ارزیابی رضایتمندی ساکنان از کیفیت محیط سکونتی محلات پیراشهری کلانشهر رشت مبتنی بر شاخص های شهر بوم گرا(مورد: محله های حمیدیان و عینک)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مربی گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه فنی و حرفه‌ای، تهران، ایران.

چکیده

با رشد سریع جمعیت شهری در جهان و افزایش نگرانی در مورد کیفیت محیطی سکونتگاهی، چالش ایجاد شهر پایدار برای زندگی در اولویت برنامه­ریزان شهری قرار گرفت و ایده بوم شهر واکنشی بر این نگرانی­ها بود. ایده بوم­شهر، را می­توان ادامه رویکرد­های توسعه شهری در چارچوب نظری الگوی توسعه پایدار برای محلات پیراشهری دانست. در این راستا، هدف  پژوهش حاضر ارزیابی رضایتمندی ساکنان از کیفیت محیط سکونتی محلات پیراشهری حمیدیان و عینک مبنی بر شاخص­های شهر بوم­گرا  است. پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی و دارای ماهیت توصیفی-تحلیلی و از نظر روش، در گروه پژوهش­ کمی قرار دارد. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نیز از مدل فازی ممدانی و نرم­افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد، درجه میزان رضایت ساکنین در تمام گویه­ها به جزء گویه­های (تعامل و ارتباط احترام­آمیز شهروندان با یکدیگر با مقدار میانگین 15/3 ،  وجود روحیه و علاقه مشارکت مردمی با مقدار میانگین 12/3،  میزان تعاملات اجتماعی در فضا­های عمومی سرسبز، جذاب و دارای عناصر طبیعی با مقدار میانگین 00/3، وجود بازار­های هنری خوداشتغالی فروش کتاب، موسیقی، صنایع‌دستی و تئاتر­های محلی شهر با مقدار میانگین 13/3، وجود بازار­های محلی و ارگانیک برای کشاورزان برای فروش محصولات خود با مقدار میانگین 12/3، تعداد و کیفیت فضای سبز با مقدار میانگین 11/3)، پایین­تر از حد متوسط عدد (3) می­باشند. در ادامه نیز نتایج نشان داد، رضایت ساکنین در زیرمعیار­های (تعامل و ارتباطات مردمی با نمره 56/4، اعتماد به منابع آب با نمره 96/2)،  به ترتیب بالاترین و پایین­ترین درجه را به خود اختصاص داده­اند، همچنین بیشترین میزان رضایت ساکنین در معیار اجتماعی با نمره 89/4، و کمترین میزان در معیار شهرسازی و زیرساخت­ها و خدمات شهری با نمره 32/2، می­باشد. درنهایت نتایج تحلیل فضایی نشان داد، وضعیت معیار­های بوم­گرا در محله حمیدیان مطلوب­تر از محله عینک است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ارژنگی، حجت. محمدی، علیرضا. 1399. ارزیابی کیفیت محیط شهری (مطالعه موردی: منطقه چهار شهر اردبیل). فصلنامه توسعه پایدار محیط جغرافیایی. سال 2. شماره 3. صص 1-18.
افشین اخگر، رضا. شیعه، اسماعیل. رضایی، محمود. 1398. ارزیابی رویکرد شهر بوم­مبنا بر اساس توسعه پایدار به روش تحلیل ارزیابی یکپارچه محیطی (IEA). نشریه علمی باغ نظر. شماره 16. 74. صص 43-54.
برق­جلوه، شهین دخت. منصوری، مینا. اسلامی، سید یحیی. 1395. نقش شبکه­های بوم­شناختی در طرح­ریزی محیط­شناختی-هویت­بخشی منطقه شهری (مطالعه موردی: منطقه شهری پولادشهر اصفهان). محیط­شناسی. (1). صص 177-194.
تقوایی، علی­اکبر.  معروفی، سکینه. پهلوان، سمیه. 1391. ارزیابی تأثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی شهروندان موردمطالعه: محله آبکوه شهر مشهد. نقش‌جهان. 3 (1). صص 43-54.
سعیدی، مهدی. انصاری، مژگان. ترابی­نژاد. 1400. بررسی میزان تحقق­یافتگی شاخص­های شهر بوم گرا و ارائه چارچوب مفهومی توسعه آن مبتنی بر میزان رضایتمندی ساکنین (مطالعه موردیک محله ازگل تهران). نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران. دوره 12. شماره 2. صص 5-23.
رفیعیان، مجتبی. مولودی، جمشید. پورطاهری،مهدی. 1389. سنجش کیفیت محیط شهری در شهر­های جدید، مطالعه موردی شهر جدید هشتگرد. برنامه­ریزی و آمایش فضا. 15 (3). صص19-37.
رنجبران، محیا. مهدی­نژاد درزی، جمال­الدین. کریمی، باقر. جمهیری، محمود. 1399. بررسی مؤلفه‌های منظر بوم­گرا در هویت بخشی به محیط در اقلیم گرم و مرطوب (موردمطالعه: بندر کنگ). جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال 10. شماره 4. صص 623-637.
