آینده توسعه فضایی شهر و پیراشهر بندرعباس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یزد،دانشگاه آزاد اسلامی،یزد، ایران

2 دانشیار گروه سنجش از دور و GIS ‌، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

3 دانشیار گروه GIS-RS و مهندسی طبیعت، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران

4 دانشیار گروه مهندسی منابع طبیعی،دانشکده مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان،بندرعباس،ایران

چکیده

پژوهش حاضر  باهدف بررسی پیش­بینی و جهت­یابی بهینه توسعه شهر در حاشیه بندرعباس با استفاده از الگوریتم­های مارکوف و جنگل تصادفی انجام‌شده است. روش تحقیق به‌صورت کمی و ازلحاظ گردآوری اطلاعات به‌صورت توصیفی و تحلیلی می­باشد. ابتدا برای تهیه نقشه کاربری اراضی شهر بندرعباس و حومه از تصاویر لندست استفاده شد. تصاویر مورداستفاده در این پژوهش شامل تصاویر مهروموم‌های 2000، 2005، 2010، 2015 و 2020 بود، و به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدل­های AHP-FUZZY، CA-MARKOV و درنهایت از مدل RANDOM FOREST، استفاده شد. نتایج نشان داد که سطوح ساخته‌شده، آب و سنگلاخی در سال­های موردمطالعه به‌طور مستمر افزایش‌یافته‌اند و سطوح دارای پوشش گیاهی و اراضی مرطوب کاهش پیداکرده‌اند. بیشترین تغییرات محیطی در بازه زمانی 2000-2005 رخ‌داده است و کمترین تغییر در دوره­های زمانی 2015 -2020 بوده است. همچنین قابل‌ذکر است، کمترین رشد شهری در دوره­های زمانی 2000-2005 و بیشترین رشد در دوره­های زمانی 2010-2015 بوده است.همچنین  بیشترین تغییرات تبدیل به اراضی سنگلاخی و کمترین تغییرات مربوط به زمین­های مرطوب بود. درنهایت، براساس نقشه پیش­بینی سال 2025، بیشترین رشد شهر در شمال شرق و جنوب غرب است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امان­پور، سعید. علیزاده، مهدی. دامن باغ، صفیه. 1399. شناسایی و تحلیل الگوی گسترش کلان‌شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400. مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه­ای. دوره 1. شماره 1. صص 77-96.
اسماعیلی، فاطمه.ایلانلو، مریم. 1400. مدلسازی تغییرات کاربری اراضی بر پایه زنجیره مارکوف درروش lcm  رامهرمز.آمایش محیط. شماره 54.
توکلی، مرتضی. نعیم‌آبادی، نازنین. 1398. خزش شهری و تغییرات کاربری اراضی فضاهای پیراشهری نیشابور. مجله توسعه فضاهای پیراشهری. سال اول. شماره دوم. صص 151-165.
ثروتی، محمدرضا. 1383. تنگناهای طبیعی توسعه شهر لار (جنوب استان فارس). جغرافیای سرزمین، دوره 11. شماره 4. صص 3-22.
حیدریان ، پیمان، رنگزن، کاظم، ملکی، سعید، نقی­زاده، ایوب. 1393. تلفیق تکنیک‌های سنجش‌ازدور و مدل LCM  بارویکرد مدل‌سازی توسعه شهری نمونه موردی: کلان‌شهر تهران، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، پاییز93، شماره هفدهم، صص87-100 .
رهنما، محمد رحیم. عباس­زادگان، غلامرضا. 1387. اصول، مبانی و مدل­های سنجش فرم کالبدی شهر، نشر جهاد دانشگاهی مشهد.
شکویی، حسین. 1382. دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری، تهران: انتشارات سمت.
علمی­زاده، هیوا. 1388. کاربرد ژئومورفولوژی در توسعه و محدودیت شهر کرج. فصلنامه سپهر. 18 (71). صص 67-63.
فاضلی فارسانی، آرش.، قضاوی، رضا.، و فرزانه، محمدرضا. 1394. بررسی عملکرد الگوریتم­های طبقه­بندی کاربری اراضی با استفاده از تکنیک‌های ادغام تصاویر (مطالعة موردی: زیرحوزه بهشت‌آباد). سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی. 6(1)، صص 91-106.
فردوسی، بهرام. 1384. امکان­سنجی و کاربرد سیستم پشتیبانی تصمیم­گیری در توسعه فیزیکی شهر، نمونه موردی سنندج. پایان‌نامه ارشد، تهران. دانشگاه تربیت مدرس.
کمالی­باغراهی، اسماعیل. سمندری، امید. صیدبیگی، صادق. سرحدی، مرتضی. 1401. آینده­پژوهی تعیین اراضی بالقوه جهت توسعه شهری و ارائه الگوی بهینه توسعه شهر کرمان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 22. شماره 65.
محمدزاده­خانی، سیما. خاکپور، براتعلی. مداحی، سید مهدی. 1399. مکان­یابی بهینه توسعه فیزیکی شهر بجنورد با استفاده از نرم‌افزار GIS و روش تحلیل شبکه­ای. مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری. سال 7. شماره 1. شماره پیاپی 12.
