خزش شهری و تحولات فضاهای پیرامونی رضوانشهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

2 استادگروه جغرافیا, واحد رشت, دانشگاه آزاد اسلامی , رشت , ایران

3 دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

روستاهای پیراشهری به‌واسطه مکان قرارگیری خود همواره در معرض تحولات بسیاری قرار دارند، بخشی از این تحولات به دلیل داشتن راه ارتباطی با شهرها و توسعه کالبدی شهرهاست. از آنجائی که توسعه کالبدی شهر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر روستاهای پیرامونی تأثیرگذار است این مقاله باهدف تحلیل اثرات توسعه کالبدی شهر رضوانشهر بر روستاهای پیرامون خود سعی در آشکار نمودن نحوه اثرگذاری و شناساندن پیامدهای نامطلوب و مطلوب آن دارد. جامعه آماری تحقیق کلیه سکونتگاه­های روستایی پیرامون شهر رضوانشهر(8 روستا) می‌باشد که با شهر راه ارتباطی دارند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و به کمک ابزار پرسشنامه (330 نمونه) اطلاعات موردنیاز از سطح روستاهای موردمطالعه جمع‌آوری‌شده است. نتایج تحقیق نشان داد، توسعه کالبدی شهر رضوانشهر، بیشترین تأثیر را برافزایش قیمت زمین مسکونی با میانگین 73/6 و کمترین تأثیر را بر حفظ منابع طبیعی با میانگین 24/3داشته است. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد، توسعه کالبدی شهر رضوانشهر به ترتیب بر تحولات اقتصادی، تحولات محیطی و اکولوژیک، تحولات اجتماعی-فرهنگی و تحولات کالبدی روستاهای پیرامون شهر اثرگذار بوده است. درنهایت براساس نتایج تکنیک کوپراس، توسعه کالبدی شهر رضوانشهر بیشترین تأثیر را به ترتیب در  روستاهای پونل، اردجان، میانرود، الله بخش محله، طارمسرا، ساسانسرا، لاکتاسرا، روشنده نهاده است که البته این رتبه‌بندی با واقعیت مشاهده‌شده در بررسی‌های میدانی مطابقت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، مظهر. عزیزی، شیرین. قایقی، نیکو. 1398. اثرات پیوند­های روستایی- شهری بر تحولات کالبدی-فضایی نواحی پیراشهری مورد: سکونتگاه­های محمودآباد و آتشگاه پیرامون شهر کرج. مجله توسعه فضا­های پیراشهری. 1(2)، 95-105.
ابراهیمی، محمد­امین.1397. بررسی نقش کالبدی فیزیکی شهر ارومیه بر مسکن سکونتگاه­های روستاهای پیرامون، چهارمین کنفرانس ملی شهرسازی، معماری، عمران و محیط­زیست، صص 11-1.
توکلی، مرتضی. نعیم­آبادی، نازنین. 1398. خزش شهری و تغییرات کاربری اراضی فضا­های پیراشهری نیشابور. مجله توسعه فضا­های پیراشهری. 1(2)، 151-165.
جوانشیری، مهدی. عنابستانی، علی­اکبر. سجاسی­قیداری، حمدالله. 1399. تحلیل و آینده­نگری تحولات کالبدی سکونتگاه­های روستایی پیراشهری واقع در حریم کلانشهر مشهد. فصلنامه علمی برنامه­ریزی فضایی. 10(2)، 119-148.
جوزاک، علیرضا. لطفی، صدیقه. نیک­پور، عامر. 1401. تحلیل اثرات و پیامد­های الحاق روستا به شهر (مورد: روستا­های الحاقی به شهر آمل). مجله توسعه فضا­های پیراشهری. 4(1)، 25-46.
خسروی، فرشاد؛ شمس،مجید؛ ملک­حسینی، عباس. 1399. تحلیل فضایی اثرات گسترش فیزیکی کلان­شهرها بر روستاهای پیرامون (مطالعه موردی: کرمانشاه)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 9(36)، 52-39.
رفیعی، مهران. خطیبی، سید محمدرضا. داودپور، زهره. 1399. تبیین مفهوم پیراشهری و عوامل مؤثر در ایجاد و توسعه آن. باغ نظر. 17 (92). 50-29.
طاهرخانی، مهدی. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا. 1383. تحلیل نقش روابط متقابل شهر و روستا در تحول نواحی روستایی استان قزوین. نشریه مدرس. 8(35)، 112-79.
عزیزپور، ملکه. حسین­زاده دلیر، کریم. اسماعیل­پور، نجما. 1388. بررسی رابطه رشد افقی سریع شهر یزد و تحرکات جمعیتی در این شهر، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 20(34)، 124-105.