علی­زاده، توحید. بابایی­اقدم، فریدون. علی­زاده، جابر.رنجبرنیا، بهزاد.  1393. ارزیابی کیفیت محیط زندگی در روستا-شهر­ها از دیدگاه ساکنین بر اساس تنکیک­های مبتنی بر منطق فازی (مطالعه موردی: روستا-شهر اصلاندوز). مسکن و محیط روستا. دوره 33. شماره 147..  صص 74-59.
علینقی­پور، مریم. پوررمضان، عیسی. مولائی هشجین، نصرالله. 1400. تبیین زیست­پذیری سکونتگاه­های روستایی پیرامون کلانشهر رشت. مجله توسعه فضا­های پیراشهری. سال سوم. شماره 2. صص 107-128.
شریفیان بارفروش، سیده شفق، مفیدی شمیرانی، سید مجید. 1393. معیار­های شاکله بوم­شهر از دیدگاه نظریه­پردازان. باغ نظر. 11 (31). صص 99-108.
طهری، فضیلت. نسترن، مهین. اجلالی، پرویز. 1400. تدوین و سنجش سنجه­های ارزیابی کیفیت محیط از دیدگاه برنامه­ریزی شهری تنوع­گرا در شهر رشت. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه­ای. سال 11. شماره 40.
مشکینی، ابوالفضل. میدان، اصغر رستم. احدنژاد، محسن. محمود­زاده، حسن. تبیین الگوی بوم­شهر زیست‌پذیری کلان‌شهر تبریز با مدل فازی. دو فصلنامه علمی پژوهش­های بوم­شناسی شهری. سال 12. شماره 1. پیاپی 23. صص 85-104.
موسوی، میرسعید. 1397. بررسی سطح تحقق توسعه پایدار شهر تبریز بر اساس شاخص ردپای بوم­شناختی. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی. سال 7. شماره 27.
Botequilha L. A. & Ahern, J. 2002. Applying Landscape Ecological Concepts and Metrics in Sustainable Landscape Planning. Landscape and Urban Planning, 59, 65-93.
Briquel, V. & Collicard, J. J. 2015. Diversity in the rural hinterlands of European cities. In K. Hoggart (Ed.), The City’s
Bertrand, N. 2007. Introduction: ESDP ideals and the inheritance of rural planning failures. In N. Bertrand & V. Kreibich (Eds.), Europe’s City-Regions Competitiveness: Growth Regulation and Peri-Urban Land Management. PP. 1-35.
Barton, H. 2000.  Sustainable communities: the potential for eco-neighbourhoods. London: Earthscan
Condon, P. M. 2012.  Seven rules for sustainable communities: design strategies for the postcarbon world. Island Press.
CEMAT. 2007. Spatial development glossary. Retrived fom http://www.ectp-ceu.eu/images/stories/Glossary-CEMAT/ Glossary-English.pdf
Caruso, G. 2015. Peri-Urbanisation: the situation in Europe. A bibliographical note and survey of studies in the Netherlands, Belgium, Great Britain, Germany, Italy and the Nordic countries
Engwicht, D. 1992.  Towards an eco-city: calming the traffic. Sydney: Envirobook
Li, Y., Commenges, H., Bordignon, F., Bonhomme, C. & Deroubaix, J. 2019.  The Tianjin Eco- City model in the academic literature on urban sustainability. Journal of Cleaner Production, 213, 59-74.
Liao, Y., & Chern, S. 2015. Strategic ecocity development in urban-rural fringers: Analyzing Wulai District. Sustainable Cities and Society, 19, 98-108.
Kenworthy, J. R. 2006. The eco-city: ten key transport and planning dimensions for sustainable city development. Environment and urbanization, 18(1), 67-85.
McGregor, D. & Simon, D. & Thompson, D. 2006. The Peri- Urban Interface: Approaches to Sustainable Natural and Human Resource Use. London: Earthscan
Marans, R.W., 2003. Understanding environmental quality through quality of life studies: the 2001 DAS and its use of subjective and objective indicators. Landscape and Urban Planning, 65(1-2), p. 73-83.
Newman, P. & Jennings, I. 2009.  Ecocities as sustainable ecosystem: principles and practices. Washington: Island Press.
Pacione, M., 2003. Urban environmental quality and human wellbeing—a social geographical perspective. Landscape and urban planning, 65(1-2), p. 19-30.
Sachs, I. 1980.  The Eco-development Strategies. London: Urban Planning Press.
Sharifian Barforoush, S., & Mofidi Shemirani, S. 2015. The morphological criteria of Ecocity from the perspective of theorists. Journal of Bagh-e Nazar, 11(31), 99-108. [In Persian
Taghvaei, S., & Semiari, A. 2017.  Ecological Landscape Planning Approach, Case Study: Strategies for Development of Green Open Spaces in 19th Region of Tehran. Armanshahr Architecture & Urban Development, 10(19), 11-21. [In Persian]
Yigitcanlar, T. Baum, S. & Horton, S. 2007.  Attracting and   retaining knowledge workers in knowledge cities. Journal of knowledge management, (5): 6-17.