزیک، جوفری و دیگران. 1386. اصول طرح تحقیق و روش­شناسی. ترجمه مریم خسروی. انتشارات پژوهشگاه اطلاعات وزارت علوم.
مطیعی لنگرودی، سید حسین. خسروی مهر، حمیده. طورانی، علی. 1393. اثرات روابط اقتصادی شهر و روستا بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی سکونتگاه­های روستایی مورد: دهستان چهل چای در شهرستان مینودشت. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم. شماره 4. پاپی 10. صص 19-42
مجدفر، فاطمه. 1383. جامعه­شناسی عمومی، جلد اول. انتشارات شعاع.
میرزایی قلعه، فرزاد. کلانتری، بهرنگ. مولائی قلیچی، محمد. عزمی، آئیژ. 1392. تحلیل روابط متقابل شهر و روستا در میزان توسعه‌یافتگی روستا­های دهستان حومه، شهرستان هرسین. مسکن و محیط روستا، شماره 143.
Courtney. P, Mayfield. L, Tranter. R, Jones. & P, Errington. A. 2007. Small towns as ‘sub-poles’ in English rural development:Investigating rural–urban linkages using sub-regional social accounting matrices, www.elsevier.com/locate/geoforum.
Center for Economic Research. 2013. Urbanization in Central Asia: Challenges, issues, and prospects. Tashkent: Center for Economic Research, 64 p., Available online. http://www.unescap.org/resources/urbanization-central-asia-challenges-issuesand- prospects Accessed 20.08.14.
Davoudi. S., .2002. ESPRID. Short sumory, Key Phrase: rural-urban Relationship, Univerity of Newcasle upon type.
Kennedy, J. J., Thomas, J. W., & Glueck, P.2001. Evolving forestry and rural development beliefs at midpoint and close of the 20th century. Forest Policy and Economics, 3, 81 - 95.
Kumar Jat. M, Garg. P.K, Khare. D. 2008. Monitoring and modelling of urban sprawl using remote sensing and GIS techniques. International Journal of Applied Earth Observation and Geoformation 10. 26–43.
Meyer. S.R, Johnson. M.L, Lilieholm. R.J, Cronan. C.S .2014. Development of a stakeholder-driven spatial modeling framework for strategic landscape planning using Bayesian networks across two urban-rural gradients in Maine, USA. Ecological Modelling 291. 42–57.
Sheng. Yap kioe. 2002. Poverty allevationthroth rural-urban linkages; policy implications, Econionomic and Social commission for Asia and Pacific (ESCAP).
Tacoli. C. 2003. the link a between urban and rural development. Environment and Urbanization, Vol 15.No 2. Pp 3 – 12.
World Bank. 2010. Rural Development Strategy (World Bank approach): The Institute on Religion and Economics, Tehran Ministry of Agriculture, Agricultural Economics Research Institute planning, management and regulation process research findings, publications, shining, printing first.
Xue. J. 2014. Is eco-village/urban village the future of a DE growth society? An urban planner's perspective. Ecological Economics 105. 130–138.