فردوسی، بهرام. 1384. امکان‌سنجی و کاربرد سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری در توسعه‌ فیزیکی شهر، نمونه‌ی موردی شهر سنندج، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
ملک­پورهشجین، سهیلا. آمار، تیمور. مولائی­هشجین، نصرالله. قریشی، محمد باسط. 1400. تحلیل تطبیقی اثرات و پیامد­های سیاست‌گذاری‌های کالبدی برنامه پنجم توسعه (1390-95) (روستا­های جلگه­ای و کوهستانی غرب گیلان مورد: طرح هادی روستایی). دو فصلنامه نشریه علمی مهندسی جغرافیای سرزمین. 5(9)، 105-124.
وارثی، حمیدرضا. رجایی جزین، عباس. قنبری، عباس. 1391. تحلیلی بر عوامل خزش شهری و رشد فیزیکی شهر گناباد با استفاده از مدل­های آنتروپی و هلدرن. آمایش سرزمین، 4(6)، 79-100
Bertrand, N. 2007. Introduction: ESDP ideals and the inheritance of rural planning failures. In N. Bertrand & V. Kreibich (Eds.), Europe’s City-Regions Competitiveness: Growth Regulation and Peri-Urban Land Management. PP. 1-35.
Briquel, V. & Collicard, J. J. 2015. Diversity in the rural hinterlands of European cities. In K. Hoggart (Ed.), The City’s
Caruso, G. 2015. Peri-Urbanisation: the situation in Europe. A bibliographical note and survey of studies in the Netherlands, Belgium, Great Britain, Germany, Italy and the Nordic countries.
CEMAT. 2007. Spatial development glossary. Retrived fom http://www.ectp-ceu.eu/images/stories/Glossary-CEMAT/ Glossary-English.pdf
Chen, Q. and Song, Z., 2014, Accounting For China's Urbanization, China Economic Review, Vol. 30, No. 1, PP. 485–494.
Christopher, D., 2008, Health and Urban Living, Science, Vol. 319, No. 5864, PP. 766–769.
Concepción, E. D. 2021. Urban sprawl into Natura 2000 network over Europe. Conservation Biology, 35(4), 1063-1072
Li, L. Y., Qi, Z. X., & Xian, S. 2020. Decoding spatiotemporal patterns of urban land sprawl in Zhuhai, China. Applied Ecology and Environmental Research, 18(1), 913-927
Rao, J. 2020. Comprehensive land consolidation as a development policy for rural vitalisation: Rural In Situ Urbanisation through semi socio-economic restructuring in Huai Town. Journal of Rural Studies.
McGregor, D. & Simon, D. & Thompson, D. 2006. The Peri- Urban Interface: Approaches to Sustainable Natural and Human Resource Use. London: Earthscan
Shen, L., et al., 2012, An Alternative Model For Evaluating Sustainable Urbanization, Cities, Vol. 29, No. 1, PP. 32–3
Sun, Y., & Zhao, S. 2018. Spatiotemporal dynamics of urban expansion in 13 cities across the Jing-Jin-Ji urban agglomeration from 1978 to 2015. Ecological Indicators, 87, 302-313.
Tian, L., Li, Y., Yan, Y., & Wang, B. 2017. Measuring urban sprawl and exploring the role planning plays: A shanghai case study. Land Use Policy, 67, 426-435.
Yar, P., Atta-ur-Rahman, M. A. K., & Samiullah, S. 2016. Spatio-temporal analysis of urban expansion on farmland and its impact on the agricultural land use of Mardan city, Pakistan. Proceedings of the Pakistan Academy of Sciences, B. Life and Environmental Sciences, 53, 35-46
Zhao, P., 2013, Too Complex To Be Managed? New Trends in Peri-Urbanisation and Its Planning in Beijing, Cities, Vol. 30, No. 1, PP. 68–76.
Zhao, P., 2013, Too Complex To Be Managed? New Trends in Peri-Urbanisation and Its Planning in Beijing, Cities, Vol. 30, No. 1, PP. 68–76.
Zhou, J., Zhang, X., and Shen, L., 2015, Urbanization Bubble: Four Quadrants Measurement Model, Cities, Vol. 46, No. 1, PP. 8–15.