واکاوی جریان‌های فضایی حاکم بر شهر و ناحیه پیراشهری (مورد: بخش پاپی شهرستان خرم‌آباد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 دکتری گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

4 دکتری گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

جریان‌های فضایی بین شهر و ناحیه پیراشهری به شکل پیوندهای روستایی- شهری، نقش بسیار مهمی در توازن و توسعه یکپارچه ناحیه­ای دارند. آشکارسازی جریان‌های حاکم در سطح نواحی می‌تواند در نظام برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های توسعه شهری و روستایی نقش بسزایی داشته باشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل جریان‌های فضایی در نواحی پیراشهری به‌منظور تبیین نظام فضایی حاکم بر شهر روستا در بخش پاپی شهرستان خرم‌آباد است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این مقاله جریان‌های فضایی با رویکرد شبکه‌ای تحلیل‌شده است. جامعه آماری موردمطالعه همه سکونتگاه‌های روستایی بخش پاپی  و نمونه آماری دهیاران و افراد مطلع به روستا هستند. داده‌ها و اطلاعات موردنیاز با استفاده از روش میدانی و با ابزار پرسشنامه جمع‌آوری‌شده است، سپس داده‌ها و اطلاعات در چارچوب پارادایم شبکه‌ای و با فن تحلیل شبکه و از طریق نرم‌افزارNodeXL  مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج حاصل از تحلیل جریان‌ها بیانگر آن است که شهر سپیددشت نتوانسته در سطح محلی جریان‌های پیراشهری را به خود جذب کند و نقش شهری را به‌خوبی ایفا کند و در مقابل شهر خرم­آباد و دورود در ارتباط با بخش پاپی نقش مرکزیت بیشتری نسبت به شهر سپیددشت دارند و این ارتباطات موجب شده تا روستاییان برای تأمین خدمات، بازاررسانی و همچنین سرمایه­گذاری متحمل هزینه و زمان بیشتری شوند. بنابراین نظام شبکه­ای و پیوند محکم شهر و روستا در بخش پاپی برقرار نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آسایش، حسین. 1374،اقتصاد روستایی ، انتشارات پیام نور. تهران.
اسماعیل‌پور،حسن، 1384، بازاریابی مدیریت مبانی، نشر نگاه دانش، تهران،ص312.
بلوریان تهرانی،محمد.1378، بازاریابی و مدیریت بازار، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، تهران.ص267.
بهرامی، رحمت، 1400، تأثیرات پیوندهای روستا ـ شهری با تأکید بر تحولات اقتصادی در نواحی پیراشهری سنندج، مجله توسعه فضاهای پیراشهری، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 5. صص 144-131.
تقی­زاده، فاطمه. صرافی، مظفر.1387 .راهبرد شبکه منطقه­ای؛ چارچوبی برای توسعه منطقه­ای در کشور .مجله پژوهش­های علوم زمین، شماره 1 .صص73-80.
خوبفکر برآبادی، حبیب‌الله. قریشی، صلاح­الدین.1391 پیوندهای روستایی- شهری زاهدان و توسعه نواحی روستایی )مطالعه موردی: شهرستان زاهدان)، فصلنامه پژوهش­های روستایی، دوره3 شماره119:9-146.
دولتی، غلام، عزیز پور، فرهاد و طالشی، مصطفی. 1393،تحلیل اثر جریانات فضایی در تحولات کالبدی - فضایی روستاهای پیراشهری (مطالعه موردی: دهستان سکونتگاه شمالی روستایی پیرامون کلان‌شهر کرج) ،مسکن و محیط روستا. شماره166.
سرور، هوشنگ و لاله پور منیژه. 1385 .نگرشی برنقش کانونی شهرهای کوچک و میانی در توسعه منطقه­ای. مجله شهرداری­ها. سال ششم. قسمت اول. شماره 73 .صص 29-24.
سعیدی، عباس. تقی زاده، فاطمه. 1384 .پیوندهای روستایی-شهری و توسعه منطقه‌ای بررسی تطبیقی شهرستان‌های باغملک و اردکان. مجله جغرافیا)نشریه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران(. دوره جدید. سال سوم.شماره 6-7 صص33-47.
ضرابی، اصغر و موسوی، میر نجف. 1388، بررسی کارکرد شهرهای کوچک در نظام شهری و توسعه منطقه­ای، مطالعه موردی: استان یزد ، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. اصفهان، شماره 2 .صص 1-18
طاهرخانی، مهدی و افتخاری، رکن‌الدین. 1383، مطالعه روابط متقابل شهر و روستا و نقش آن در تغییرات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی نواحی روستایی نمونه: شهرستان هریس، مجله رشد،  شماره 67 جغرافیای روستایی(عمومی)،  انتشارات پیام نور.
علیائی، محمدصادق.1394 ، تحلیلی بر رویکرد مشارکت اجتماعی روستائیان در برنامه­های توسعه پایدار روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال هفتم. شماره 3 پاییز. صص80-69.
علی زاده، کتایون؛ هجرتی، محمدحسن و احمدآبادی ، محمد، بررسی روابط متقابل شهر و روستا( نمونه موردی: روستاهای دهستان عشق‌آباد با شهر نیشابور)، چشم‌انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال هشتم، شماره 24، صص133-145.
عزیزپور، فرهاد و محسن زاده، رامین. 1389 .نظریه­ها و رویکردهای سازمان­یابی فضایی سکونتگاه‌های روستایی، چاپ اول، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. تهران.
عظیمی، ناصر. 1381،پویش شهرنشینی و مبانی شهری ، نشر نیکا. تهران
لیـنچ، کنـت. 1386،روابـط متقابـل شـهر و روسـتا در کشورهای درحال‌توسعه، ترجمه محمدرضا رضـوانی و داود شیخی؛ انتشارات پیام
مهندسان مشاور DHV از هلند.1371،رهنمودهایی برای برنامه­ریزی مراکز روستایی ، جلد دوم، صنعتی سازی روستاها، چارچوبی برای برنامه­ریزی مراکز روستایی، ترجمه بهنام شاهپوری، علیرضا خرمایی و رشید اصالتی، چاپ اول، تهران، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی وزارت جهاد سازندگی.
هادیانی، زهره . دادکانی، منیره .1398، تحلیل شبکه‌ای جریان‌های فضایی شهر خاش و روستاهای پیرامون، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، سال نهم، شماره 32، صص171-184.
Akkoyunlu, s, 2015, The potentlal of rural–urban linkages for,Sustainable development and trade ,International Journal of Sustainable Development & World Policy, 2015, 4(2): 20-40.
Braun, Joachim.,2014 ,Urbanization and Decentralization: The changing urbanrural linkages and opportunities of decentralization of services 54th Congress of the European Regional Science Association.Regional development & globalisation: Best practices. 26-29 August 2014. St.
Douglass, Milk .1998, A regional network Strategy or Reciprocal Rural - Urban Linkege: TWPR. 20(1), PP 1-33.
Durham, A.M., (2005), Social network analysis of women: An community in angla ecuador, Master,
Ghiurcă1, Ana-Andreea, Lămăşanu, Andrea, Mihai, Florin-Constantin, (2012), Rural-Urban Relations in the context of Sustainable Development. Case Study: Cuejdiu Valley Basin, Neamt County, LucrăriŞtiinţifice – vol. 55 (2): 327-331.
Liu, Y., Fang, F., Li, Y (2014). Key Issues of Land Use in China and Implications for Policy Making, Land Use Policy, Vol. 40, PP. 6-12.
METRIX Institute of European metropolitan regions and areas; metropol region hamburg; (2008), urban-rural relationships in metropolitan areas of influence, report.
Kotler, Philip, (1991), “Marketing Management: Analysis, Planning, and Control”, Prentice-Hall.
Kilkenny, M., Nalbarte، L.,(1997) keystone sector identification : A Graph Theory ˚ Social Network Analysis Approach.
Saeedi, Abbas and Sedigheh Hosseini Sadegh (2009), The Basis for Finding and Establishment of New Villages, Tehran: Islamic Revolutionary Foundation's Publishing House. (in persian).
Tacoli. C. (2003) the link a between urban and rural development. Environment and Urbanization, Vol 15. No 2. Pp3 – 12.
UN-Habitat, 2012: Young People: Participation and Sustainable Development in an Urbanizing World, United nations Human Settlement Programme, Nairobi.
Wang, Y., Liu, Y., Li, Y., Li, T (2016). The Spatio Temporal Patterns of Urban-Rural Development Transformation in China Since 1990. Habitat International, Vol. 53, PP.178-187.