میرزاحسین، حمید. زمانی، امیرحسین. 1400.مروری بر کاربرد روش‌های یادگیری ماشین و عامل مبنا در برنامه­ریزی کاربری زمین. نشریه علمی علوم و فنون نقشه‌برداری، دوره یازدهم ، شماره2، آذرماه.
نصیری­هندخاله. اسماعیل؛ امیرانتخابی. شهرام؛ تاج. سروش .1400. پایش زیست‌پذیری سکونتگاه‌های ناکارآمد پیراشهری کلانشهر رشت مورد محله عینک. مجله توسعه فضاهای پیراشهری. دوره 3 . شماره6 . صص 129-1.
نوفل، سید علیرضا. کلبادی، پارین. 1392. باز توسعه زمین­های قهوه­ای، رهیافتی به‌سوی توسعه محلی پایدار. نشریه علمی-پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. 5. صص 133-146.
Alhedyan, M. A. 2021. Change detection of land use and land cover, using landsat-8 and sentinel-2A images (Doctoral dissertation, University of Leicester).120-145.
Kaya, S., & Curran, P. J. 2006. Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area: A case study. International Journal of Applied Earth Observation and Geo information, 8(1) : 18 -25.
Batisani, N., & Yarnal, B. 2009. Urban expansion in Centre County, Pennsylvania: Spatial dynamics and landscape transformations. Applied Geography, 29(2) : 235 -249 .
Breiman, Leo. Friedman, Jerome; Olshen, Richard A, and Stone, Charles J. 1984. Classification and regression trees Chapman and Hall. New York.
C.kamusoko, J.Gamba .2018. Simulating urban growth using o random forest –cellular automata. Journal of geo information.
Esri .2011. GIS for urban and regional planning, 68p.
Guan, Qingfeng. Wang, Liming; and Clarke, C. Keith.2005. An artificial-neural-network-based, constrained CA model for simulating urban growth. Cartography and Geographic Information Science, 32(4): 369-380.
Gutman, Garik. Janetos, Anthony. C., Justice, Christopher. O., Moran, Emilio. F., Mustard, John. F., Rindfuss, Ronald. R., Skole, David. Turner, Billy Lee., Cochrane, Mark. A.2004. remote sensing and digital image processing, Volume 6, land change science: observing, monitoring and understanding trajectories of change on the earth’s surface, Springer.
Hadly, C. C.2000. “Urban sprawl Indicators, Causes and solution”, WWW. CITY. BLOMINGTON.
Hall, Tim.2005. urban geograghy, 3rd edition, regional planning, routledgem London.
Jaeger, J. A., Bertiller, R., Schwick, C., & Kienast, F. 2010. Suitability criteria for measures of urban sprawl. Ecological Indicators, 10(2): 397 -406.
Jamali; A. Zarekia; S and Randhir’ O.T .2018.Risk assessment of sand dune disaster in       realation to geomorphic properties and vuluerability in the saduq YAZD Erg. Applied ecology and environmental research.16 (1)’ 579-590.
Law, Stephen. Seresinhe, Chanuki Illushka; Shen, Yao. and Gutierrez-Roig, Mario.2020. Street-Frontage-Net: urban image classification using deep convolutional neural networks. International Journal of Geographical Information Science, 34(4): 681-707.
Maleki, M., Rahmati, M., Sadidi, J., & Babaee, E. .2014., (November). Landslide risk zonation using AHP method and GIS in Malaverd catchment, Kermanshah, Iran. In International Conference on Geospatial Information Research (GI Research 2014) (pp. 15-17).
Murgante, B., Borruso, G., Lapucci, A.2009. Geocomputation and Urban Planning, Springer, 280 p.
Netzband, M., W. L. Stefanov, and C. Redman.2007. Applied Remote Sensing for Urban Planning, Governance and Sustainability, Springer, Berlin, 278 p.
Yang, X., J. Li.2013.Advances in mapping from remote sensor imagery: techniques and applications, CRC Press, Taylor & Francis Group, 414 p.
Zare Naghadehi, S., Asadi, M., Maleki, M., Tavakkoli-Sabour, S. M., Van Genderen, J. L., & Saleh, S. S. 2021. Prediction of Urban Area Expansion with Implementation of MLC, SAM and SVMs’ Classifiers Incorporating Artificial Neural Network Using Landsat Data. ISPRS International Journal of Geo-Information, 10(8), 513.