تحلیل استراتژیک بازآفرینی شهری با تأکید بر مؤلفه‌های اجتماعی در فضاهای پیراشهری (مورد: بافت فرسوده منطقه 20 تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

3 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری و روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

فضاهای شهری درون مناطق و محله­های شهری نیازمند برنامه­ریزی استراتژیک هستند تا به فراهم­سازی فعالیت­ها و فضاهای سالم کمک کند. وجود بافت­های ناکارآمد و فرسوده یکی از معضلات اساسی شهر تهران و بخصوص منطقه ۲۰ این شهر است که دارای معضلات و ناهنجاری­هایی متعدد اجتماعی است و یکی از ضرورت‌های مهم این منطقه از شهر تهران بازآفرینی این بافت‌های شهری است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تبیین عوامل مؤثر بر بازآفرینی شهری  با تأکید مؤلفه‌های اجتماعی می­باشد.پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش افراد آگاه؛ کارشناسان و متخصصان در زمینه بافت فرسوده می‌باشد .روش نمونه‌گیری براساس روش نمونه‌گیری گلوله برفی می‌باشد که 15 نفر به‌عنوان حجم نمونه تعیین شدند و در جمع‌بندی و استخراج نتایج و تحلیل آن­ها، از نرم‌افزار­ SPSS، Excel و MICMAC وSWOT استفاده  می­شود.  یافته‌ها نشان داد که عوامل: سکونت بیش از 5 سال، عناصر هویت‌بخش در محله، احساس یکی بودن با اجتماع محلی، مشارکت مردمی در داشتن محله‌ای بهتر، ارتباط با همسایگان که به‌عنوان عوامل کلیدی موضوع انتخاب شدند. این متغیرها به‌واسطه اینکه دارای تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بالایی هستند از انعطاف لازم برخوردار هستند و می‌توانند مورد کنترل قرار بگیرند و به‌نحوی‌که مطلوب برنامه­ریزان است تغییر کنند. نتایج حاصل از بخش دوم نشان داد، بازآفرینی شهری در منطقه 20 شهر تهران دارای تهدیدات و فرصت‌های زیادی برای تدوین راهبردهای مناسب شهری است و استراتژی SO  و راهبرد تهاجمی را به‌عنوان اولین راهبرد و استراتژی برای بازآفرینی شهری بافت فرسوده منطقه 20 شهر تهران در اولویت می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ایزدفر، نجمه؛ رضائی، محمدرضا؛ محمدی، حمید (۱۳۹۹). ارزیابی بافت­های ناکارآمد شهری براساس رویکرد بازآفرینی پایدار )مطالعة موردی: بافت ناکارآمد شهر یزد(، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره۸، شماره۲، صص: ۳۴۵-۳۲۷.
بحرینی، سیدحسن؛ ایزدی، محمدسعید؛ مفیدی، مهرانوش (۱۳۹۳). رویکردها و سیاست­های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، فصلنامة علمی-پژوهشی مطالعات شهری، دوره ۳، شمارة ۹، صص: ۳۰-۱۷.
حسینی، علی؛ کهکی، فاطمه­سادات، احدی، زهرا (۱۴۰۰). تبیین اهمیت کیفیت مکان در بازآفرینی‌شهری با‌رویکرد‌ آینده­پژوهی، مورد‌مطالعه‌ منطقة ۱۰ شهر‌تهران، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره۹، شماره۴، صص:۹۸۰-۹۵۷.
حناچی، پیروز و سمیه فدایی­نژاد (۱۳۹۰). تدوین چارچوب مفهومی حفاظت و بازآفرینی یکپارچه در بافت­های فرهنگی- تاریخی، فصلنامة هنرهای زیبا، دوره ۴، شمارة ۴۶، صص: ۲۶-۱۵.
زنگی­آبادی، علی؛ غلامی، یونس؛ موسوی، سیدعلی (۱۳۹۰). بررسی رویکرد بازآفرینی شهری با استفاده از مدل بررسی رویکرد بازآفرینی شهری با استفاده از مدل SWOT نمونه موردی؛ بافت مرکزی شهر مشهد، جغرافیا (فصلنامه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، سال نهم، شماره ۳۰، صص: ۷۶-۵۷.
قادری، رضا، رسولی، محمد، مام­شریفی، احمد؛ شیخی­نسب، مژگان (۱۴۰۱). تبیین اهمیت/عملکرد عوامل کلیدی بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری( مطالعه موردی : شهر ارومیه)، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، انتشار آنلاین ۱۷ خرداد ۱۴۰۱. 10.22059/JURBANGEO.2022.334386.1619.
کلانتری، حسین و احمد پوراحمد (۱۳۸۴). فنون و تجارب برنامه­ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، انتشارات سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول، تهران.
گلی­پور، مرجان (۱۴۰۰). خطر زندگی میلیون‌ها تهرانی در بافت‌های فرسوده، ۲۹ اسفند ۱۴۰۰، https://jameh24.com/fa/news/30230.
مدیر عامل سازمان نوسازی شهر تهران (۱۴۰۰). ۳۵ هکتار از بافت منطقه ۲۰ تهران، فرسوده است، ۱۹ خرداد ۱۴۰۰. https://www.samair.ir/65296.
Asma, M. (2016). Urban Regeneration: A Comprehensive Strategy for Achieving Social Sustainabiity Historical Squares. Third International Multidisciplinary Scientific Conference on Social Sciences and Arts, 2, 861-868.
Chahardowli, M. Sajadzadeh, H. (2022). A strategic development model for regeneration of urban historical cores: A case study of the historical fabric of Hamedan City, Land Use Policy, 114 (2022) 105993.
Chi Man Hui, E. Chen, T. Lang, W. & Ou, Y. (2021). Urban community regeneration and community vitality revitalization through participatory planning in China, Cities, 110, 103072.
Hofmeister, W. (2010). Panorama: Insights into Asian and European Affairs, published by the KonradAdenauer-Stiftung’s “Regional Programme Political Dialogue Asia/Singapore”.
Iaccarino, M. (2019), Water, Population Growth and Contagious Diseases, settings Open Access, Water 2019, 11(2), 386; https://doi.org/10.3390/w11020386.
Lak, A. & Hakimian, P. (2019).  Collective memory and urban regeneration in urban spaces: Reproducing memories in Baharestan Square, city of Tehran, Iran, City, Culture and Society, 18, 100290, 1-10.
McNabb, G. (2019), The Population Growth Barrier, Global Pathways to Water Sustainability, pp 67-81.
UN-Habitat (2015). Enhancing Urban Rural Linkages to Harness the Transformative Power of Urbanization for Sustainable Development, Nairobi, Kenya.
United Nations (2019). World Population Prospects 2019, Department of Economic and Social Affairs Population Division, New York, 2019.