ارزیابی و پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی اراک و روستاهای پیرامون

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ـ دانشکده علوم زمین - دانشگاه شهید بهشتی - ایران - تهران

2 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22034/jpusd.2024.431320.1296

چکیده

روش‌های مختلفی برای ارزیابی و پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی شهرها و روستاها وجود دارد که یکی از کارآمدترین این روش‌ها استفاده از ماشین‌های خودکار (اتوماتای) سلولی است. در اتوماتای سلولی حالت یک سلول در یک زمان مشخص بستگی به حالت خاص خود و حالت‌های همسایگان خود در گام زمانی قبلی دارد. با توجه به ماهیت فضایی و جغرافیایی این مدل، در پژوهش حاضر تغییرات کاربری اراضی و روندهای توسعه فضایی شهر اراک و روستاهای پیراشهری با استفاده از مدل مذکور و بهره‌گیری از پردازش تصاویر ماهواره‌ای ارزیابی و پیش‌بینی شد. از زنجیره مارکوف برای ایجاد قوانین گذار استفاده گردید. در این راستا کاربری اراضی در سه دوره زمانی 1990 (ماهواره لندست)، 2006 (ماهواره استر) و 2023 میلادی (ماهواره سنتینل) با استفاده از طبقه‌بندی به روش ماشین‌های بردار پشتیبان تهیه شده و میزان تغییرات هر کاربری محاسبه گردید. سپس، تغییرات کاربری و گسترش فضایی شهر اراک و روستاهای پیرامون با استفاده از مدل اتوماتای سلولی زنجیره مارکوف برای افق 2040 میلادی پیش‌بینی شد. محاسبات نشانگر دینامیک بالای تغییرات کاربری، مخصوصا کاربری ساخته شده در سطح منطقه در طی سال‌های 1990 تا 2006 میلادی مساحت کاربری ساخته‌شده با افزایشی درحدود 3/4104 هکتار به رقم 8/8391 هکتار رسیده است. در طی دوره زمانی 2006 تا 2023 میلادی بالغ بر 7/3516 هکتار به مساحت کاربری مذکور افزوده شده است. در این رابطه درصد زیادی از اراضی کشاورزی منطقه به کاربری ساخته‌شده تغییر یافته اند. نتایج نشان داد که تا 2040 میلادی، بیشترین میزان دینامیک فضایی بین کاربری‌های ساخته‌شده کشاورزی خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود که تا 2040 میلادی بالغ بر 2571 هکتار از اراضی کشاورزی منطقه به کاربری ساخته‌شده تبدیل شوند. در این رابطه، ساخت و سازهای زیادی در محور اراک-قم و محور اراک-شازند صورت خواهد گرفت. در منطقه پیراشهر شمال اراک توسعه کاربری ساخته‌شده به صورت توسعه فضایی روستاها و گسترش ویلاها خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

توسعه فضاهای پیراشهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 17 بهمن 1402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار